Sprawozdanie z działalności Rady Towarzystw Naukowych przy Prezydium PAN
w 2012 roku

Zgodnie z przyjętym planem pracy na 2012 rok działalność Rady Towarzystw Naukowych przy Prezydium PAN w okresie sprawozdawczym skoncentrowana została na kontynuowaniu działań związanych z uchwaleniem przez Sejm ustawy o towarzystwach naukowych, pracach przygotowawczych, związanych z organizacją Kongresu Towarzystw Naukowych, zaplanowanego na 17-18 września 2013 oraz na podjęciu prac związanych z przygotowaniem ekspertyzy dotyczącej stanu społecznego ruchu naukowego oraz wypracowania postulatów odnośnie polityki naukowej państwa w tym zakresie.

W okresie sprawozdawczym zorganizowano 2 zebrania plenarne Rady – w dniach 26 kwietnia i 15 listopada 2012 r. oraz 3 posiedzenia Prezydium Rady w dniach 29 marca, 14 czerwca i 12 września 2012 r.

Działania Rady w okresie sprawozdawczym zostaną omówione poprzez przedstawienie poniżej problematyki rozpatrywanej na zebraniach Prezydium Rady i zebraniach plenarnych Rady.

Zebranie Prezydium Rady Towarzystw Naukowych w dniu 29 marca 2012 r. poświęcono rozpatrzeniu:

• przygotowanych, wstępnych założeń organizacyjnych i projektu programu „Kongresu Towarzystw Naukowych – Rola towarzystw naukowych w upowszechnianiu nauki i rozwoju świadomości narodowej, obywatelskiej i kulturowej oraz kształtowania społeczeństwa wiedzy", planowanego na 17 – 18 września 2013 r. w Warszawie, na terenie kampusu Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego. W dyskusji większość członków Prezydium Rady, biorąc pod uwagę aktualne ograniczenia finansowe, wypowiedziała się za organizacją Kongresu 2-dniowego, przyjęto ramowy program Kongresu i tematy części referatów na sesje plenarne, do akceptacji przez zebranie plenarne Rady;
• przygotowanego planu działania Rady w 2012 roku i propozycji zmian w Regulaminie Rady, uwzględniających nowe uregulowania wynikające z ustawy i Statutu PAN oraz wprowadzonych przez Prezydium PAN zmian w systemie wyboru członków komitetów problemowych, do akceptacji przez zebranie plenarne Rady;
• przyjęciu protokołu z posiedzenia Prezydium Rady w dniu 24 października 2011 r.

Ustalono także program i termin (26 kwietnia 2012 r.) zebrania plenarnego Rady.

Zebranie plenarne Rady Towarzystw Naukowych w dniu 26 kwietnia 2012 r. poświęcono przedyskutowaniu wstępnych założeń organizacyjnych i projektu programu „Kongresu Towarzystw Naukowych – Rola towarzystw naukowych w upowszechnianiu nauki i rozwoju świadomości narodowej, obywatelskiej i kulturowej oraz kształtowania społeczeństwa wiedzy", planowanego na 17-18 września 2013 r. w Warszawie na terenie kampusu Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego. Przedyskutowano i przyjęto ramowy program Kongresu, zakładający odbycie 3 sesji plenarnych i 2 sesji problemowych, odbywanych w 4 grupach roboczych. Ustalono, że w programie sesji plenarnych zostaną wygłoszone między innymi referaty na tematy:

• społeczny ruch naukowy w Polsce – analiza stanu i warunków,
• rola społecznego ruchu naukowego w rozwoju i upowszechnianiu nauki,
• rola towarzystw naukowych ogólnych i regionalnych w rozwoju kraju i regionów,
• aktywność młodych pracowników nauki w działalności towarzystw naukowych,
• rola specjalistycznych towarzystw naukowych w kształtowaniu społeczeństwa wiedzy,
• 50 lat działalności Rady Towarzystw Naukowych,
• mecenat Polskiej Akademii Nauk nad społecznym ruchem naukowym w Polsce,
• Polska Akademia Umiejętności, historia i wkład w rozwój nauki polskiej.

Przedyskutowano dwa warianty organizacyjne, w zależności od możliwości finansowych:

• przygotowanie organizacji Kongresu przez Prezydium Rady i pracowników Kancelarii PAN,
• zlecenie organizacji Kongresu wyspecjalizowanej w tym zakresie firmie.

Rada wypowiedziała się za organizacją Kongresu, zgodnie z przedstawionymi, wstępnymi założeniami. Przyjęto, że Kongres, poza wsparciem starań Rady o uchwalenie ustawy o towarzystwach naukowych, powinien pokazać rangę społecznego ruchu naukowego, rolę poszczególnych grup specjalistycznych towarzystw naukowych w rozwoju dziedzin nauki, nagłośnić dorobek i rolę społecznego ruchu naukowego w Polsce, jego rolę w rozwoju nauki, techniki i gospodarki kraju, rolę towarzystw w oddziaływaniu nauki na społeczeństwo, przedstawić aktualny obraz i stan społecznego ruchu, i wskazać kierunki jego rozwoju, przedstawić rolę towarzystw w integracji nauki, rolę towarzystw w transferze innowacji, diagnozę i metody działania w najbliższej przyszłości. Przyjęto, że przystąpienie do opracowywania koncepcji i szczegółowego programu Kongresu uzależnione jest od uzyskanie akceptacji przedstawionych założeń organizacji Kongresu przez władze Polskiej Akademii Nauki i Minister Nauki i Szkolnictwa Wyższego. Po uzyskaniu takiej akceptacji możliwe będzie podjęcie rozmów ze sponsorami i ustalenie składu Komitetu Honorowego i Organizacyjnego Kongresu. Zamiarem kierownictwa Rady jest zaproszenie do udziału w tych ciałach przedstawicieli władz PAN, MNiSzW, Ministerstwa Kultury.

Dyskutowano również nad objęciem patronatu nad Kongresem przez Premiera RP, ewentualnie przez Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego czy Marszałka Sejmu albo Senatu, które zwiększyłoby zainteresowanie mediów Kongresem i pozwoliłoby na szersze nagłośnienie problematyki społecznego ruchu naukowego i tym samym zainteresowanie władz państwowych problematyką społecznego ruchu naukowego i jego roli w rozwoju kraju.

Ustalono, że w przypadku braku akceptacji władz MNiSW na organizację Kongresu, czy nie uzyskania odpowiednich środków na jego odbycie, należy alternatywnie rozpatrywać organizację Walnego Zebrania prezesów towarzystw naukowych, które powinno być poświęcone funkcjonowaniu społecznego ruchu naukowego przy obecnym systemie finansowania nauki w Polsce i wskazaniu kierunków oraz warunków jego rozwoju, a w czasie Kongresu lub Walnego Zebrania prezesów towarzystw naukowych należy również dokonać podsumowania 50-letniej działalności Rady Towarzystw Naukowych oraz mecenatu Polskiej Akademii Nauk i jej wkładu w rozwój społecznego ruchu naukowego w Polsce.

Zebrani ustali także plan pracy Rady na 2012 rok, koncentrujący się na kontynuowaniu działań związanych z uchwaleniem przez Sejm ustawy o towarzystwach naukowych, pracach związanych z organizacją Kongresu Towarzystw Naukowych – 17-18 września 2013 oraz na podjęciu prac związanych z przygotowaniem ekspertyzy dotyczącej stanu społecznego ruchu naukowego oraz postulatów odnośnie polityki naukowej państwa w tym zakresie.

Przyjęto także zmiany w Regulaminie Rady Towarzystw, uwzględniające nowe uregulowania wynikające z Ustawy i Statutu PAN, oraz wprowadzonych przez Prezydium PAN zmian w systemie wyboru członków komitetów problemowych.

Przewodniczący Rady przedstawił również informację o działaniach kierownictwa Rady, związanych z kontynuowaniem starań związanych z uchwaleniem przez Sejm ustawy o towarzystwach naukowych, w tym o odbytych spotkaniach:

• z wiceministrem Żuchowskim w Ministerstwie Nauki i Szkolnictwa Wyższego w sprawie możliwości wsparcia towarzystw naukowych ze środków budżetowych;
• z Prezesem PAN prof. M. Kleiberem w sprawie podjęcia przez Radę prac nad określeniem aktualnego stanu społecznego ruchu naukowego w Polsce, kondycji finansowej towarzystw i stowarzyszeń naukowych oraz roli towarzystw w rozwoju i upowszechnianiu nauki, uzyskując poparcie kierownictwa PAN organizacji Kongresu towarzystw naukowych, który pozwoliłby na analizę aktualnego stanu społecznego ruchu naukowego w Polsce oraz na przedstawienie władzom postulatów w sprawie warunków rozwoju i finansowania tego ruchu;
• udział przewodniczącego Rady w posiedzeniu Prezydium PAN, na którym przedstawił informację o aktualnych zadaniach towarzystw naukowych oraz oczekiwania Rady w stosunku do Polskiej Akademii Nauk, w tym rozwiązanie spraw finansowania społecznego ruchu naukowego w Polsce. Prezydium PAN poparło kontynuowanie działań związanych z uchwaleniem ustawy o towarzystwach naukowych, która najbardziej kompleksowo rozwiązuje sprawę finansowania zadań realizowanych przez towarzystwa i stowarzyszenia;
• udział przewodniczącego Rady w spotkaniu przewodniczących komitetów naukowych PAN z Wiceprezes prof. M. Marody, poświęconym roli i zadaniom komitetów, w tym konieczności rozszerzenia opiniodawczej roli komitetów oraz ich udziału w upowszechnianiu wyników badań oraz położenie większego nacisku na rozbudowę stron internetowych komitetów i ich bieżące aktualizowanie.

Przyjęto również sprawozdanie z prac Rady Towarzystw Naukowych w roku 2011 i jego skrót, przekazany do zamieszczenia w sprawozdaniu z działalności Polskiej Akademii Nauk oraz protokół z zebrania plenarnego Prezydium Rady w dniu 8 grudnia 2011 r.

Spotkanie ścisłego Prezydium Rady w dniu 14 czerwca 2012 r. zostało poświęcone przedyskutowaniu założeń i preliminarza, planowanego na 17-18 września 2013 r. w Warszawie na terenie kampusu Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego I Kongresu towarzystw naukowych, omówieniu programu i rozważeniu propozycji Komitetu Honorowego i Komitetu Organizacyjnego. Przyjęto propozycję zmiany Kongresu z „Kongres Towarzystw Naukowych – Rola towarzystw naukowych w upowszechnianiu nauki i rozwoju świadomości narodowej, obywatelskiej i kulturowej oraz kształtowania społeczeństwa wiedzy" na I Kongres Towarzystw Naukowych – „Towarzystwa naukowe w Polsce – dziedzictwo, kultura, nauka, trwanie", zmianę kosztorysu Kongresu i zmianę założeń organizacyjnych oraz zmiany niektórych tytułów referatów.

Zebranie Prezydium Rady Towarzystw Naukowych w dniu 12 września 2012 r. poświęcono:

• omówieniu i przedyskutowaniu założeń programu i dotychczasowych przygotowań do zaplanowanego na 17-18 września 2013 r. w Warszawie I Kongresu Towarzystw Naukowych (założenia organizacyjne, rozważenie propozycji składu Komitetu Honorowego i Komitetu Organizacyjnego, ustalenie propozycji tematyki referatów sesji plenarnych - referentów, ustalenie propozycji tematyki sesji problemowych). Zebrani zaakceptowali wypracowaną na spotkaniu ścisłego Prezydium Rady w dniu 14 czerwca 2012 r. propozycję zmiany nazwy Kongresu z „Kongres Towarzystw Naukowych – Rola towarzystw naukowych w upowszechnianiu nauki i rozwoju świadomości narodowej, obywatelskiej i kulturowej oraz kształtowania społeczeństwa wiedzy" na I Kongres Towarzystw Naukowych – „Towarzystwa naukowe w Polsce – dziedzictwo, kultura, nauka, trwanie" oraz zmienione, w stosunku do założeń przedstawionych na zebraniu plenarnym Rady w dniu 26 kwietnia br., założenia organizacyjne i uszczegółowiony projekt programu Kongresu. Ustalono, że dalsze propozycje i ostateczny skład Komitetu Organizacyjnego zostaną ustalone po przeprowadzeniu rozmów w sprawie patronatu z Kancelarią Prezydenta RP oraz objęcia przewodnictwa Komitetu Honorowego przez Premiera RP lub Minister Nauki i Szkolnictwa Wyższego. Po rozstrzygnięciu tych spraw niezbędne będzie odbycie rozmów z kierownictwem PAN i władzami PAU dla uzyskania akceptacji proponowanych założeń organizacyjnych oraz uzyskania akceptacji wniosku Rady, kierowanego do władz PAN o zabezpieczenie odpowiednich środków finansowych na organizację Kongresu. Przewodniczący Rady poinformował, że zamierza w najbliższym czasie spotkać się w sprawach uzyskania poparcia organizacji Kongresu z prof. K. Łybacką i Minister Nauki prof. B. Kudrycką oraz z posłami z Sejmowej Komisji Edukacji, Nauki i Młodzieży oraz Senackiej Komisji Edukacji, Nauki i Sportu;
• ustaleniu terminu - 15 listopada 2012 r. i porządku obrad zebrania plenarnego Rady;
• omówieniu spraw bieżących.

W dyskusji podniesiono sprawę niekorzystnych zmian dot. finansowania bibliotek towarzystw naukowych: Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk i Płockiego Towarzystwa Naukowego, posiadających ogromne zbiory, wynikające z zaliczenia rozporządzeniem Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego do bibliotek dziedzictwa narodowego jedynie Biblioteki UJ i Biblioteki Narodowej. Podkreślono także konieczność podjęcia, z Ministerstwem Nauki i Szkolnictwa Wyższego, rozmów na temat przywrócenia towarzystwom i stowarzyszeniom naukowym możliwości ubiegania się o granty naukowe. Obecny system ustanawiania grantów przez Narodowe Centrum Nauki, wobec wynikającego z kryzysu ograniczania środków na badania, uniemożliwia towarzystwom składanie wniosków. Niezbędne jest również kontynuowanie działań dla wprowadzenia zmian w ustawie samorządowej, pozwalających samorządom na finansowanie towarzystw i stowarzyszeń naukowych działających na danym terenie.

W związku z kontynuowaniem przez Radę działań związanych z uchwaleniem przez Sejm ustawy o towarzystwach naukowych przedstawiciele Rady spotykali się z posłami i senatorami lub uczestniczyli w posiedzeniach komisji sejmowych i senackich. W okresie sprawozdawczym przedstawiciele Rady (prof. Z. Kruszewski, prof. M. Kowalczyk) spotkali się w dniu 17 października 2012 r. z prof. K. Łybacką – wiceprzewodnicząca Sejmowej Komisji Edukacji, Nauki i Młodzieży, przewodnicząca stałej podkomisji ds. nauki i szkolnictwa wyższego, z udziałem prof. Orłowskiej, wiceminister Nauki i Szkolnictwa Wyższego oraz wicedyrektora Departamentu Instrumentów Polityki Naukowej MNiSzW w sprawie finansowania bibliotek towarzystw naukowych. Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego, wspólnie z Ministerstwem Kultury i Dziedzictwa Narodowego, podjęło prace nad wypracowaniem systemu dofinansowania towarzystw posiadających majątek i zbiory muzealne lub biblioteczne, zaliczane do narodowego dziedzictwa kulturalnego. W trakcie spotkania dyskutowano także nad powadzonymi przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego pracami nad reorganizacją systemu finansowania towarzystw, umożliwiającymi przyznawanie środków na organizację zebrań formalnych, zebrań zarządów i zjazdów lub zebrań sprawozdawczo-wyborczych oraz prowadzonymi pracami nad zmianami w ustawie o samorządach, które umożliwią samorządom dofinansowanie działalności towarzystw działających na ich terenie. Przedstawiciele Rady przedstawili na tym spotkaniu również założenia organizacyjne Kongresu, uzyskując poparcie przedstawicieli Sejmowej Komisji Edukacji, Nauki i Młodzieży i prof. Orłowskiej dla przeprowadzenia Kongresu.

W pierwszej części zebrania plenarnego Rady Towarzystw Naukowych w dniu 15 listopada 2012 r. prof. dr hab. Julian Ławrynowicz przedstawił referat na temat struktury i funkcjonowania towarzystw naukowych i społecznego ruchu naukowego w Czechach i na Słowacji. Mówiąc o organizacji społecznego ruchu naukowego w Czechach i na Słowacji referent zwrócił uwagę, że w obydwóch krajach istnieje odpowiednik Rady Towarzystw Naukowych: Rada Védeckých Společností České Republiky i Rada Slovenských Vedeckých Spoločností, z tą różnicą, że udzielają one bezpośredniej dotacji na dofinansowanie czasopism, wydawnictw zwartych i monografii oraz konferencji. Zdaniem referenta obydwie Rady zrzeszają stosunkowo mało towarzystw, a kryteria przyznawania dotacji i uznawania towarzystw za naukowe są bardzo restrykcyjne. W Czechach do Rady należy ok. 75 towarzystw, w tym 34 to towarzystwa humanistyczne; na Słowacji ok. 50 towarzystw, z czego 1/3 to towarzystwa humanistyczne. Na Słowacji środki Radzie przydziela Słowacka Akademia Nauk; ze sprawozdania Rady w Czechach trudno jednoznacznie określić źródło tych środków. W obydwóch krajach Rady skupiają towarzystwa działające w naukach ścisłych i technicznych oraz w naukach humanistycznych. Mówiąc o wielkości środków, jakimi dysponują Rady, referent przedstawił zestawienie dotacji udzielonych towarzystwom w poszczególnych krajach. Przedstawiając organizację prac Rad referent poinformował zebranych, że Rada w Czechach ma 5 oddziałów, Rada na Słowacji ma 3 oddziały, a obydwie Rady nie obejmują swoimi działaniami towarzystw regionalnych. Na zakończenie swojej wypowiedzi referent krótko porównał strukturę społecznego ruchu naukowego w Czechach i na Słowacji do struktury społecznego ruchu naukowego w Niemczech, przedstawionej w swoim artykule zamieszczonym w czasopiśmie „Heureka – Problemy Społecznego Ruchu Naukowego" (2005). Odpowiadając na pytania w dyskusji referent wskazał na podobieństwo systemu tworzenia Rady i kryteriów dotowania towarzystw w tych krajach do systemu obowiązującego w Polsce do 1990 roku, kiedy Polska Akademia Nauk, przy której Rada Towarzystw Naukowych działa od 1963 roku, dofinansowywała działalność 85 towarzystw naukowych, w tym 6 towarzystw ogólnych i regionalnych, wśród nich Łódzkie Towarzystwo Naukowe.

W części roboczej zebrania, w której wziął udział Wiceprezes Polskiej Akademii Umiejętności prof. dr hab. A. K. Wróblewski, dyskutowano nad propozycją programu, w tym propozycją tematów referatów na sesjach plenarnych, propozycją tematyki sesji problemowych oraz składami Komitetu Honorowego i Organizacyjnego I Kongresu Towarzystw Naukowych „Towarzystwa naukowe w Polsce – dziedzictwo, kultura, nauka, trwanie", planowanego na 17-18 września 2013 r.

Przewodniczący Rady poinformował zebranych, że zgodnie z ustaleniami, organizatorami Kongresu będą: Polska Akademia Nauk, z jej ramienia Rada Towarzystw Naukowych przy Prezydium PAN, Polska Akademia Umiejętności oraz Towarzystwo Naukowe Warszawskie i Towarzystwo Naukowe Płockie. Złożony przez Radę wniosek o dofinasowanie Kongresu opiewa na łączną kwotę 208 tys. zł, w tym dofinansowanie ze środków DUN 107 tys. zł. Przewiduje się, że wpływy z wpisowego, którego wysokość ustalono na 150 zł wyniosą 52,5 tys. zł, a dofinansowanie przez sponsorów wyniesie 48,5 tys. zł, wstępnie zostało uzgodnione dofinansowanie z PERN Przyjaźń i PKN Orlen na łączną kwotę 35 tys. zł.

W dyskusji między innymi rozważano:

• włączenie Federacji Stowarzyszeń Naukowo-Technicznych NOT i Federacji Polskich Towarzystw Medycznych do instytucji współorganizujących Kongres, z włączeniem prezesów federacji do Komitetu Honorowego lub Komitetu Organizacyjnego Kongresu;
• rozszerzenie zaproponowanej tematyki Kongresu o sprawy rozwoju techniki w Polsce i rolę stowarzyszeń naukowo-technicznych we wprowadzaniu osiągnięć naukowych i innowacji technicznych do gospodarki;
• powołanie, poza Komitetem Honorowym, dwóch odrębnych komitetów: Komitetu Naukowego (Komitetu Programowego) i Komitetu Organizacyjnego Kongresu,
• zaproszenie na Kongres przedstawicieli towarzystw naukowych działających w sąsiednich krajach europejskich i ewentualnie przedstawicieli polskich towarzystw naukowych działających poza granicami kraju;
• wystąpienie do Prezydenta RP na objęcie honorowego patronatu nad Kongresem, w przypadku uzyskania takiej zgody, włączenie Minister Nauki i Szkolnictwa Wyższego oraz Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego do Komitetu Honorowego.

W wyniku dyskusji upoważniono Prezydium Rady do dopracowania szczegółów związanych z powołaniem i składem poszczególnych komitetów: Honorowego, Naukowego (lub Programowego) i Organizacyjnego, propozycji tematów referatów na sesjach plenarnych i ich referentów, propozycji tematyki sesji problemowych oraz rozstrzygnięcia z władzami PAN sprawy powierzenia organizacji Kongresu i przejęcia jego finansowej obsługi przez wyspecjalizowane w tym zakresie biuro.

Dyskutowano także o proponowanych zmianach strony internetowej Rady, na której aktualnie, tak jak na stronach wszystkich komitetów Polskiej Akademii Nauk, zamieszczone są informacje o składzie Rady, sprawozdania z jej działalności w latach 2008-2011, stanowisko Rady w sprawie warunków działania towarzystw naukowych, Ustawa o towarzystwach naukowych oraz Słownik towarzystw naukowych. Zaproponowano aby na istniejącą stronę internetową została wprowadzona informacja o Kongresie Towarzystw Naukowych, należy rozważyć zamieszczanie informacji o bieżących pracach Rady oraz możliwość zamieszczania na tej stronie informacji o najważniejszych wydarzeniach w działaniach towarzystw naukowych.

Przewodniczący Rady poinformował członków Rady, że podjęto wstępne prace związane z przygotowaniem ekspertyzy na temat stanu społecznego ruchu naukowego w Polsce i wystąpiono do władz PAN o jej dofinansowanie. Wykonanie ekspertyzy jest jednym z zadań Rady w bieżącej kadencji, ustalonych przez Prezydium PAN w uchwale o powołaniu Rady Towarzystw Naukowych. W celu zebrania danych o aktualnym stanie towarzystw naukowych i ich działalności została opracowana „Ankieta", która na początku 2013 roku będzie wysłana do towarzystw.

Zebrani przyjęli także protokół z zebrania plenarnego Rady Towarzystw Naukowych odbytego w dniu 26 kwietnia 2012 r. Prof. Z. Kruszewski poinformował również zebranych, że ukazała się publikacja dr A. Kansy „Na marginesie swobody - Notatki Płockie (1956-2011) – historia i polityka", wydanej jako pozycja Rady Towarzystwa Naukowych.

Praca Andrzeja Kansy pt. „Na marginesie swobody - Notatki Płockie (1956-2011) – historia i polityka" poświęcona została funkcjonowaniu polskiego regionalnego czasopisma naukowego w latach 1956-2011. Kwartalnik „Notatki Płockie" powstał w Płocku na fali przemian 1956 r. Jego założycielami byli płoccy działacze społeczni, członkowie Towarzystwa Naukowego Płockiego oraz Komisji Badań nad Powstaniem i Rozwojem Płocka –Tadeusz Gierzyński i Kazimierz Askanas. Czasopismo w całym okresie istnienia integrowało miejscową inteligencję, pochodzącą z różnych grup zawodowych i społecznych oraz wyznającą różne światopoglądy. „Notatki Płockie" to jedno z niewielu pism o tak długim okresie wydawniczym, wydawanych przez towarzystwa naukowe. Proces powstania pisma, jego funkcjonowania i rozwoju, a także uzyskiwania przez redakcję i wydawców coraz większych swobód, zdaniem autora, zaprzecza istnieniu w Polsce po 1956 r. systemu totalitarnego. Książka może stanowić zachętę do opracowywania monografii innych czasopism społecznego ruchu naukowego. Praca wpisuje się w badania dotyczące regionalnych towarzystw naukowych oraz politycznych i historycznych aspektów, związanych z wydawaniem czasopism. Można ją też odczytać jako głos w dyskusji na temat oceny dorobku okresu PRL. Nie wszystko bowiem, co powstało w tamtym czasie można przekreślić, czy wykpić, zwłaszcza jeżeli dotyczy to społecznej pracy na rzecz nauki w ośrodkach prowincjonalnych.

W okresie sprawozdawczym w dniu 6 stycznia 2012 r. zmarł Edward Hałoń, sekretarz naukowy i wiceprzewodniczący Rady Towarzystw Naukowych przy Prezydium PAN w latach 1975-2002, wybitny działacz i znawca społecznego ruchu naukowego, autor wielu opracowań naukowych poświęconych historii towarzystw naukowych w Polsce i raportów na temat stanu i perspektyw rozwojowych, wybitny znawca historii społecznego ruchu naukowego i historii Polskiej Akademii Nauk, wyjątkowo zaangażowany w działalność Rady Towarzystw Naukowych i sprawy rozwijania działalności towarzystw na rzecz upowszechniania nauki w społeczeństwie i zapewnienia warunków rozwoju towarzystw przez władze państwowe. W dniu 23 czerwca 2012 r. zmarł prof. dr hab. Jan Drwal, członek Rady w 3 ostatnich kadencjach, od 2003 roku, prezes Gdańskiego Towarzystwa Naukowego od 1998 roku przez 4 kadencje, w latach 1991-1993 wiceprzewodniczący Wydziału V Nauk o Ziemi GTN, członek GTN od 1973 r.