Sprawozdanie z działalności Rady Towarzystw Naukowych przy Prezydium PAN
w 2007 roku

W trakcie trwających pod koniec 2006 roku prac nad siecią komitetów naukowych i problemowych na kadencję 2007-2010 część wydziałów PAN nie poparła wysuniętej przez ustępujące Prezydium Rady Towarzystw Naukowych propozycji utworzenia Rady na kolejną kadencję, jako jednego z komitetów problemowych przy Prezydium PAN. W trwającej dyskusji przedstawiciele wydziałów, powołując się na list prezesa Łódzkiego Towarzystwa Naukowego, kwestionowali celowość tworzenia Rady w sytuacji, gdy nie chcą jej same towarzystwa naukowe.

Mając na uwadze toczone w czasie spotkań z przewodniczącymi wydziałów jak i w czasie obrad Prezydium PAN dyskusje nad siecią komitetów problemowych na kadencję 2007-2010, decyzją zebrania plenarnego Rady odbytego w dniu 11 grudnia 2006 r. postanowiono przeprowadzić korespondencyjne głosowanie i poprosić wszystkich członków Rady, reprezentujących towarzystwa naukowe, o odpowiedzi na 6 następujących pytań:

1. Czy jesteś za przyjęciem projektu „Ustawy o towarzystwach naukowych” z poprawkami przyjętymi przez zebranie plenarne Rady Towarzystw Naukowych w dniu 11 grudnia 2006 r. i przekazania go towarzystwom celem rozpoczęcia akcji zbierania podpisów popierających ten projekt?
2. Czy uważasz za potrzebne istnienie Rady Towarzystw Naukowych jako organu przedstawicielskiego towarzystw naukowych?
3. Czy uważasz, że wyczerpała się misja Rady w jej dotychczasowym kształcie organizacyjnym i sprawy społecznego ruchu naukowego powinny przejąć odpowiednie struktury Rady Nauki przy Ministerstwie Nauki i Szkolnictwa Wyższego?
4. Czy Rada Towarzystw Naukowych powinna w dalszym ciągu występować w imieniu towarzystw z propozycjami rozwiązań systemowych dotyczących społecznego ruchu naukowego w Polsce?
5. Czy jesteś za tworzeniem Rady przez Polską Akademię Nauk i zapewnieniem przez PAN obsługi logistycznej jej prac?
6. Czy uważasz że Rada Towarzystw Naukowych powinna być usytuowana przy jednym z towarzystw naukowych (PAU, TNW, PTPN), które przejmie jej obsługę logistyczną?

Powołane w poprzedniej kadencji (2003-2006) Prezydium Rady na posiedzeniu w dniu 16 lutego 2007 r. dokonało podsumowania 26 odpowiedzi na pytania:

• Pytanie 1 - 24 głosy „Tak”, 2 głosy – „Nie”
• Pytanie 2 - 24 głosy „Tak”, 2 głosy – „Nie”
• Pytanie 3 - 4 głosy „Tak”, 21 głosów „Nie, 1 glos - ”Brak zdania”
• Pytanie 4 - 24 głosy „Tak”, 1 głos – „Nie”, 1 głos „Brak zdania”
• Pytanie 5 - 21 głosów „Tak”, 3 głosy – „Nie”, 2 głosy „Brak zdania”
• Pytanie 6 – 2 głosy „Tak”, 22 głosy „Nie”, 2 glosy „Brak zdania”

i postanowiło wystąpić do nowego kierownictwa Polskiej Akademii Nauk o utworzenie Rady na kolejną kadencję argumentując to koniecznością kontynuacji podjętych w ubiegłej kadencji prac nad Ustawą o towarzystwach naukowych i stworzenia reprezentacji towarzystw, która mogłaby wspólnie z Ministerstwem Nauki i Szkolnictwa Wyższego, określić rolę towarzystw w rozwoju nauki i wypracować system finansowania towarzystw i realizowanych przez nie zadań po wejściu Polski do Unii Europejskiej. Jednocześnie Prezydium Rady na tym posiedzeniu postanowiło następująco „rozdzielić” 28 miejsc, stanowiących 80 % proponowanej liczebności Rady, wybieranych w pierwszej turze przez członków ustępującej Rady: towarzystwa ogólne i regionalne - 6 (na 46 towarzystw); towarzystwa naukowe specjalistyczne - 22 (na 286 towarzystw) w tym: nauki społeczne - 5 (na 93 towarzystwa), nauki biologiczne - 1 (na 21 towarzystw), nauki ścisłe - 1 (na 13 towarzystw), nauki techniczne - 2 (na 32 towarzystwa), nauki rolnicze i leśne - 1 (na 14 towarzystw), nauki medyczne - 5 (na 104 towarzystwa), nauki o ziemi - 1 (na 9 towarzystw) oraz stowarzyszenia naukowo-techniczne NOT - 3 (na 36 stowarzyszeń) oraz 3 miejsca dla przedstawicieli Polskiej Akademii Nauk, Polskiej Akademii Umiejętności i Towarzystwa Naukowego Warszawskiego.

Prezydium Polskiej Akademii Nauk uchwałą nr 7/2007 z dnia 20 marca 2007 r. podjęło decyzję o utworzeniu Rady Towarzystw Naukowych na okres kadencji w latach 2007-2010 ustalając, zgodnie z wnioskiem Prezydium Rady, że w jej skład może być powołanych 35 osób, wybieranych przez członków ustępującej Rady i delegowanych, zgodnie z zatwierdzonym w ubiegłej kadencji Regulaminem Rady, przez Prezesa PAN, Prezesa PAU, Prezesa TNW i Ministra właściwego ds. nauki. Zgodnie z przyjętym przez Prezydium PAN trybem wyłaniania kandydatów na członków komitetów problemowych (Rada Towarzystw Naukowych jest tworzona i działa na podstawie przepisów art. 34 Ustawy o PAN z 25 kwietnia 1997 r. odnoszących się do tworzenia komitetów problemowych PAN) ustępujące Prezydium Rady poprzedniej kadencji skierowało do wszystkich towarzystw naukowych (wg wykazu Informatora Nauki Polskiej z 2006 r. pismo w sprawie deklaracji udziału przedstawiciela danego towarzystwa w pracach Rady nowej kadencji. Uzyskano tylko 32 odpowiedzi deklarujące udział przedstawiciela danego Towarzystwa w pracach Rady w nowej kadencji (towarzystwa ogólne i regionalne – 6 deklaracji, towarzystwa specjalistyczne: nauki społeczne – 7, nauki biologiczne – 2, nauki matematyczne, fizyczne i chemiczne – 1, nauki techniczne – 5, nauki rolnicze, leśne i weterynaryjne – 3, nauki medyczne – 7, nauki o ziemi i nauki górnicze 1. Kartę do głosowania, zawierającą nazwiska przedstawicieli towarzystw, które zadeklarowały udział w pracach Rady przesłano do wszystkich członków ustępującej Rady (39 członków).

Podsumowania wyborów, w których karty do głosowania odesłało 24 członków ustępującej Rady, dokonano na posiedzeniu Prezydium Rady w dniu 21 czerwca 2007 r. W wyniku wyborów w skład Rady na kadencję 2007-2010 wg uzyskanych głosów weszli:

Przedstawiciele towarzystw ogólnych i regionalnych:

1. prof. dr hab. Jan DRWAL – Gdańskie Towarzystwo Naukowe
2. dr hab. Zbigniew KRUSZEWSKI prof. PP – Towarzystwo Naukowe Płockie
3. dr Stanisław KUNIKOWSKI – Włocławskie Towarzystwo Naukowe
4. prof. dr hab. Julian ŁAWRYNOWICZ – Łódzkie Towarzystwo Naukowe
5. prof. dr hab. Marian PIEKARSKI – Wrocławskie Towarzystwo Naukowe

Przedstawiciele towarzystw specjalistycznych:

Nauki humanistyczne i społeczne:

1. prof. dr hab. Michał BUCHOWSKI – Polskie Towarzystwo Ludoznawcze, Wrocław
2. prof. dr hab. Stefan K. KUCZYŃSKI – Polskie Towarzystwo Heraldyczne, Warszawa
3. prof. dr hab. Zbigniew KWIECIŃSKI – Polskie Towarzystwo Pedagogiczne, Warszawa
4. prof. dr hab. Krzysztof MIKULSKI – Polskie Towarzystwo Historyczne, Warszawa
5. dr hab. Diana PIETRUCH-REIZES – Polskie Towarzystwo Informacji Naukowej, Katowice

Nauki biologiczne:

1. prof. dr hab. Andrzej DZUGAJ – Polskie Towarzystwo Biochemiczne, Warszawa

Nauki matematyczne, fizyczne i chemiczne

1. prof. dr hab. Krystyna JABŁOŃSKA – Polskie Towarzystwo Fizyczne, Warszawa

Nauki techniczne:

1. prof. dr hab. Lech DIETRICH – Polskie Towarzystwo Mechaniki Teoretycznej i Stosowanej, Warszawa
2. dr Piotr LORENS - Towarzystwo Urbanistów Polskich, Warszawa

Nauki rolnicze, leśne i weterynaryjne:

1. prof. dr hab. Dariusz SKARŻYŃSKI – Towarzystwo Biologii Rozrodu, Olsztyn

Nauki medyczne:

1. prof. dr hab. Anna GRONOWSKA-SENGER – Polskie Towarzystwo Nauk Żywieniowych, Warszawa
2. prof. dr hab. Marek KOWALCZYK – Polskie Towarzystwo Farmakologiczne, Warszawa
3. prof. dr hab. Jerzy MAJKOWSKI – Polskie Towarzystwo Epileptologii, Warszawa
4. prof. dr hab. Jacek A. PIETRZYK – Polskie Towarzystwo Nefrologii Dziecięcej, Warszawa
5. prof. dr hab. Adam TORBICKI – Polskie Towarzystwo Kardiologiczne, Warszawa

Nauki o Ziemi i nauki górnicze:

1. dr Jerzy GIŻEJEWSKI – Polskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk o Ziemi, Warszawa

Wybrany skład został uzupełniony o przedstawiciela Prezesa Polskiej Akademii Nauk – czł. koresp. PAN Andrzeja Grzywacza – Prezesa Polskiego Towarzystwa Leśnego,Prezesa Towarzystwa Naukowego Warszawskiego – prof. dr hab. Andrzeja Paszewskiego oraz delegowanych, przez Zarząd Główny Federacji Stowarzyszeń Naukowo-Technicznych NOT 3 przedstawicieli stowarzyszeń naukowo-technicznych 1. prof. dr hab. Jan LEWANDOWSKI - Stowarzyszenie Techniczne Odlewników Polskich, Kraków; 2. dr inż. Andrzej PASZKIEWICZ- Stowarzyszenie Inżynierów i Techników Przemysłu Materiałów Budowlanych, Warszawa, 3. dr hab. Zdzisław ŻYCKI prof. IE - Stowarzyszenie Elektryków Polskich, Warszawa.

Ustalony w wyniku wyborów i uzupełniony o wyżej wymienionych przedstawicieli skład Rady na kadencję 2007-2010 został powołany przez Prezydium PAN uchwałą nr 31/2007 z dnia 11 września 2007 r..

Zwołane w dniu 10 października 2007 r. zebranie plenarne Rady dokonało wyboru Prezydium Rady na okres kadencji 2007-2010:

Przewodniczący: prof. dr hab. Zbigniew Kruszewski

Zastępcy przewodniczącego:

• czł. koresp. PAN Andrzej Grzywacz
• prof. dr hab. Jerzy Majkowski

Członkowie Prezydium:

• prof. dr hab. Lech Dietrich
• prof. dr hab. Anna Gronowska-Senger
• dr inż. Andrzej Paszkiewicz

Powołany przez Prezydium PAN skład Rady został na zebraniu plenarnym w dniu 10 października 2007 r. uzupełniony o członków wybranych w ramach tzw. kooptacji (w ramach ustalonych 20% liczby członków wybieralnych):

• mgr inż. Tadeusz Majsterkiewicz – Kancelaria PAN, powołany następnie na sekretarza Rady.
• prof. dr hab. Adam Massalski – Kieleckie Towarzystwo Naukowe,
• prof. dr hab. Jacek Wiesiołowski – Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk,
• prof. dr hab. Piotr Małkowski – Polskie Towarzystwo Hepatologiczne, Federacja Polskich Towarzystw Medycznych.

Prace Rady Towarzystw Naukowych i zagadnienia, jakimi Rada zajmowała się w 2007 roku, zostaną scharakteryzowane poprzez omówienie spraw rozpatrywanych na zebraniu plenarnym Rady i posiedzeniu Prezydium Rady, odbytych w IV kwartale 2007 r.

Pierwsze, po ustaleniu składu na kadencję 2007-2010, zebranie plenarne Rady w dniu 10 października 2007 r., poświęcono w głównej mierze wyborom przewodniczącego, zastępców przewodniczącego i członków Prezydium Rady wymienionych powyżej oraz dyskusji nad założeniami programu działalności Rady w kadencji 2007-2010. Jednocześnie ustalono, iż wybory pozostałych 2 członków Prezydium oraz dokooptowanie dodatkowych członków Rady zostanie przeprowadzone na kolejnym zebraniu plenarnym Rady.

W dyskusji nad założeniami programu działalności Rady w kadencji 2007–2010 m. innymi zaproponowano położenie priorytetu na kontynuację prac nad ustawą o towarzystwach naukowych, organizację konferencji i spotkań z kierownictwem Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego, dla wypracowania i przedstawienia władzom państwowym i komisjom sejmowym postulatów w sprawie warunków działalności i systemu finansowania społecznego ruchu naukowego, podjęciem prac nad przygotowaniem opracowań związanych z sytuacją społecznego ruchu naukowego w Polsce i propozycji rozwiązań formalno-prawnych dotyczących systemu finansowania i wspomagania działań towarzystw naukowych. Proponowano by Rada w swoim programie działania odjęła działania mające na celu podwyższenie niskiej punktacji dla polskich czasopism umieszczonych na liście Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego, wydawanych przez towarzystwa naukowe.

Program działań Rady w kadencji 2007-2010 był przedmiotem posiedzenia Prezydium Rady odbytego w dniu 26 listopada 2007 r. Przyjęty przez Prezydium Rady projekt ramowego programu pracy Rady Towarzystw Naukowych na kadencję 2007-2010 i planu pracy na rok 2008, koncentruje się m. innymi na kontynuacji prac nad ustawą o towarzystwach naukowych w kierunku znalezienia grupy posłów, która przedstawiłaby ten projekt do Sejmu jako projekt poselski, organizacji corocznie 1-2 zebrań plenarnych poświęconych tematyce związanej z sytuacją społecznego ruchu naukowego w Polsce, organizację konferencji i spotkań z kierownictwem Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego, dla wypracowania i przedstawienia władzom państwowym i komisjom sejmowym postulatów w sprawie warunków działalności i systemu finansowania społecznego ruchu naukowego. Dyskutowano również nad zmianami w regulaminie Rady, mającymi na celu zwiększenie aktywności Rady i jej Prezydium oraz nad sprawą wydawania przez Radę czasopisma w wersji elektronicznej, będącego kontynuacja serii wydawniczej „Heureka – Problemy Społecznego Ruchu Naukowego”. Ostateczny program prac Rady będzie przedmiotem obrad zebrania plenarnego jakie zaplanowano na styczeń 2008 r.

Sprawozdanie przygotował:
Tadeusz Majsterkiewicz
24 stycznia 2008 r.