Szczegóły

Opublikowano: 04 kwiecień 2023

 

Radosnych świąt Wielkiej Nocy, pełnych miłości i nadziei, serdecznych spotkań w gronie rodziny i przyjaciół życzy

prof. dr hab. Iwona Hofman

Przewodnicząca RTN PAN

 

 

 

Szczegóły

Opublikowano: 16 marzec 2023

Sprawozdanie z działalności Rady Towarzystw Naukowych przy Prezydium PAN

w 2022 roku

W 2022 roku Rada Towarzystw Naukowych przy Prezydium PAN działała w składzie ustalonym Uchwałami nr 13/2019 Prezydium PAN z dnia 19 lutego 2019 r. i nr 18/2019 Prezydium PAN z dnia 19 marca 2019 r. w sprawie powołania członków komitetów problemowych i rad przy Prezydium PAN na okres kadencji 2019-2022 i wynikiem wyborów przeprowadzonych na zebraniu plenarnym Rady w dniu 7 marca 2019 r. oraz na zebraniu plenarnym Rady w dniu 3 marca 2020 r.

Prezydium:

Przewodnicząca

• dr hab. Iwona HOFMAN – Polskie Towarzystwo Komunikacji Społecznej. Lublin

Z-cy przewodniczącej

• prof. dr hab. Zbigniew CZERNICKI – Polskie Towarzystwo Neurochirurgów, Warszawa
• prof. dr hab. inż. Wiesław NAGÓRKO – Polskie Towarzystwo Mechaniki Teoretycznej i Stosowanej, Warszawa

Członkowie

• prof. dr hab. inż. Jerzy BARGLIK – Stowarzyszenie Elektryków Polskich, Katowice
• prof. dr hab., czł. rzecz. PAN – Andrzej GRZYWACZ - Polskie Towarzystwo Leśne, Warszawa
• prof. dr hab. Jacek IMIELA - Towarzystwo Internistów Polskich, Warszawa
• prof. nadzw. dr hab. Zbigniew KRUSZEWSKI – Towarzystwo Naukowe Płockie, Płock
• prof. nadzw. dr hab. Stanisław KUNIKOWSKI - Włocławskie Towarzystwo Naukowe, Włocławek
• prof. dr hab. Joanna MADALIŃSKA-MICHALAK – Polskie Towarzystwo Pedagogiczne,  Warszawa

Sekretarz

• inż. Tadeusz MAJSTERKIEWICZ - Polska Akademia Nauk, Warszawa

Członkowie Rady

• prof. dr hab. inż. Jerzy BŁAŻEJOWSKI - Gdańskie Towarzystwo Naukowe, Gdańsk
• prof. dr hab. inż. Marek DAROWSKI - Polskie Towarzystwo Inżynierii Biomedycznej, Warszawa
• prof. dr hab. Bohdan DOBRZAŃSKI jr - Polskie Towarzystwo Agrofizyczne, Lublin
• dr hab., prof UJD Julia DZIWOKI - Częstochowskie Towarzystwo Naukowe, Częstochowa
• dr hab., prof. ISl PAN Anna ENGELKING – Polskie Towarzystwo Ludoznawcze, Warszawa
• dr hab., prof. UJK Barbara GIERSZEWSKA - Kieleckie Towarzystwo Naukowe, Kielce
• prof. dr hab. Igor GOŚCIŃSKI – Towarzystwo Lekarskie Krakowskie, Kraków
• dr hab. inż., prof. WSEZ Ewa GÓRSKA – Polskie Towarzystwo Ergonomiczne, Warszawa
• prof. dr hab. Anna GRONOWSKA-SENGER - Polskie Towarzystwo Nauk Żywieniowych, Warszawa
• dr hab. prof. UAM  Andrzej GULCZYŃSKI – Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk, Poznań
• prof. dr hab. czł. kores. PAN Małgorzata JĘDRYCZKA - Polskie Towarzystwo Genetyczne, Poznań
• prof. dr hab. med. Zbigniew KALARUS - Polskie Towarzystwo Kardiologiczne, Zabrze
• prof. dr hab. Ryszard KASPEROWICZ - Stowarzyszenie Historyków Sztuki, Warszawa
• prof. dr hab. Marek Wł. KOWALCZYK – Towarzystwo Naukowe Warszawskie, Warszawa
• dr hab., prof. PG Beata KRAWCZYK – Federacja Polskich Towarzystw Medycznych, Gdańsk
• prof. dr hab., czł. rzecz. PAN Andrzej LEGOCKI - Polskie Towarzystwo Biochemiczne, Poznań
• dr inż. Jan ŁUKASZEWICZ - Polskie Towarzystwo Leśne, Warszawa
• prof. dr hab. Jolanta MAŁYSZKO - Polskie Towarzystwo Transplantacyjne, Warszawa
• prof. dr hab., czł. rzecz. PAN Małgorzata MAŃKA – Polskie Towarzystwo Fitopatologiczne, Poznań
• prof. dr hab. Elżbieta MĄCZYŃSKA – Polskie Towarzystwo Ekonomiczne, Warszawa
• prof. dr hab. Cezary OBRACHT-PRONDZYŃSKI – Instytut Kaszubski, Gdańsk
• dr hab., prof. UJ Diana PIETRUCH-REIZES - Polskie Towarzystwo Informacji  Naukowej, Kraków
• prof. dr hab. Marek Jacek SARNA - Polskie Towarzystwo Astronomiczne, Warszawa
• prof. dr hab. Leszek SIRKO - Polskie Towarzystwo Fizyczne, Warszawa
• prof. dr hab. Jan TWARDOŃ - Polskie Towarzystwo Nauk Weterynaryjnych, Wrocław
• prof. dr hab. Andrzej WAC-WŁODARCZYK - Lubelskie Towarzystwo Naukowe, Lublin
• dr hab. prof. AKal Krzysztof Jan WALCZAK – Kaliskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk, Kalisz
•  prof. dr hab. Stanisław WINCENCIAK - Polskie Towarzystwo Elektrotechniki Teoretycznej i Stosowanej, Warszawa.

Pomimo trwającej od połowy marca 2020 roku epidemii koronawirusa Covid 19, po wprowadzeniu na początku 20220 roku przez Rząd złagodzenia obostrzeń, realizowano zaplanowane na 2022 rok prace Rady.

W okresie sprawozdawczym odbyły się 3 zebrania plenarne, prowadzone zdalnie w dniu 29 marca i przeprowadzone stacjonarnie w dniach 22 października 2022 r. w czasie III Kongresu Towarzystw Naukowych w Gdańsku i 1 grudnia 2022 r. w Warszawie oraz 3 zebrania Prezydium Rady w dniach 24 lutego, 12 maja i 26 września 2022 r.

W okresie sprawozdawczym prace Rady skoncentrowane zostały na przygotowaniu III Kongresu Towarzystw Naukowych „Społeczny wymiar działalności towarzystw naukowych”, jaki odbył się w Gdańsku w dniach 20-22 października 2022 r. Lokalizacja Kongresu wiązała się z obchodami 100.lecia Gdańskiego Towarzystwa Naukowego. Kongres objęty był Patronatem Narodowym Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Andrzeja Dudy w Stulecie Odzyskania Niepodległości. Organizatorami Kongresu były Polska Akademia Nauk – Rada Towarzystw Naukowych i Gdańskie Towarzystwo Naukowe, współorganizatorami Miasto Gdańsk, Muzeum Gdańska, Gdańskie Towarzystwo Przyjaciół Sztuki, Uniwersytet Gdański i Politechnika Gdańska. Wsparcia finansowego udzielił Urząd Miasta Gdańska, który nieodpłatnie udostępnił Dwór Artusa i pokrył koszty uroczystości otwarcia oraz Uniwersytet Gdańsk i Politechnika Gdańska, które również nieodpłatnie udostępniły sale i ich obsługę na sesje plenarne i sesje problemowe Kongresu.

W wyniku dyskusji na zebraniu plenarnym Rady i w czasie posiedzeń Prezydium Rady oraz roboczych kontaktów powołane zostały Komitet Honorowy, Komitet Naukowy i Komitet Organizacyjny.

Komitet honorowy tworzyli prof. dr hab. czł. rzecz. PAN Jerzy Duszyński, prezes Polskiej Akademii Nauk i prof. dr hab. inż. Arkadiusz Mężyk, przewodniczący Konferencji Rektorów Akademickich Szkół Polskich.

Komitet Naukowy tworzyli prof. dr hab. Iwona Hofman, przewodnicząca Rady Towarzystw Naukowych, prezeska Polskiego Towarzystwa Komunikacji Społecznej, prof. dr hab. inż. Jerzy  Błażejowski, prezes Gdańskiego Towarzystwa Naukowego, prof. dr hab. czł. koresp. PAN. Romuald Zabielski, wiceprezes Polskiej Akademii Nauk, prof. dr hab. czł. rzecz. PAN Andrzej Grzywacz, członek Prezydium Rady, Polskie Towarzystwo Leśne, prof. dr hab. czl. rzecz. PAN Andrzej Legocki, członek Rady Towarzystw Naukowych, Polskie Towarzystwo  Biochemiczne, prof. dr hab. czł. rzecz. PAN Małgorzata Mańka, członek Rady Towarzystw Naukowych, Polskie Towarzystwo Fitopatologiczne, prof. dr hab. czł. koresp. PAN Małgorzata Jędryczka - członek Rady Towarzystw Naukowych, Polskie Towarzystwo Genetyczne, prof. nadzw. dr hab. Zbigniew Kruszewski - członek Prezydium Rady Towarzystw Naukowych, Towarzystwo Naukowe Płockie, prof. dr hab. n. med. Zbigniew Czernicki, z-ca przewodniczącej Rady Towarzystw Naukowych, Polskie Towarzystwo Neurochirurgów, prof. dr hab. inż. Wiesław Nagórko, z-ca przewodniczącej Rady Towarzystw Naukowych,  Polskie Towarzystwo Mechaniki Teoretycznej i Stosowanej, prof. dr hab. Paweł Golik, przewodniczący Rady Upowszechniania Nauki.

Przewodniczącymi Komitetu Organizacyjnego byli prof. dr hab. inż. Jerzy Błażejowski, prezes Gdańskiego Towarzystwa Naukowego i prof. dr hab. Iwona Hofman, przewodnicząca Rady Towarzystw Naukowych, prezeska Polskiego Towarzystwa Komunikacji Społecznej, sekretarzem Komitetu Organizacyjnego mgr inż. Tadeusz Majsterkiewicz, sekretarz Rady Towarzystw Naukowych, członkami Komitetu Organizacyjnego prof. dr hab. Cezary Obracht-Prondzyński, członek Rady Towarzystw Naukowych, Instytut Kaszubski w Gdańsku,  dr hab., prof. AM Andrzej Kansy, Płockie Towarzystwo Naukowe, dr hab., prof. PG Beata Krawczyk, członek Rady Towarzystw Naukowych, Politechnika Gdańska, Federacja Polskich Towarzystw Medycznych, Polskie Towarzystwo Mikrobiologów, mgr Izabela Borys, Gdańskie Towarzystwo Naukowe, mgr Joanna Mizeraczyk, Gdańskie Towarzystwo Naukowe i mgr Sylwia Skotnicka, Polskie Towarzystwo Komunikacji Społecznej.

W uroczystości otwarcia Kongresu w Dworze Artusa uczestniczył wojewoda pomorski Dariusz Drelich, wiceprezydent Miasta Gdańska, rektorzy gdańskich uczelni, dyrektor Muzeum Gdańska dr hab. Waldemar Ossowski, prezes Gdańskiego Towarzystwa Przyjaciół Sztuki Beniamin Koralewski i przewodniczący Rady Upowszechniania Nauki przy Prezydium PAN.

Wykłady inauguracyjne w czasie uroczystego otwarcia wygłosili: prof. dr hab. Iwona Hofman „Komunikacja naukowa i popularyzacja wiedzy jako społeczne zobowiązania towarzystw naukowych”, prof. dr hab. Andrzej Grzywacz, czł. rzecz. PAN  - „Współdziałanie Polskiej Akademii Nauk ze społecznym ruchem naukowym” oraz dr hab. prof. KSW Stanisław Kunikowski – „Wkład towarzystw naukowych w tworzenie i rozwój uczelni wyższych w Polsce”.

Obecność władz województwa i miasta, rektorów uczelni gdańskich i przedstawicieli świata nauki i kultury podkreślała rangę wydarzenia. W związku z obchodami 100.lecia Gdańskiego Towarzystwa Naukowego prezes Towarzystwa wręczył Medale Jubileuszowe członkom Rady tj. prof. dr hab. Małgorzacie Mańka, prof. dr hab. Małgorzacie Jędryczka, prof. dr hab. Andrzejowi Grzywaczowi i prof. dr hab. Zbigniewowi Kruszewskiemu.

Podczas drugiego dnia w obradach plenarnych głos zabrali: prof. dr hab. czł. koresp. PAN Romuald Zabielski, Wiceprezes Polskiej Akademii Nauk i prof. dr hab. czł. koresp. PAN Grzegorz Węgrzyn, Prezes Oddziału PAN w Gdańsku. Na sesjach plenarnych referaty wygłosili: prof. dr hab. inż. Jerzy Błażejowski - Gdańskie Towarzystwo Naukowe – „Rola towarzystw naukowych ogólnych i regionalnych w rozwoju nauki i aktywizacji środowisk lokalnych”,  prof. nadzw. dr hab. Zbigniew Kruszewski – Towarzystwo Naukowe Płockie – „Społeczny ruch naukowy a uregulowania prawne”, prof. dr hab. Piotr Kostyło – Polskie Towarzystwo Pedagogiczne  - „Integracyjna funkcja towarzystw naukowych”, prof. dr hab. inż. Bożenna Kawalec-Pietrenko – Federacja Stowarzyszeń Naukowo-Technicznych NOT – „Rola stowarzyszeń naukowo-technicznych NOT w szerzeniu wiedzy i wskazywaniu działań na rzecz Przemysłu 4.0” oraz prof. dr hab. Magdalena Musiał-Karg i prof. dr hab. Arkadiusz Żukowski – Polskie Towarzystwo Nauk Politycznych – „Drapieżna nauka – drapieżne publikacje i ich skutki dla dyscyplin naukowych w Polsce. Przykład nauk o polityce i administracji”.

Mówcy i dyskutanci poruszyli m.in. problemy uregulowań prawnych statusu towarzystw, integracyjnej funkcji towarzystw naukowych, roli towarzystw naukowych w szerzeniu wiedzy i aktywizacji środowisk lokalnych, roli stowarzyszeń naukowo-technicznych NOT w rozwoju nowoczesnego przemysłu oraz skutków drapieżnej nauki dla pozycji dyscyplin naukowych w Polsce.

W drugim dniu obrad odbyło się 6 sesji problemowych: „Wkład towarzystw ogólnych i regionalnych w rozwój nauki i regionów (prowadzący dr hab., prof. UAM Andrzej Gulczyński, prof. dr hab. Andrzej Wac-Włodarczyk) – 6 referatów;  dwie sesje „Działania towarzystw w naukach społecznych i humanistycznych w kształtowaniu postaw i świadomości społecznej (prowadzące: dr hab., prof. ISl PAN Anna Engelking i dr hab. prof. UJ Diana Pietruch-Reizes) – po 7 referatów; „Działania towarzystw w naukach biologicznych i rolniczych na rzecz rozwoju nauki (prowadzące: prof. dr hab. czł. rzecz. PAN Małgorzata Mańka, prof. dr hab. czł. koresp. PAN Małgorzata Jędryczka) – 9 referatów, „Działania towarzystw w naukach ścisłych i technicznych oraz naukach o Ziemi na rzecz rozwoju gospodarki. (prowadzący: prof. dr hab. Marek Sarna) – 6 referatów i „Działania towarzystw medycznych na rzecz poprawy zdrowia społeczeństwa (prowadzący: prof. dr hab. Jacek Imiela) – 5 referatów.

Referaty na sesjach problemowe podzielono według specyfiki towarzystw i dziedzin nauki pomiędzy towarzystwa ogólne i regionalne, reprezentujące nauki społeczne i humanistyczne, nauki biologiczne i rolnicze, nauki ścisłe, techniczne i nauki o Ziemi, towarzystwa medyczne. W referatach przedstawiono szeroki zakres zagadnień historycznych, tradycji, zasobów materialnych, wydawania czasopism, praktyk popularyzacji wiedzy, współpracy z otoczeniem zewnętrznym, funkcji integracyjnej towarzystw itd.

W trzecim dniu Kongresu odbyło się posiedzenie plenarne Rady Towarzystw Naukowych, podczas którego przewodnicząca Rady, prof. dr hab. I. Hofman omówiła projekt ustawy regulującej status społecznego ruchu naukowego w Polsce. W obradach plenarnych Kongresu referaty wygłosili: dr  Grzegorz D. Stunża – Polskie Towarzystwo Edukacji Medialnej – „Potencjał i praktyka popularyzacji nauki w dobie medialnych przemian (post) pandemicznych)”, dr hab., prof. UG Małgorzata Łosiewicz – Polskie Towarzystwo Komunikacji Społecznej – „Zaangażowanie towarzystw naukowych w rozwój młodych badaczy. Praktyki i doświadczenia Polskiego Towarzystwa Komunikacji Społecznej” i dr hab., prof. UJ Diana Pietruch-Reizes – Polskie Towarzystwo Informacji Naukowej – „Zainteresowanie doktorantów działalnością towarzystw naukowych”.

Podczas dyskusji podsumowującej Kongres głos zabierali m. in. prowadzący sesje problemowe. Pomimo zróżnicowania społecznego ruchu naukowego, wyodrębniono kilka problemów wspólnych, które rzutują na przyszłość towarzystw naukowych. Są to: niska punktacja czasopism wydawanych przez towarzystwa, relatywnie słaba świadomość narzędzi i nowoczesnych technik dystrybucji wiedzy, brak systemów motywacyjnych dla młodych badaczy, deficyty finansowe i trudności w utrzymaniu zasobów materialnych towarzystw.

W Kongresie wzięło udział ponad 90 naukowców i działaczy społecznego ruchu naukowego, reprezentując ok. 60 towarzystw naukowych ogólnych i specjalistycznych, w tym 24 przedstawicieli towarzystw ogólnych i regionalnych, 23 przedstawicieli towarzystw działających w naukach społecznych i humanistycznych, 10 przedstawicieli towarzystw działających w naukach biologicznych, 9 przedstawicieli towarzystw działających w naukach rolniczych i leśnych, 5 przedstawicieli towarzystw działających w naukach ścisłych i technicznych, 3 przedstawicieli towarzystw działających w naukach o Ziemi, 8 przedstawicieli towarzystw działających w naukach medycznych oraz 3 przedstawicieli stowarzyszeń naukowo-technicznych NOT. Ogółem na obradach plenarnych i na sesjach problemowych wygłoszono 55 wystąpień. Udział przedstawicieli poszczególnych grup towarzystw obrazuje poniższe zestawienie:

Liczba osób z towarzystw (59 towarzystw – 86 osób):

Towarzystwa ogólne i regionalne (9 towarzystw – 24 osoby)

1. Gdańskie Towarzystwo Naukowe (3+6)
2. Kaliskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk (4)
3. Lubelskie Towarzystwo Naukowe (1)
4. Łódzkie Towarzystwo Naukowe (1)
5. Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk (2)
6. Towarzystwo Naukowe Płockie (2)
7. Towarzystwo Ziemi Kozielskiej (2)
8. Włocławskie Towarzystwo Naukowe (1)
9. Wrocławskie Towarzystwo Naukowe (2)

Towarzystwa w naukach społecznych i humanistycznych (20 towarzystw – 23 osoby)

10. Polskie Towarzystwo Badań nad Filmem i Mediami (1)
11. Polskie Towarzystwo Edukacji Medialnej (1)
12. Polskie Towarzystwo Ekonomiczne (1)
13. Polskie Towarzystwo Ergonomiczne (1)
14. Polskie Towarzystwo Historii Prawa (1)
15. Polskie Towarzystwo Informacji Naukowej (1)
16. Polskie Towarzystwo Językoznawcze (1)
17. Polskie Towarzystwo Komunikacji Społecznej (2)
18. Polskie Towarzystwo Ludoznawcze (1)
19. Polskie Towarzystwo Nauk Politycznych (1)
20. Polskie Towarzystwo Nautologiczne (1)
21. Polskie Towarzystwo Pedagogiczne (3)
22. Polskie Towarzystwo Polityki Społecznej (1)
23. Polskie Towarzystwo Socjologiczne (1)
24. Polskie Towarzystwo Studiów Europejskich (1)
25. Polskie Towarzystwo Studiów Międzynarodowych (1)
26. Societas Humboldtiana Polonorum (1)
27. Towarzystwo Kultury Języka (1)
28. Towarzystwo Literackie im. Adama Mickiewicza (1)
29. Towarzystwo Naukowe Prakseologii (1)

Towarzystwa w naukach biologicznych (9 towarzystw – 10 osób)

30. Polskie Towarzystwo Antropologiczne (1)
31. Polskie Towarzystwo Biochemiczne (1)
32. Polskie Towarzystwo Biofizyczne (1)
33. Polskie Towarzystwo Botaniczne (1)
34. Polskie Towarzystwo Genetyczne (1)
35. Polskie Towarzystwo Mikrobiologów (1)
36. Polskie Towarzystwo Mykologiczne (2)
37. Polskie Towarzystwo Parazytologiczne (1)
38. Polskie Towarzystwo Przyrodników im. Kopernika (1)

Towarzystwa w naukach rolniczych (6 towarzystw – 9 osób)

39. Polskie Towarzystwo Agrofizyczne (1)
40. Polskie Towarzystwo Fitopatologiczne (2)
41. Polskie Towarzystwo Leśne (3)
42. Polskie Towarzystwo Nauk Ogrodniczych (1)
43. Polskie Towarzystwo Nauk Weterynaryjnych (1)
44. Polskie Towarzystwo Technologów Żywności (1)

Towarzystwa w naukach matematyczno-fizyczno-chemicznych (2 towarzystwa- 2 osoby)

45. Polskie Towarzystwo Astronomiczne (1)
46. Polskie Towarzystwo Fizyczne (1)

Towarzystwa w naukach technicznych (3 towarzystwa – 3 osoby)

47. Polskie Towarzystwo Inżynierii Biomedycznej (1)
48. Polskie Towarzystwo Kalorymetrii i Analizy Termicznej (1)
49. Polskie Towarzystwo Mechaniki Teoretycznej i Stosowanej (1)

Towarzystwa w naukach o Ziemi (2 towarzystwa – 3 osoby)

50. Polskie Towarzystwo Geograficzne (2)
51. Stowarzyszenie Geomorfologów Polskich (1)

Towarzystwa w naukach medycznych (7 towarzystw – 8 osób)

52. Polskie Towarzystwo Anestezjologii i Intensywnej Terapii (1)
53. Polskie Towarzystwo Badań Układu Nerwowego (1)
54. Polskie Towarzystwo Dietetyki (2)
55. Polskie Towarzystwo Farmakologiczne (1)
56. Polskie Towarzystwo Okulistyczne (1)
57. Towarzystwo Chirurgów Polskich (1)
58. Towarzystwo Internistów Polskich (1)

Stowarzyszenia NOT (przedstawiciele FSN NOT 3 osoby)

59. Federacja Stowarzyszeń Naukowo-Technicznych NOT (3)

Inne

60. Polska Akademia Nauk (1)

Grupa towarzystw	Udział
Towarzystwa ogólne i regionalne	24
Towarzystwa w naukach społecznych	23
Towarzystwa w naukach biologicznych	10
Towarzystwa w naukach rolniczych	9
Towarzystwa w naukach mat.-fiz.-chem.	2
Towarzystwa w naukach technicznych	3
Towarzystwa w naukach o Ziemi	3
Towarzystwa w naukach medycznych	8
Stowarzyszenia NOT	3
Inne	1
R a z e m	86
Przedstawiciele władz, uczelni  gdańskich w trakcie otwarcia	10

 

Kongres zakończył się przyjęciem Uchwały (tekst poniżej) w sprawie współdziałania wszystkich podmiotów zaangażowanych  w podtrzymanie tradycji społecznego ruchu naukowego w formule wynikającej z wyzwań współczesności w zakresie przygotowania projektu ustawy regulującej działanie towarzystw naukowych w Polsce. Tytuł Kongresu „Społeczny wymiar działalności towarzystw naukowych” bardzo dobrze oddaje kierunek polityki naukowej państwa i wiążę się z problematyką dystrybucji wiedzy i popularyzacji nauki, w wygłoszonych referatach przedstawiono rolę i działania towarzystw w realizacji misji społecznego ruchu naukowego na rzecz społeczeństwa i kraju.

 

UCHWAŁA

III Kongresu Towarzystw Naukowych

z dnia 22 października 2022 r.

Towarzystwa naukowe są ważnym elementem systemu nauki w Polsce. Swoją działalnością pro publico bono wpisują się w politykę państwa, odpowiadając na wyzwania współczesności oraz poszukując rozwiązań służących przyszłym pokoleniom.

Historyczny ogląd bilansu społecznego ruchu naukowego w Polsce umożliwia wysoką ocenę działalności naukowej, popularyzatorskiej i wydawniczej w wymiarze krajowym i międzynarodowym na przestrzeni wieków. Wiele  organizacji koncentruje się na umacnianiu potencjału regionów, uznając, że ich różnorodne tradycje tworzą tożsamość Polaków. W przestrzeni towarzystw naukowych spotykają się miłośnicy nauki w różnym wieku, co sprzyja nawiązywaniu więzi między uczniami i mistrzami oraz uczy poszanowania osiągnięć poprzedników. Na gruncie towarzystw naukowych dokonuje się dojrzewanie do godnego pełnienia ról społecznych i odpowiedzialnego sprawowania funkcji. Cele społecznego ruchu naukowego obejmują m.in.: prowadzenie badań naukowych i upowszechnianie ich wyników podczas konferencji i sesji oraz w publikacjach, prowadzenie kształcenia całożyciowego, wspomaganie nauczycieli akademickich w rozwoju naukowym, promowanie etycznych postaw, prowadzenie bibliotek oraz placówek o charakterze archiwalnym i muzealnym.

Pomimo dużego znaczenia i wielu zasług dla polskiej nauki i narodowego dziedzictwa, towarzystwa naukowe nie zajmują należnego miejsca w polityce naukowej państwa. Brakuje bowiem systemowych rozwiązań, które zapewniałyby przetrwanie  społecznego ruchu naukowego i jego ponadczasowego dorobku zawartego w publikacjach oraz w materialnych pomnikach, takich jak biblioteki, archiwa czy muzea.

Uczestnicy III Kongresu Towarzystw Naukowych uznają za niezbędne finansowanie organizacji społecznego ruchu naukowego ze środków budżetu państwa i jednostek samorządu terytorialnego. Towarzystwa naukowe powinny być także dostrzegane i finansowo wspierane przez podmioty gospodarcze. Ze względu na ważny interes państwa oraz z uwagi na pilną potrzebę naukową  i społeczną Rada Towarzystw Naukowych przy Prezydium Polskiej Akademii Nauk podjęła pracę nad przygotowaniem projektu ustawy o towarzystwach naukowych, której celem jest poprawienie ich funkcjonowania, zwiększenie wpływu na rozwój nauki i wzmocnienie roli w kształtowaniu nowoczesnego społeczeństwa wiedzy.

Dlatego też zwracamy się do Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, Marszałka Sejmu RP, Marszałka Senatu RP, Prezesa Rady Ministrów, Ministra Edukacji i Nauki, Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz Ministra Finansów o zainteresowanie się towarzystwami naukowymi i wsparcie ich funkcjonowania przez trwałe uregulowania o charakterze systemowym. Wyrażamy przekonanie, że przyczyniłoby się to do zwiększenia udziału polskiej nauki w światowych dokonaniach.

W trakcie przygotowywania Kongresu  do ponad 300 towarzystw naukowych dwukrotnie (w marcu i czerwcu) rozesłano informację o planowanym Kongresie, wraz z Komunikatem organizacyjnym, formularzem zgłoszeniowym (z terminem zgłoszeń do końca czerwca br., następnie przedłużonym do 15 lipca br.) i Ankietą, której celem jest zebranie przed Kongresem danych i opracowanie ekspertyzy o stanie społecznego ruchu naukowego w Polsce wg stanu na 31 grudnia 2021 r.

Prowadzono także działania związane z realizacją innych zadań przyjętych w programie prac Rady na 2022 rok.

Kontynuowano działania związane z wypracowaniem rozwiązań prawnych dot. statusu towarzystw i stowarzyszeń naukowych i naukowo-technicznych oraz systemu finansowania społecznego ruchu naukowego w Polsce, w tym działania związane z uchwaleniem przez Sejm ustawy o towarzystwach naukowych i zmian w ustawie o Polskiej Akademii Nauk i w ustawie o samorządzie terytorialnym, pod kątem dostosowania rozwiązań prawnych i systemu finansowania społecznego ruchu naukowego w Polsce do przepisów w Unii Europejskiej. Powołano Zespół ds. znowelizowania projektu Ustawy pod kierunkiem profesora Zbigniewa Kruszewskiego. Zaktualizowano, wypracowany w poprzednich kadencjach projekt Ustawy o towarzystwach naukowych, dostosowując go do aktualnych rozwiązań prawnych w nauce, proponujący powrót do istniejącej do 1990 roku afiliacji towarzystw naukowych przy wydziałach Polskiej Akademii Nauk i zwiększenie udziału towarzystw naukowych w polityce samorządowej i regionalnej poprzez powiązanie z samorządami. Na Kongresie Towarzystw Naukowych w Gdańsku został przedstawiony referat „Społeczny ruch naukowy a uregulowania prawne”, z omówieniem projektu Ustawy o towarzystwach naukowych, dla upublicznienia tego projektu i jego wsparcia przez uczestników Kongresu przy rozmowach z władzami państwowymi i samorządowymi.

W 2022 roku prowadzono prace związane z wydaniem publikacji z konferencji zorganizowanych w 2021 roku - odbytej w dniu 17 września 2021 roku w Płocku konferencji „Społeczny ruch naukowy w procesie zmiany” i z zorganizowanej w dniach 29 maja i 10 grudnia 2021 r. „Komunikacja w nauce, Komunikowanie wiedzy – Rola towarzystw naukowych”. Publikacja z konferencji „Społeczny ruch naukowy w procesie zmiany” ukazała się drukiem w pierwszych dniach czerwca 2022 r. w nakładzie 120 egz., które zostały rozesłane autorom referatów, członkom Rady i uczestnikom konferencji. Na początku lipca 2022 r. złożono do Biura Upowszechniania i Promocji Nauki PAN celem ich opublikowania w wersji internetowej i w kilkunastu/kilkudziesięciu  egzemplarzach materiały z konferencji „Komunikacja w nauce, Komunikowanie wiedzy – Rola towarzystw naukowych”.

Na posiedzeniu Prezydium Polskiej Akademii Nauk w dniu 24 maja br. przedstawiona została ocena działalności Rady w bieżącej kadencji, dokonana  przez powołaną przez Prezesa PAN Komisję, kierowaną przez czł. koresp. PAN Andrzeja Buko – Wydział I PAN. Komisja wysoko oceniła działalność Rady.

Prowadzono stronę internetową Rady, pełniącą rolę Newsletter’a” o działaniach Rady Towarzystw Naukowych i towarzystw naukowych oraz platformę współdziałania z towarzystwami i stowarzyszeniami naukowymi ogólnymi, regionalnymi i specjalistycznymi oraz ze stowarzyszeniami naukowo-technicznymi NOT, poprzez zamieszczanie na stronie Rady nadsyłanych informacji o wydarzeniach w działalności towarzystw, organizowanych konferencjach, zjazdach, jubileuszach, patronaty nad organizacją konferencji, udział w obchodach jubileuszy itp.

W październiku 2022 r. podjęto prace nad aktualizacją wydanego w 2004 roku przez Bibliotekę Polskiej Akademii Nauk w Warszawie i Radę Towarzystw Naukowych „Słownika Towarzystw Naukowych – Towarzystwa aktualnie działające w Polsce”, opracowanego pod kierunkiem doc. Barbary Sordylowej. W „Słowniku” zamieszczonych jest 256 haseł o towarzystwach naukowych ogólnych i specjalistycznych, towarzystwach naukowo-zawodowych oraz stowarzyszeniach naukowo-technicznych i stowarzyszeniach miłośników (przyjaciół) nauki. We wrześniu 2022 r. rozesłano wersję elektroniczną haseł zamieszczonych w tym „Słowniku” do około 50 towarzystw, z uwagi na prace związane z przygotowaniem Kongresu przerwano te prace, wysłanie haseł do pozostałych towarzystw, z prośbą o aktualizację i uzupełnienie o działalność w ostatnich 20 latach, przełożono na następny rok.

W 2022 roku odbyły się 3 zebrania plenarne Rady w dniu 29 marca br., 22 października br. i 1 grudnia br. W przeprowadzonym zdalnie w dniu 29 marca 2022 r. zebraniu plenarnym Rady wzięło udział 31 osób. Z  uwagi na potwierdzenie możliwości udziału w zebraniu stacjonarnym przez zbyt małą ilość członków Rady, nie gwarantującej quorum, w ostatniej chwili zdecydowano się na organizację zebrania w trybie zdalnym. Spotkanie w trybie zdalnym realizowano zgodnie z rozesłanym wcześniej programem, obejmującym informację o działaniach Prezydium Rady od 10 grudnia 2021 r., przedstawienie stanu przygotowań do III Kongresu Towarzystw Naukowych - Społeczny wymiar działalności towarzystw naukowych", planowanego w dniach 20-22 października 2022 r. w Gdańsku i przyjęcie propozycji składów komitetów: Honorowego, Naukowego i Organizacyjnego, przedstawienie i rozważenie poparcia stanowiska Towarzystwa Naukowego Warszawskiego w sprawie projektu utworzenia Akademii Kopernikańskiej, przedstawienie zaktualizowanej wersji "Ustawy o towarzystwach naukowych", przyjęcie sprawozdania z działalności Rady w 2021 r. i przyjęcie protokołu z zebrania plenarnego Rady w dniu 10 grudnia 2021 r.

W trakcie posiedzenia dyskutowano głównie nad sprawami zawiązanymi z organizacją Kongresu, w tym wystąpieniem o patronat Prezydenta RP oraz patronatami Ministra Edukacji i Nauki oraz Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Profesor J. Błażejowski przedstawił wstępny harmonogram  obchodów 100-lecia powstania Towarzystwa Przyjaciół Nauki i Sztuki w Gdańsku (TPNiS) oraz tradycji Gdańskiego Towarzystwa Naukowego (GTN) i Gdańskiego Towarzystwa Przyjaciół Sztuki (GTPS) obejmujący:

- promocję specjalnego tomu „Rocznika Gdańskiego” dedykowanego 100-leciu TPNiS/GTN/GTPS – marzec/kwiecień 2022
- sesję naukową upamiętniającą 100-lecie powstania Towarzystwa połączoną z Walnym Zebraniem członków GTN – 26 maja 2022
- Galę i Koncert w Filharmonii Bałtyckiej dedykowane 100-leciu Towarzystwa – 16 września 2022
- III Kongres Towarzystw Naukowych „Społeczny wymiar działalności towarzystw naukowych”.

I dzień 20 października 2022 (czwartek) – Dwór Artusa w Gdańsku – uroczyste otwarcie, z wystąpieniami powitalne przewodniczącej Rady Towarzystw Naukowych przy Prezydium PAN, prezesa GTN, prezesa Oddziału PAN w Gdańsku, wykład inauguracyjny, wystąpienia gości, wręczenie uhonorowań, wyróżnień i upominków, promocja księgi pamiątkowej wydanej z okazji 100-lecia Towarzystw Przyjaciół Nauki i Sztuki w Gdańsku/Gdańskiego Towarzystwa Naukowego, koncert Capelli Gedanensis i poczęstunek,

II dzień (piątek) – sesje naukowe - Centrum Dydaktyczno-Konferencyjne Wydziału Zarządzania Uniwersytetu Gdańskiego w Sopocie (ul. Piaskowa 9),

III dzień (sobota) – sesje naukowe – Politechnika Gdańska (ul. Gabriela Narutowicza 11/12 – budynek z 1904 r.)

Postanowiono o zaproszeniu do Komitetu Honorowego prezesów Polskiej Akademii Nauk i Polskiej Akademii Umiejętności, przewodniczącego Konferencji Rektorów Akademickich Szkół Polskich oraz przewodniczącego Rady Głównej Nauki i Szkolnictwa Wyższego.

Zaproponowano skład Komitetu Naukowego – prof. dr hab. I. Hofman, przewodnicząca Rady Towarzystw Naukowych,  prof. dr hab. inż. J. Błażejowski, Prezes Gdańskiego Towarzystwa Naukowego,  Wiceprezes PAN czł. koresp. PAN R. Zabielski, prezes Oddziału PAN w Gdańsku czł. koresp. PAN G. Węgrzyn, członkowie Polskiej Akademii Nauk będący członkami Rady: czł. rzecz. PAN  A.  Grzywacz, czł. rzecz. PAN A. Legocki i czł. rzecz. PAN M. Mańka; z-cy przewodniczącej Rady: prof. dr hab. Z. Czernicki i prof. dr hab. W. Nagórko, organizator I i II Kongresu prof. dr hab. Z. Kruszewski oraz przewodniczący Rady Upowszechniania Nauki przy Prezydium PAN prof. dr hab. P. Golik.

Zaproponowano powołanie do składu Komitetu Organizacyjnego, kierowanego przez przewodniczącą Rady Towarzystw Naukowych i Prezesa Gdańskiego Towarzystwa Naukowego, sekretarza Rady T. Majsterkiewicza i autora Ankiety o towarzystwach naukowych dr hab., prof. MUP A. Kansy oraz dr Karolinę Burno-Kaliszuk, prowadzącą stronę internetową Rady, włączenie członków Rady z terenu Gdańska – prof. dr hab. Cezarego Obracht-Prondzyńskiego – Instytut Kaszubski w Gdańsku i dr hab., prof. PG Beatę Krawczyk – Politechnika Gdańska, o ile wyrażą zgodę na udział w tym Komitecie. Ustalono, że do składu Komitetu Organizacyjnego zostaną również włączeni zaproponowani przez Prezesa Gdańskiego Towarzystwa Naukowego pracownicy GTN lub Oddziału PAN w Gdańsku.

Podjęto decyzje o wspólnym wystąpieniu, przewodniczącej Rady Towarzystw Naukowych i Prezesa Gdańskiego Towarzystwa Naukowego, do Prezydenta RP A. Dudy o objęcie III Kongresu patronatem narodowym lub honorowym patronatem Prezydenta RP, do prezesów Polskiej Akademii Nauk i Polskiej Akademii Umiejętności oraz przewodniczącego Konferencji Rektorów Akademickich Szkół Polskich o zgodę na udział w Komitecie Honorowym Kongresu i do osób zaproponowanych do Komitetu Naukowego, o zgodę na udział w tym Komitecie. Ustalono osoby odpowiedzialne za rozsyłanie wszelkich informacji o Kongresie i zdecydowano o zamieszczeniu, na stronie Rady informacji o Kongresie, wraz z formularzem zgłoszenia i kolejnych Komunikatów dot. Kongresu.

Na zebraniu plenarnym Rady  Towarzystw Naukowych odbytym w czasie Kongresu na terenie Politechniki Gdańskiej w dniu 22 października 2022 r., w którym wzięło udział 17 osób przedyskutowano projekt stanowiska III Kongresu Towarzystw Naukowych, przedstawiono informację o zgłoszonych przez Towarzystwo Naukowe Warszawskie i Polskie Towarzystwo Fizyczne uwagach do projektu Ustawy o towarzystwach naukowych, dyskutowano nad planem pracy Rady w 2023 roku i ustaleniem terminu zebrania plenarnego Rady podsumowującego działalność Rady w kadencji 2019-2022.

W wyniku dyskusji wprowadzono korekty do przygotowanego projektu Uchwały Kongresu, zaproponowano aby w planie pracy Rady w 2023 roku uwzględnić:

- wydanie publikacji z III Kongresu Towarzystwo Naukowych „Społeczny wymiar działalności towarzystw naukowych,
- zorganizowanie w Warszawie w październiku 2023 roku konferencji lub uroczystego zebrania plenarnego Rady w 60-lecie utworzenia Rady,
- rozważenie wydania publikacji „60 lat działalności Rady Towarzystw Naukowych i jej działania na rzecz społecznego ruchu naukowego”,
- kontynuację,  rozpoczętych prace nad uaktualnieniem „Słownika Towarzystw Naukowych” z 2004 roku, wydanego rzez Bibliotekę PAN w Warszawie i Radę Towarzystw Naukowych.  Ustalono, że zebranie plenarne Rady podsumowujące kadencję 2019-2022 odbędzie się w dniu 1 grudnia 2022 r.

Zebranie plenarne Rady w dniu 1 grudnia 2022 r. poświęcono podsumowaniu III Kongresu Towarzystw Naukowych "Społeczny wymiar działalności towarzystw naukowych", zorganizowanego przez Radę i Gdańskie Towarzystwo Naukowe; podsumowaniu działalności Rady Towarzystw Naukowych w 2022 roku i w kadencji 2019-2022, z przyjęciem sprawozdania za rok 2022, omówieniu założeń programowych działalności Rady Towarzystw Naukowych na kadencję 2023-2026 i projektu planu pracy Rady na 2023 rok oraz stanowisk Towarzystwa Naukowego Warszawskiego i Polskiego Towarzystwa Fizycznego do przygotowanego projektu Ustawy o towarzystwach. - wydanie publikacji z III Kongresu Towarzystwo Naukowych „Społeczny wymiar działalności towarzystw naukowych. Jako najważniejsze w  planie pracy na 2023 rok przejęto:

- kontynuowanie działań związanych z wypracowaniem rozwiązań prawnych dot. statusu towarzystw i stowarzyszeń naukowych i naukowo-technicznych oraz systemu finansowania społecznego ruchu naukowego w Polsce,
- zorganizowanie w Warszawie w październiku 2023 roku konferencji lub uroczystego  zebrania plenarnego Rady w 60-lecie utworzenia Rady,
- rozważenie wydania publikacji „60 lat działalności Rady Towarzystw Naukowych i jej działania na rzecz społecznego ruchu naukowego”,
- kontynuację,  rozpoczętych prace nad uaktualnieniem „Słownika Towarzystw Naukowych” z 2004  roku, wydanego rzez Bibliotekę PAN w Warszawie i Radę Towarzystw Naukowych.

W roku sprawozdawczym odbyły się 3 posiedzenia Prezydium Rady w dniu 24 lutego, 12 maja i 20 września 2022 r.

W trakcie odbytego w dniu 24 lutego 2022 r. posiedzenia Prezydium Rady dyskutowano głównie nad sprawami zawiązanymi z organizacją Kongresu, w tym wystąpieniem o patronat Prezydenta RP oraz patronatami Ministra Edukacji i Nauki oraz Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Ustalono, że w czasie sesji plenarnych zostanie wygłoszonych 10-12 referatów i będą zorganizowane 4 sesje problemowe, w których zaprezentowane będą referaty i komunikaty zgłoszone przez uczestników Kongresu. Przygotowano propozycje składów Komitetu Honorowego, Komitetu Naukowego i Komitetu Organizacyjnego, które będą przedstawione do akceptacji Rady.

W trakcie odbytego w dniu 12 maja 2022 r. zebrania Prezydium Rady, zgodnie z postanowieniami podjętymi w czasie zebrania plenarnego Rady w dniu 29 marca br., przedyskutowaniu założenia organizacyjnych, zaplanowanego na 21-22 października 2022 r. III Kongresu Towarzystw Naukowych „Społeczny wymiar działalności towarzystw naukowych”, przedyskutowaniu i podjęciu decyzji w sprawie wystąpienia do Prezydenta RP o objęcie Kongresu patronatem narodowym i przyjęciu składów Komitetu Honorowego, Komitetu Naukowego i Komitetu Organizacyjnego.

W wyniku dyskusji zaakceptowano wystąpienie do Prezydenta RP o objęcie Kongresu patronatem narodowym, bez występowania o patronat  ministrów edukacji i nauki oraz kultury i dziedzictwa narodowego i bez udziału tych ministrów w Komitecie Honorowym Kongresu, zdecydowano, że do Komitetu Honorowego będą zaproszeni prezes Polskiej Akademii Nauk i przewodniczący Konferencji Rektorów Akademickich Szkół Polskich, do Komitetu Naukowego włączono Panią Profesor M. Jędryczka - która w ostatnich wyborach w Polskiej Akademii Nauk została wybrana członkiem korespondentem PAN, postanowiono ustalenie programu Kongresu odłożono do czasu zamknięcia zgłoszeń i zgłoszenia referatów,  podjęto decyzje o ustaleniu wpisowego w wysokości 200 zł dla młodych (do 35 lat) członków towarzystw naukowych, rozpatrzono uwagi prof. dr  hab. czł. rzecz. PAN A. Białasa – byłego prezesa Polskiej Akademii Umiejętności do zaktualizowanego projektu Ustawy o Polskiej Akademii Nauk, wprowadzając stosowne zmiany do tego projektu.

Przeprowadzone zdalnie posiedzenie Prezydium Rady w dniu 20 września 2022 r. poświecono ocenie stanu przygotowania, zaplanowanego na 21-22 października 2022 r. III Kongresu Towarzystw Naukowych „Społeczny wymiar działalności towarzystw naukowych”. Podjęto decyzje w sprawie referatów na sesje plenarne i podziale referatów na sesje problemowe. Ustalono, ze referaty na sesje problemowe podzielono zostaną według specyfiki towarzystw i dziedzin nauki pomiędzy towarzystwa ogólne i regionalne, reprezentujące nauki społeczne i humanistyczne, nauki biologiczne i rolnicze, nauki ścisłe, techniczne i nauki o Ziemi, towarzystwa medyczne. Ustalono Zespól ds. przygotowania projektu stanowiska Kongresu – prof. dr hab.  I. Hofman, prof. dr hab. A. Grzywacz, prof. dr hab. Z. Kruszewski . dr  hab. prof. MUP A. Kansy, ustalono czas wystąpień (25-30 minut na sesji plenarnej, do 20 minut na sesjach problemowych), ustalono, że uroczysta kolacja odbędzie się w dniu 21 października w Hotelu Sheraton w Sopocie o godz. 19.00. Dyskutowano o sprawach finansowych, zwracając uwagę, ze nie zawarcie stosownej umowy między Polską Akademią Nauk i Gdańskim Towarzystwem Naukowym określającej szczegółowe koszty i sposób finansowania nie można ustalić kosztów Kongresu. Z uwagi na brak udziału w zebraniu prof. J. Błażejowskiego sprawy finansowania i zawarcia stosownej umowy zostaną ustalone w drodze rozmów prof. I. Hofman z prof. J. Błażejowskim.

W planie pracy Rady w 2022 roku planowano „Przygotowanie i opublikowanie do końca października 2022 roku raportu dot. stanu społecznego ruchu naukowego (wg stanu na 31 grudnia 2021 r.), z wykorzystaniem ankiety opracowanej w 2013 roku (autor dr A. Kansy). Ankieta, po akceptacji na zebraniu plenarnym Rady w dniu 29 marca 2022 r. została rozesłana razem z zaproszeniem do ponad 300 towarzystw naukowych, z prośbą o jej wypełnienie i odesłanie do 30 czerwca 2022 roku. W terminie otrzymano tylko  35 ankiet, co uniemożliwiło opracowanie raportu. W wyniku kolejnych apeli do czasu rozpoczęcia Kongresu otrzymano kolejnych 30 ankiet, ta liczba ankiet nie pozwala na przygotowanie raportu przedstawiającego aktualny stan towarzystw naukowych w porównaniu ze stanem z 2013 roku, kiedy otrzymano 118 ankiet. W najbliższym czasie zostanie przygotowana analiza na podstawie otrzymanych ankiet.

Z uwagi na brak Raportu nie zrealizowano także również innych pozycji planu pracy na 2022 rok:

- przygotowanie, na podstawie Raportu, memoriału dla kierownictwa państwowego i kierownictwa Akademii, zawierającego ocenę i postulaty w zakresie polityki naukowej państwa w stosunku do społecznego ruchu naukowego,

- wypracowanie, na podstawie Raportu, wspólnie z Polską Akademią Umiejętności, Towarzystwem Naukowym Warszawskim i Poznańskim Towarzystwem Przyjaciół Nauk i przedstawienie władzom państwowym i komisjom sejmowym postulatów w sprawie warunków działalności i systemu finansowania oraz polityki państwa w stosunku do społecznego ruchu naukowego”.

Nie podjęto prac nad przygotowaniem publikacji „60-lecie działalności Rady Towarzystw Naukowych i rola Polskiej Akademii Nauk w rozwoju społecznego ruchu naukowego”, na przypadające w 2023 roku 60-lecie Rady”, postanowiono przełożyć te prace na 2023 rok.

Nie zorganizowano także zebrania plenarnego Rady, planowanego w siedzibie Lubelskiego Towarzystwa Naukowego nt. Współdziałanie Rady Towarzystw Naukowych z istniejącymi strukturami koordynacji działalności poszczególnych kategorii społecznego ruchu naukowego (Federacja Stowarzyszeń Naukowo-Technicznych NOT, Federacja Polskich Towarzystw Medycznych) - do rozważenia organizacja tego zebrania w nowej kadencji.

Przygotował:

Sekretarz Rady
Tadeusz Majsterkiewicz

21 grudnia 2022 r.

Szczegóły

Opublikowano: 17 październik 2022

Zaproszenie

III Kongres Towarzystw Naukowych

Społeczny wymiar działalności towarzystw naukowych

Patronat Narodowy Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Andrzeja Dudy w Stulecie Odzyskania Niepodległości

Gdańsk, 20-22 października 2022 r.

Organizatorzy:

Polska Akademia Nauk – Rada Towarzystw Naukowych
Gdańskie Towarzystwo Naukowe

Współorganizatorzy:

Miasto Gdańsk Muzeum Gdańska
Gdańskie Towarzystwo Przyjaciół Sztuki
Uniwersytet Gdański
Politechnika Gdańska

KOMITET HONOROWY:

prof. dr hab., czł. rzecz. PAN Jerzy Duszyński, prezes Polskiej Akademii Nauk
prof. dr hab. inż. Arkadiusz Mężyk, przewodniczący Konferencji Rektorów Akademickich Szkół Polskich

KOMITET NAUKOWY:

prof. dr hab. Iwona Hofman, przewodnicząca Rady Towarzystw Naukowych, prezes Polskiego Towarzystwa Komunikacji Społecznej
prof. dr hab. inż. Jerzy Błażejowski, prezes Gdańskiego Towarzystwa Naukowego
prof. dr hab., czł. koresp. PAN. Romuald Zabielski, wiceprezes Polskiej Akademii Nauk
prof. dr hab., czł. rzecz. PAN Andrzej Grzywacz - członek Prezydium Rady, Polskie Towarzystwo Leśne
prof. dr hab., czl. rzecz. PAN Andrzej Legocki – członek Rady, Polskie Towarzystwo Biochemiczne
prof. dr hab., czł. rzecz. PAN Małgorzata Mańka - członek Rady, Polskie Towarzystwo Fitopatologiczne
prof. dr hab., czł. koresp. PAN Małgorzata Jędryczka - członek Rady, Polskie Towarzystwo Genetyczne
prof. dr hab. Zbigniew Kruszewski - członek Prezydium Rady, Towarzystwo Naukowe Płockie
prof. dr hab. Zbigniew Czernicki, z-ca przewodniczącej Rady, Polskie Towarzystwo Neurochirurgów
prof. dr hab. Wiesław Nagórko, z-ca przewodniczącej Rady, Polskie Towarzystwo Mechaniki Teoretycznej i Stosowanej
prof. dr hab. Paweł Golik, przewodniczący Rady Upowszechniania Nauki

KOMITET ORGANIZACYJNY:

prof. dr hab. inż. Jerzy Błażejowski, przewodniczący Komitetu, prezes Gdańskiego Towarzystwa Naukowego
prof. dr hab. Iwona Hofman, przewodnicząca Komitetu, przewodnicząca Rady Towarzystw Naukowych, prezes Polskiego Towarzystwa Komunikacji Społecznej
mgr inż. Tadeusz Majsterkiewicz, sekretarz Komitetu, sekretarz Rady Towarzystw Naukowych przy Prezydium PAN
członkowie Komitetu:
prof. dr hab. Cezary Obracht-Prondzyński – członek Rady, Instytut Kaszubski w Gdańsku
dr hab., prof. AM Andrzej Kansy, Towarzystwo Naukowe Płockie
dr hab., prof. PG Beata Krawczyk – członek Rady, Politechnika Gdańska, Federacja Polskich Towarzystw Medycznych, Polskie Towarzystwo Mikrobiologów
mgr Izabela Borys, Gdańskie Towarzystwo Naukowe
mgr Joanna Mizeraczyk, Gdańskie Towarzystwo Naukowe
mgr Sylwia Skotnicka, Polskie Towarzystwo Komunikacji Społecznej

Program ramowy:

20 października 2022 r. (czwartek)

godz. 10.00 Uroczyste otwarcie - Dwór Artusa w Gdańsku:

Wystąpienia:
Pana Dariusza Drelicha, wojewody pomorskiego
Pani Aleksandry Dulkiewicz, prezydent Miasta Gdańska
Dr hab. Waldemara Ossowskiego, dyrektora Muzeum Gdańska
Pana Bieniamina Kowalewskiego, prezesa  Gdańskiego Towarzystwa Przyjaciół Sztuki

Wystąpienia gości
Odczytanie adresów okolicznościowych
Wręczenie Medali 100-lecia TPNiS/GTN/GTPS
Prezentacja książki „Społeczny ruch naukowy w procesie zmiany”, prof. dr hab. Zbigniew Kruszewski
Prezentacja księgi pamiątkowej i specjalnego tomu (LXXXI) „Rocznika Gdańskiego” wydanych z okazji 100-lecia TPNiS/GTN/GTP, prof. dr hab. inż. Jerzy Błażejowski

11.30-13.00 Wykłady inauguracyjne
13.00 Koncert Capelli Gedanensis
13.40-15.00 Poczęstunek

21 października 2022 r. (piątek)
Centrum Dydaktyczno-Konferencyjne Wydziału Zarządzania Uniwersytetu Gdańskiego w Sopocie (ul. Piaskowa 9)

9.00-9.30 Wystąpienia zaproszonych gości
prof. dr hab. czł. koresp. PAN Romualda Zabielskiego, wiceprezesa PAN
prof. dr hab. czł. koresp. PAN Grzegorza Węgrzyna, prezesa Oddziału PAN w Gdańsku
9.30-11.00 Sesja plenarna I (Duża Aula)
11.00-11.30 Przerwa kawowa
11.30-13.30 Sesja plenarna I c.d. (Duża Aula)
13.30-14.30 Przerwa obiadowa - Catering
14.30-16.00 Sesje problemowe (sale A – F)
16.00-16.30 Przerwa kawowa
16.30-18.00 Sesje problemowe c.d. (sale A – F)
18.00 Uroczysta kolacja

22 października 2022 r. (sobota)
Politechnika Gdańska (ul. Gabriela Narutowicza 11/12 – budynek z 1904 r.)

8.30-9.30 Zebranie plenarne Rady Towarzystw Naukowych
10.00-11.30 Sesja plenarna II
11.30-12.00 Przerwa kawowa
12.00-14.30 Sesja plenarna II c.d.
Dyskusja ogólna
Przyjęcie stanowiska Kongresu
Podsumowanie i zamknięcie Kongresu
14.30 Obiad - Catering

Kontakt z organizatorami
prof. dr hab. inż. Jerzy Błażejowski
e-mail:  Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript. tel. +48 502 115 553

prof. dr hab. Iwona Hofman
e-mail:  Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript. tel. +48 602 278 353

mgr inż. Tadeusz Majsterkiewicz
e-mail:  Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript. tel. +48 604 219 460

Zaproszenie w wersji pdf

Program szczegółowy

 

 

Szczegóły

Opublikowano: 10 styczeń 2022

Sprawozdanie z działalności Rady Towarzystw Naukowych przy Prezydium PAN
w 2021 roku

W 2021 roku Rada Towarzystw Naukowych przy Prezydium PAN działała w składzie ustalonym Uchwałami nr 13/2019 Prezydium PAN z dnia 19 lutego 2019 r. i nr 18/2019 Prezydium PAN z dnia 19 marca 2019 r. w sprawie powołania członków komitetów problemowych i rad przy Prezydium PAN na okres kadencji 2019-2022 i wynikiem wyborów przeprowadzonych na zebraniu plenarnym Rady w dniu 7 marca 2019 r. oraz na zebraniu plenarnym Rady w dniu 3 marca 2020  r.

Prezydium:

Przewodnicząca:
prof. dr hab. Iwona HOFMAN – Polskie Towarzystwo Komunikacji Społecznej, Lublin

Z-cy przewodniczącej:

• prof. dr hab. Zbigniew CZERNICKI – Polskie Towarzystwo Neurochirurgów, Warszawa
• prof. dr hab. inż. Wiesław NAGÓRKO – Polskie Towarzystwo Mechaniki Teoretycznej i Stosowanej, Warszawa

Członkowie:

• prof. dr hab. inż. Jerzy BARGLIK – Stowarzyszenie Elektryków Polskich, Katowice
• prof. dr hab., czł. rzecz. PAN – Andrzej GRZYWACZ - Polskie Towarzystwo Leśne, Warszawa
• prof. dr hab. Jacek IMIELA - Towarzystwo Internistów Polskich, Warszawa
• prof. nadzw. dr hab. Zbigniew KRUSZEWSKI – Towarzystwo Naukowe Płockie, Płock
• prof. nadzw. dr hab. Stanisław KUNIKOWSKI - Włocławskie Towarzystwo Naukowe, Włocławek
• prof. dr hab. Joanna MADALIŃSKA-MICHALAK – Polskie Towarzystwo Pedagogiczne,  Warszawa

Sekretarz:
       mgr. inż. Tadeusz MAJSTERKIEWICZ - Polska Akademia Nauk, Warszawa

Członkowie Rady:

• prof. dr hab. Jerzy BŁAŻEJOWSKI - Gdańskie Towarzystwo Naukowe, Gdańsk
• prof. dr hab. inż. Marek DAROWSKI - Polskie Towarzystwo Inżynierii Biomedycznej, Warszawa
• prof. dr hab. Bohdan DOBRZAŃSKI jr - Polskie Towarzystwo Agrofizyczne, Lublin
• dr hab., prof UHP Julia DZIWOKI - Częstochowskie Towarzystwo Naukowe, Częstochowa
• dr hab., prof. ISl PAN Anna ENGELKING – Polskie Towarzystwo Ludoznawcze, Warszawa
• dr hab., prof. UJK Barbara GIERSZEWSKA - Kieleckie Towarzystwo Naukowe, Kielce
• prof. dr hab. Igor GOŚCIŃSKI – Towarzystwo Lekarskie Krakowskie, Kraków
• dr hab. inż., prof. PW Ewa GÓRSKA – Polskie Towarzystwo Ergonomiczne, Warszawa
• prof. dr hab. Anna GRONOWSKA-SENGER - Polskie Towarzystwo Nauk Żywieniowych, Warszawa
• prof. dr hab. Andrzej GULCZYŃSKI – Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk, Poznań
• prof. dr hab. Małgorzata JĘDRYCZKA - Polskie Towarzystwo Genetyczne, Poznań
• prof. dr hab. med. Zbigniew KALARUS - Polskie Towarzystwo Kardiologiczne, Zabrze
• prof. dr hab. Ryszard KASPEROWICZ - Stowarzyszenie Historyków Sztuki, Warszawa
• prof. dr hab. Marek Wł. KOWALCZYK – Towarzystwo Naukowe Warszawskie, Warszawa
• dr hab., prof. PG Beata KRAWCZYK – Federacja Polskich Towarzystw Medycznych, Gdańsk
• prof. dr hab., czł. rzecz. PAN Andrzej LEGOCKI - Polskie Towarzystwo Biochemiczne, Poznań
• dr inż. Jan ŁUKASZEWICZ - Polskie Towarzystwo Leśne, Warszawa
• prof. dr hab. Jolanta MAŁYSZKO - Polskie Towarzystwo Transplantacyjne, Warszawa
• prof. dr hab., czł. koresp. PAN Małgorzata MAŃKA – Polskie Towarzystwo Fitopatologiczne, Poznań
• prof. dr hab. Elżbieta MĄCZYŃSKA – Polskie Towarzystwo Ekonomiczne, Warszawa
• prof. dr hab. Cezary OBRACHT-PRONDZYŃSKI – Instytut Kaszubski, Gdańsk
• dr hab., prof. UJ Diana PIETRUCH-REIZES - Polskie Towarzystwo Informacji Naukowej, Kraków
• prof. dr hab. Marek Jacek SARNA - Polskie Towarzystwo Astronomiczne, Warszawa
• prof. dr hab. Leszek SIRKO - Polskie Towarzystwo Fizyczne, Warszawa
• prof. dr hab. Jan TWARDOŃ - Polskie Towarzystwo Nauk Weterynaryjnych, Wrocław
• prof. dr hab. Andrzej WAC-WŁODARCZYK - Lubelskie Towarzystwo Naukowe, Lublin
• prof. nadzw. dr hab. Krzysztof Jan WALCZAK – Kaliskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk, Kalisz
•  prof. dr hab. Stanisław WINCENCIAK - Polskie Towarzystwo Elektrotechniki Teoretycznej i Stosowanej, Warszawa.

Trwająca od połowy marca 2020 roku epidemia koronawirusa Covid-19 i wprowadzone przez Rząd obostrzenia, ograniczające praktycznie prowadzenie spotkań w większym aniżeli 10-osobowym gronie, w kolejnym roku praktycznie uniemożliwiły przeprowadzenie zebrań plenarnych Rady. Przeniesiona z 2020 roku konferencja „Komunikacja w nauce – Komunikowanie wiedzy”, organizowana wspólnie z Polskim Towarzystwem Komunikacji Społecznej została przeprowadzona zdalnie w dniach 27 maja 2021 r. i 9  grudnia 2021 r. Przy zachowaniu reżimu sanitarnego, w okresie złagodzenia wprowadzonych przez Rząd obostrzeń, odbyła się w dniu 17 września 2021 r. konferencji „Społeczny ruch naukowy w procesie zmiany”, zorganizowana wspólnie z Towarzystwem Naukowym Płockim. W tej sytuacji skoncentrowano się na prowadzeniu strony internetowej Rady, na której na bieżąco zamieszczano wpływające z towarzystw naukowych informacje o odbywanych lub planowanych konferencjach, zjazdach i jubileuszach.

W 2021 roku odbyły się 3 zebrania plenarne, w tym 2 przeprowadzone zdalnie - 20 kwietnia 2021 r. i 10 grudnia 2021 r. oraz w dniu 17 września 2021 r. (w ramach konferencji „Społeczny ruch naukowy w procesie zmiany”), oraz 2 posiedzenia Prezydium Rady w dniu 18 maja 2021 r. i zdalnie w dniu 9 listopada 2021 r. W dniu 13 października 2021 r.  odbyło się robocze spotkanie Prezydium Rady, w którym udział wzięło 3 członków Prezydium: przewodnicząca, z-ca przewodniczącego i sekretarz Rady.

W trakcie przeprowadzonego zdalnie w dniu 20 kwietnia r. zebrania plenarnego Rady, przewodnicząca Rady przedstawiła tryb działań nad poparciem przez Radę stanowiska komitetów naukowych Wydziału I PAN, przygotowanego przez Komitet Nauk Prawnych PAN, w sprawie projektu utworzenia Narodowego Programu Kopernikańskiego. Z uwagi na wagę sprawy i konieczność szybkiej reakcji, w obecnej sytuacji epidemiologicznej, nie było możliwości normalnego wypracowania i uzgadniania odrębnego stanowiska, gdyż Komitet Nauk Prawnych, określił dla ewentualnych sygnatariuszy wspólnego stanowiska termin, do którego można było dołączyć do tego stanowiska, w związku z czym w dniu 14 kwietnia 2021 r. podpisała stanowisko Rady 1/4/2021 w sprawie utworzenia Narodowego Programu Kopernikańskiego, popierając negatywne stanowisko komitetów naukowych Wydziału I PAN, które poparło także 30 komitetów naukowych PAN.  

Zdecydowana większość członków Rady, zgodnie z propozycją prof. M. Jędryczko, aby każdy z członków w trybie elektronicznego głosowania wypowiedział się za przyjęciem stanowiska KNP, jego odrzuceniem lub wstrzymał się od głosu, opowiedziała się za przyjęciem stanowiska Komitetu Nauk Prawnych PAN. Dziękując za to poparcie prof. I. Hofman przekazała informację, że w dniu 14 kwietnia 2021 r. podpisała stanowisko Rady 1/4/2021 w sprawie utworzenia Narodowego Programu Kopernikańskiego. Stanowisko komitetów Wydziału I PAN poparło ponad 30 komitetów Polskiej Akademii Nauk oraz Rada Przewodniczących Komitetów przy Prezydium PAN. 

Prof. I. Hofman podkreśliła, że projekt ustawy w sprawie utworzenia Narodowego Programu Kopernikańskiego spotkał się z negatywnym przyjęciem w całym środowisku naukowym, nie tylko w Polskiej Akademii Nauk, także wiele uczelni i towarzystw negatywnie wypowiedziało się w sprawie projektu ustawy o Narodowym Programie Kopernikańskim, m.in. władze Towarzystwa Naukowego Warszawskiego, Rada Dyrektorów Jednostek Naukowych Polskiej Akademii Nauk.

Stanowisko w sprawie utworzenia Narodowego Programu Kopernikańskiego zajęło również w dniu 20 kwietnia Prezydium Polskiej Akademii Nauk, stwierdzając, że wyraża pełne poparcie dla Prezesa PAN, prof. Jerzego Duszyńskiego, w jego staraniach o zachowanie integralności PAN, składającej się z korporacji uczonych, w tym komitetów naukowych, oraz instytutów PAN, w kontekście planowanych reform systemu nauki w Polsce.

W dyskusji zwracano uwagę na szereg innych zagrożeń, jakie wynikają z projektu utworzenia Narodowego Programu Kopernikańskiego, w tym zagrożenie dla uniwersytetów, które po utworzeniu NPK otrzymywałyby mniej środków na naukę i badania naukowe; każda reorganizacja powoduje obniżenie wydajności, a nakładanie się reorganizacji, w dodatku nieprzemyślanych i nie konsultowanych ze środowiskiem naukowym  może przynieść dodatkowe straty, a nawet zniweczyć dotychczasowy dorobek określonej instytucji; przeprowadzanie kolejnej reorganizacji, po niedawnej reorganizacji uczelni wyższych, przyjętej, ale jeszcze nie w pełni wdrożonej na wszystkich uczelniach, zagraża rozwojowi szeregu dyscyplin naukowych; nie uwzględnia potencjału intelektualnego komitetów naukowych i problemowych Akademii, grupujących najwybitniejszych przedstawicieli wszystkich jednostek naukowych w Polsce, uczelni wyższych, instytutów resortowych i placówek PAN; nie odnosi się do dotychczasowych struktur korporacji uczonych w Polsce, mających ogromny dorobek w rozwoju nauki w Polsce;  jest również zagrożeniem dla towarzystw naukowych, ograniczając środki na granty związane z upowszechnianiem nauki, w szczególności na konferencje i seminaria naukowe oraz na granty na wydawnictwa naukowe;   wiele towarzystw naukowych, mających ogromny dorobek w upowszechnianiu i rozwoju polskiej nauki znajduje się obecnie w bardzo trudnej sytuacji i bez wsparcia ze środków budżetu państwa nie będzie w stanie kontynuować swojej działalności, niezbędny jest powrót do rozmów z ministerstwem edukacji i nauki w sprawie wypracowania zasad finansowania towarzystw naukowych, w szczególności wydawnictw naukowych i konferencji naukowych.

Podkreślono, że  projekty utworzenia Narodowego Programu Kopernikańskiego, w szczególności projekt utworzenia, jako instytucji państwowych, podległych ministrowi nauki oraz finansowanych z budżetu państwa, dwóch nowych instytucji, Międzynarodowej Akademii Kopernikańskiej oraz Szkoły Głównej Mikołaja Kopernika, są kompilacją różnych projektów, bez uwzględnienia zasad tworzenia i funkcjonowania instytucji naukowych. Na spotkaniu w dniu 17 grudnia 2019 r. z wicepremierem, ministrem nauki i szkolnictwa wyższego J. Gowinem, przewodnicząca Rady przekazała ministrowi „Stanowisko Rady Towarzystw Naukowych w sprawie ustawowego uregulowania działalności społecznego ruchu naukowego i naukowo-technicznego w Polsce” i poruszyła problemy nurtujące społeczny ruch naukowy, w tym sprawy finansowania towarzystw, sprawy finansowania wydawnictw towarzystw naukowych, sprawy opłacania składek z tytułu przynależności towarzystw do międzynarodowych organizacji i unii naukowych. Minister nauki J. Gowin obiecał udzielenie w przeciągu miesiąca odpowiedzi na postulaty zgłoszone w przekazanym „Stanowisku Rady” oraz postulatów zgłoszonych przez przewodniczącą Rady w trakcie spotkania, mimo upływu ponad rok od tego terminu Rada nie otrzymała żadnej odpowiedzi, mimo podejmowania kilku prób rozmów z kolejnymi ministrami nauki, a obecny minister edukacji i nauki prof. P. Czarnek po przedstawieniu stanowiska komitetów naukowych Wydziału I PAN, które Rada poparła, nazwał to stanowisko kompromitacją środowisk naukowych reprezentowanych przez te komitety,

W trakcie odbytego w dniu 18 maja 2021 r. posiedzenia Prezydium Rady zastanawiano się nad planem działań Rady w bieżącym roku, w sytuacji obowiązujących obostrzeń epidemiologicznych. Ustalono, że w dniu 27 maja 2021 r. zostanie przeprowadzona zdalnie konferencja „Komunikacja w nauce. Komunikowanie wiedzy. Rola towarzystw naukowych”, organizowana wspólnie z Polskim Towarzystwem Komunikacji Społecznej i Uniwersytetem Marii Curie-Skłodowskiej, na której zostaną przedstawione 4 referaty, a w jesieni, o ile pozwoli na to sytuacja epidemiologiczna, odbędzie się w Lublinie szkolenie i warsztaty mające na celu przedstawienie praktycznych metod komunikowania i problemów towarzystw w komunikowaniu, na którą będą zaproszeni przedstawiciele towarzystw naukowych. Przewiduje się wydanie przedstawionych na konferencji referatów drukiem, razem z materiałami z warsztatów.

W jesieni planowana jest organizacja, wspólnie z Towarzystwem Naukowym Płockim, z okazji 200-lecia TNP konferencji „Społeczny ruch naukowy w procesie zmiany”.  Kontynuowane będą także, w miarę możliwości i potrzeb, działania związane z wypracowaniem rozwiązań prawnych dot. statusu towarzystw i stowarzyszeń naukowych i naukowo-technicznych oraz systemu finansowania społecznego ruchu naukowego w  Polsce i działania związane z uchwaleniem przez Sejm ustawy o towarzystwach naukowych oraz zmian w ustawie o Polskiej Akademii Nauk i w ustawie o samorządzie terytorialnym, pod kątem dostosowania rozwiązań prawnych i systemu finansowania społecznego ruchu naukowego w Polsce do przepisów w Unii Europejskiej.

Ustalono, że w ograniczonych obostrzeniami epidemiologicznymi działaniach Rady trzeba uwzględnić przygotowywanie opinii prawnych w odniesieniu do przygotowywanych przez rząd rozwiązań legislacyjnych dot. systemu organizacji i finansowania nauki; przygotowywane opinie dot. systemu organizacji i finansowania nauki należałoby szeroko upowszechniać wśród członków towarzystw, wyjaśniając jednocześnie zagrożenia wynikające z proponowanych rozwiązań. Rada powinna być przygotowana na bieżące reagowanie na propozycje rozwiązań rządowych nieodpowiednich dla struktur i systemu polskiej nauki, jakim np. był  projekt Programu Kopernikańskiego nie uwzględniający obecnych struktur polskiej nauki, w szczególności placówek naukowych Polskiej Akademii Nauk i ich pozycji w nauce światowej, a przy wypracowywaniu opinii i stanowisk należy uwzględniać różne stanowiska, przedstawiając w punktach negatywne i pozytywne skutki rozwiązań, tak samo, ze wskazaniem  pozytywów i negatywów, powinny być przygotowywane wszelkie propozycje rozwiązań. Podkreślono rolę uchwały Rady Polskiej Akademii Umiejętności  z 13 kwietnia 2021 r. w sprawie projektu ustawy o Narodowym Programie Kopernikańskim, wyrażającej głębokie zaniepokojenie tworzeniem nowych instytucji (w ramach projektowanego Programu), mających zdecydowanie polityczny charakter. Zdaniem Rady PAU regulacje przewidziane w projekcie ustawy, nie tylko nie gwarantują osiągnięcia deklarowanego celu (podniesienia poziomu nauki polskiej do poziomu czołowych centrów nauki światowej), a wręcz utrudnią jego realizację i doprowadzą do antagonizmów wewnątrz środowiska naukowego. Zastrzeżenie budzi w szczególności utworzenie Międzynarodowej Akademii Kopernikańskiej (MAK), której część członków oraz pierwsze jej władze mają zostać powołane przez organy państwowe, bez konsultacji ze środowiskiem naukowym i kryteriów merytorycznych nominacji.

Zwrócono uwagę, że w zaprezentowanych ostatnio założeniach programu „Polski Ład” brak jest, poza „niezaakceptowanym” przez środowiska naukowe Programem Kopernikańskim, programu rozwoju polskiej nauki, co pozbawia szeroko pojętą naukę, także dotkniętą obostrzeniami epidemiologicznymi, udziału w podziale środków z Unii Europejskiej, a o  stosunku władz do nauki świadczy także przyznawanie ogromnych środków na tworzone fundacje w innych obszarach gospodarki, przy prawie zupełnym braku środków dla towarzystw, o czym świadczy najniższe od lat dofinansowywanie wydawnictw i bibliotek naukowych, prowadzonych przez towarzystwa naukowe.

Ustalono wstępnie, że w programie zaplanowanej na 17 września 2021 r. konferencji „Społeczny ruch naukowy w procesie zmiany”, organizowanej wspólnie z Towarzystwem Naukowym Płockim, w ramach obchodów 200-lecia TNP, przewiduje się wygłoszenie 2-3 referatów, w tym referaty na temat „Technika w procesie zmiany” (prof. Wł. Kurnik) i referat nt. „Zmiany w medycynie” oraz dyskusję nad przedstawionymi referatami. Przewiduje się wydrukowanie, w oddzielnym wydawnictwie, przedstawionych referatów i dyskusji.

Ustalono, że o ile pozwoli na to sytuacja epidemiologiczna, poza konferencjami, planowane są w bieżącym roku 2 zebrania plenarne Rady, pierwsze po konferencji  „Społeczny ruch naukowy w procesie zmiany” w Płocku, i drugie w listopadzie br. w Warszawie nt. „Współdziałanie Rady Towarzystw Naukowych z istniejącymi strukturami koordynacji działalności poszczególnych kategorii społecznego ruchu naukowego” (Federacja Stowarzyszeń Naukowo-Technicznych NOT, Federacja Polskich Towarzystw Medycznych) i towarzystw z Radą w dziedzinie upowszechniania i promocji innowacji naukowych i nauki w społeczeństwie.  

Odbyte w dniu 17 września 2021 r. zebranie plenarne Rady, po konferencji „Społeczny ruch naukowy w procesie zmiany”, z uwagi na brak quorum poświęcono dyskusji nad warunkami działania  społecznego ruchu naukowego w obecnej sytuacji stosunku władz Ministerstwa Edukacji i Nauki do postulatów zgłoszonych przez Radę w „Stanowisko Rady Towarzystw Naukowych w sprawie ustawowego uregulowania działalności społecznego ruchu naukowego i naukowo-technicznego w Polsce” dot. finansowania towarzystw, finansowania wydawnictw towarzystw naukowych, opłacania składek z tytułu przynależności towarzystw do międzynarodowych organizacji i unii naukowych. Podkreślano, że proponowane przez obecne władze Ministerstwa Edukacji i Nauki propozycje zmian w nauce świadczą o nieuznawaniu dorobku obecnych struktur nauki, a nawet o braku szacunku do nauki. Brak umocowań prawnych społecznego ruchu naukowego, w szczególności ograniczenie, a praktycznie brak możliwości pozyskiwania środków finansowych na działalność upowszechniającą naukę, wyrugowanie w wyniku wprowadzonej punktacji szeregu czasopism €towarzystw naukowych oraz nieuznawanie popularyzowania nauki, jak i działalności społecznej przy awansach naukowych, prowadzi do marginalizacji społecznego ruchu naukowego w życiu społeczeństwa, jak też i wśród samych członków.

Podkreślano, że sytuacji nie poprawia uzyskanie przez towarzystwa statutu organizacji pożytku życia publicznego, gdyż pozyskiwane z wpłat 1% podatku środki nie wystarczają nawet na opłacenie księgowej, niezbędnej do prowadzenia ewidencji przychodów i wydatków. Brak przepisów prawnych ogranicza, a nawet uniemożliwia pozyskiwanie środków od władz samorządowych, a obecna sytuacja epidemiologiczna dodatkowo ograniczyła możliwość uzyskiwania środków od sponsorów. Zagrożeniem dla przyszłości towarzystw jest coraz mniejszy udział młodego pokolenia w działalności społecznej w towarzystwach spowodowany niskimi płacami w nauce, powodującymi konieczność szukania przez młodych pracowników nauki „dodatkowego” zatrudnienia dla utrzymania rodzin. Zwracano uwagę że szereg towarzystw, szczególnie towarzystwa ogólne i regionalne, gromadzi przedstawicieli różnych dziedzin i dyscyplin naukowych, co pozwala na uwzględnianie przy wypracowywaniu zajmowanych stanowisk spojrzenia i dorobku różnych dziedzin nauki. Wiele miejsca w dyskusji poświęcono tworzeniu informacji o podejmowanych przez towarzystwa inicjatywach, wspólnych konferencjach oraz o prowadzonych stronach internetowych. Zaproponowano podjęcie rozmów z władzami Polskiej Akademii Nauk w sprawie rozważenia przywrócenia afiliacji towarzystw naukowych przy wydziałach PAN, zlikwidowanej po reformie Balcerowicza od 1991 roku. Afiliacja towarzystw przy wydziałach PAN zapewniała skromne, stabilne finansowanie działalności statutowej towarzystw i wspieranie realizowanych przez towarzystwa zadań.     

W dyskusji na temat programu prac Rady na najbliższy okres ustalono, że z uwagi na sytuację epidemiologiczną prowadzone będą jedynie prace nad wydaniem materiałów z konferencji „Społeczny ruch naukowy w procesie” i zorganizowanie, o ile pozwoli na to stan epidemii w kraju, w Lublinie lub w Warszawie do końca listopada 2021 roku 1-dniowych warsztatów, stanowiących drugą część odbytej w dniu 27 maja br. konferencji „Komunikacja w nauce. Komunikowanie wiedzy. Rola towarzystw naukowych”, połączonych z zebraniem plenarnym Rady.

Odbyte w dniu 9 listopada 2021 r. posiedzenie Prezydium Rady poświęcono przedyskutowaniu propozycji działań Rady ustalonych na  roboczym spotkaniu w dniu 13 października br., w którym udział wzięło 3 członków Prezydium Rady: przewodnicząca Rady prof. dr hab. Iwona Hofman, z-ca przewodniczącego Rady prof. dr hab. Wiesław Nagórko i sekretarz Rady Tadeusz Majsterkiewicz:

1. Wydanie do 10 grudnia 2021 roku publikacji z odbytej w dniu 17 września br. konferencji „Społeczny ruch naukowy w procesie zmiany”, zawierającej wygłoszone i zgłoszone na konferencję referaty  (łącznie 15 referatów), przebieg dyskusji i sprawozdanie z tej konferencji,
2. Zorganizowanie, o ile pozwoli na to stan epidemii w kraju, w Lublinie lub w Warszawie do końca listopada 2021 roku 2-dniowych warsztatów, stanowiących drugą część odbytej w dniu 27 maja br. konferencji „Komunikacja w nauce. Komunikowanie wiedzy. Rola towarzystw naukowych”, połączonych z zebraniem plenarnym Rady. 

Na 2022 rok:

1. Rozważenie zmiany częstotliwości organizacji kongresów towarzystw naukowych, odbywanych dotychczas co 5 lat, na organizowanie kongresów co 4 lata, na zakończenie każdej kadencji Rady i rozważenie propozycji organizacji III Kongresu Towarzystw Naukowych „Społeczny ruch naukowy w procesie zmian cywilizacyjnych i społecznych w XXI wieku, stan i perspektywy rozwoju” w Gdańsku, jeżeli Polska Akademia Nauk będzie mogła dofinansować organizację Kongresu ze środków na działalność upowszechniającą naukę (DUN),  
2. Wydanie materiałów z konferencji „Komunikacja w nauce. Komunikowanie wiedzy. Rola towarzystw naukowych” (z konferencji odbytej zdalnie w dniu 27 maja 2021 r. i zaplanowanych na koniec listopada 2021 r. warsztatów),
3. Przygotowanie i opublikowanie do końca października 2022 roku raportu dot. stanu społecznego ruchu naukowego (wg stanu na 31 grudnia 2021 r.), z wykorzystaniem ankiety opracowanej w 2013 roku (autor dr A. Kansy) 
4. Podjęcie prac nad przygotowaniem publikacji „60-lecie działalności Rady Towarzystw Naukowych i rola Polskiej Akademii Nauk w rozwoju społecznego ruchu naukowego”, na przypadające w 2023 raportu dot. stanu społecznego ruchu naukowego (wg stanu na 31 grudnia 2021 r roku 60-lecie Rady.

W wyniku dyskusji ustalono, że do decyzji zebrania plenarnego Rady zostanie przedstawiona propozycja organizacji III Kongresu Towarzystw Naukowych „Społeczny wymiar działalności  towarzystw naukowych” w Gdańsku lub w Warszawie, a ostateczna decyzja w sprawie organizacji Kongresu i jego terminu zostanie podjęta po uzyskaniu przez Polską Akademię Nauk środków na działalność upowszechniającą naukę (DUN) i podjęciu, przez władze PAN, decyzji o przyznaniu środków na ten cel. Kongres  będzie włączono w obchody przypadającego w 2022 roku 70-lecia Polskiej Akademii Nauk. Do decyzji zebrania plenarnego Rady zostanie przedstawiona propozycja zorganizowania Kongresu w drugiej połowie października 2022 roku w Warszawie lub w Gdańsku, w tym drugim przypadku wspólnie z Towarzystwem Naukowym Gdańskim, obchodzącym w 2022 roku 100-lecie powstania, Oddziałem PAN w Gdańsku i Biblioteką PAN w Gdańsku. Ustalono, że przed zebraniem Rady zostaną przeprowadzone rozmowy z prof. Jerzym Błażejowskim, Prezesem TNG. Ustalono, że w kosztorysie zostanie uwzględnione wpisowe w wysokości 250 zł, na koszty wydania materiałów i imprez towarzyszących.   

 Do decyzji zebrania plenarnego Rady zostanie także przedstawiona propozycja podjęcia w 2022 roku prac nad przygotowaniem aktualizacji wydanego w 2004 roku przez Radę, wspólną z Biblioteką PAN w Warszawie,  „Słownika Towarzystw Naukowych”, aktualnie działających w Polsce. Zeskanowane ze „Słownika z 2004 roku” opracowania dot. poszczególnych towarzystw zostałyby przesłane towarzystwom do weryfikacji razem z Ankietą do raportu dot. stanu społecznego ruchu naukowego, jaki Rada chciałaby przygotować przed Kongresem.     

W trakcie przeprowadzonego zdalnie w dniu 10 grudnia 2021 r. zebrania plenarnego Rady skoncentrowano się nad dyskusją nad projektem programu prac Rady w 2022 roku. Zaakceptowano przedstawione przez Prezydium Rady propozycje do planu prac Rady, w tym wyżej przedstawione propozycje organizacji Kongresu, opracowania raportu o stanie towarzystw naukowych, podjęcia prac nad przygotowaniem publikacji na 60-lecie działalności Rady Towarzystw Naukowych i prac nad przygotowaniem aktualizacji wydanego w 2004 roku „Słownika Towarzystw Naukowych”.

W dyskusji podkreślano, że z uwagi na trudność przewidzenia rozwoju epidemii, w aktualnej sytuacji obostrzeń, należy być przygotowanym na organizowanie konferencji on line, które pomimo braku bezpośredniego kontaktu, pozwala na wymianę poglądów i upowszechnianie osiągnięć nauki, a w ograniczonych obostrzeniami epidemiologicznymi działaniach Rady trzeba uwzględnić przygotowywanie opinii prawnych w odniesieniu do przygotowywanych przez rząd rozwiązań legislacyjnych dot. systemu organizacji i finansowania nauki, które należałoby szeroko upowszechniać wśród członków towarzystw, wyjaśniając jednocześnie zagrożenia wynikające z proponowanych rozwiązań. 

Pomimo braku efektów prowadzonych dotychczas od wielu lat starań o uchwalenie odrębnej ustawy o towarzystwach naukowych Rada powinna kontynuować działania związane z wypracowaniem rozwiązań prawnych dot. statusu towarzystw i stowarzyszeń naukowych i naukowo-technicznych oraz systemu finansowania społecznego ruchu naukowego w Polsce, w tym kontynuować działania związane z uchwaleniem przez Sejm ustawy o towarzystwach naukowych i zmian w ustawie o Polskiej Akademii Nauk i w ustawie o samorządzie terytorialnym, pod kątem dostosowania rozwiązań prawnych i systemu finansowania społecznego ruchu naukowego w Polsce do przepisów w Unii Europejskie. Rada powinna być przygotowana na bieżące reagowanie na propozycje rozwiązań rządowych nieodpowiednich dla struktur i systemu polskiej nauki, jakim był  projekt Programu Kopernikańskiego, który w wyniku protestu praktycznie całego środowiska naukowego został zaniechany.

Należy także rozważyć wypracowanie, na podstawie Raportu o stanie towarzystw naukowych, wspólnie z Polską Akademią Umiejętności, Towarzystwem Naukowym Warszawskim i Poznańskim Towarzystwem Przyjaciół Nauk i przedstawienie władzom państwowym i komisjom sejmowym postulatów w sprawie warunków działalności i systemu finansowania oraz polityki państwa w stosunku do społecznego ruchu naukowego.  

Mając na uwadze brak odpowiedzi na postulaty zgłoszone w „Stanowisku Rady Towarzystw Naukowych w sprawie ustawowego uregulowania działalności społecznego ruchu naukowego i naukowo-technicznego w Polsce” oraz postulaty zgłoszone przez przewodniczącą Rady w trakcie spotkania z Ministrem J. Gowinem w dniu 17 grudnia 2019 r. należy rozważyć podjęcie prób rozmów z komisjami sejmowymi i senackim albo indywidualnie z  posłami i senatorami i przekonania ich o roli nauki w rozwoju kraju oraz o roli i znaczeniu towarzystw dla rozwoju społeczeństwa. Mimo trudnej sytuacji nie można zaprzestać starań związanych z wypracowaniem rozwiązań prawnych dot. statusu towarzystw i stowarzyszeń naukowych i naukowo-technicznych oraz systemu finansowania społecznego ruchu naukowego w Polsce. Należy mieć nadzieję, że zaproszenie i udział komisji sejmowych i senackich, posłów i senatorów w wydarzeniach związanych z obchodami 70-lecia Polskiej Akademii Nauk lub w zaplanowanym Kongresie Towarzystw Naukowych pozwoli na zrozumienie roli nauki i roli towarzystw naukowych i uzyskać wsparcie działań Rady. 

W ramach przeprowadzonej zdalnie, zorganizowanej wspólnie z Polskim Towarzystwem Komunikacji Społecznej i Uniwersytetem Marii Curie-Skłodowskiej konferencji „Komunikacja w nauce. Komunikowanie wiedzy. Rola towarzystw naukowych”, w dniu 27 maja 2021 r., w której wzięło udział ponad 10 uczestników, wygłoszono 7 referatów:

• dr hab. Marcelina Zuber prof. nadzw. „Komunikowanie o nauce jako odpowiedź na wyzwania współczesności”,
• prof. dr hab. Remigiusz Sapa „Informacja w komunikacji naukowej”,
• dr hab. Paweł Nowak, prof. nadzw. „Komunikacja odbiorcy, Komunikacja z odbiorcą a skuteczność porozumiewania się w przestrzeni publicznej w XXI wieku”,
• prof. dr hab. Paweł Golik „Popularyzacja nauki – krajobraz i wyzwania”, 

i 3 referatów w panelu II:

• prof. dr hab. Tomasz Globan-Klas „Pandemia jako konstrukt medialny”,
• dr hab. Emanuel Kulczycki prof. nadzw. „Wielojęzyczne komunikacje naukowców w naukach humanistycznych i społecznych”,
• prof. dr hab. Iwona Hofman, dr Karolina Burno-Kaliszuk, mgr Sylwia Skotnicka, mgr Kinga Ludwik „Medialne strategie komunikowania polskich towarzystw naukowych”.

W przeprowadzonych w dniu 10 grudnia 2021 r. warsztatach, stanowiących drugą część tej konferencji wzięło udział 26 uczestników i wygłoszono 4 referaty.

Przewiduje się wydanie materiałów  z tej konferencji w I kwartale 2022 roku.

W roku 2020  Towarzystwo Naukowe Płockie obchodziło Jubileusz 200-lecia powstania. Z tej okazji zaplanowano wiele wydarzeń w ciągu całego roku, ale panująca epidemia znacznie zmodyfikowała pierwotne plany m. in. planowana konferencja „Społeczny ruch naukowy w procesie zmiany” została przeniesiona na 2021 rok. Na odbytej w dniu 17 września 2021 roku w siedzibie Towarzystwa Naukowego Płockiego konferencji „Społeczny ruch naukowy w procesie zmiany”, w której wzięło udział 70 osób, wygłoszono 4 referaty:

• Społeczny ruch naukowy w Polsce w polityce naukowej państwa – prof. dr hab. Iwona Hofman, Polskie Towarzystwo Komunikacji Społecznej .
• Medyczne towarzystwa naukowe – obecne trudności i możliwości uzyskania poprawy – prof. dr hab. Zbigniew Czernicki, Polskie Towarzystwo Neurochirurgów,
• Przeszłość i teraźniejszość towarzystw naukowych w dziedzinie nauk technicznych – prof. dr hab. Wiesław Nagórko, Polskie Towarzystwo Mechaniki Teoretycznej i Stosowanej
• Przeszłość a przyszłość towarzystw naukowych ogólnych w Polsce. Oczekiwania i możliwości dalszego ich rozwoju – prof. dr hab. Stanisław Kunikowski – Włocławskie Towarzystwo Naukowe

W wygłoszonych referatach i w dyskusji ukazano organizacje naukowe jako wynik i jednocześnie czynnik zmiany społecznej, m.in. przemiany towarzystw naukowych, realizowane przez nie funkcje, różnorodność celów i form działania oraz przyszłość społecznego ruchu naukowego. Podkreślano, że współczesność charakteryzuje się niespotykanym dotąd w dziejach oddziaływaniem procesu zmiany na jednostką ludzką, że nasze życie i otaczający nas świat ulega ciągłym przeobrażeniom. Procesom tym podlega również społeczny ruch naukowy, jak też funkcje, które wypełnia ten ruch względem społeczeństwa. Zwracano uwagę, że towarzystwa naukowe tworzą harmonijne połączenie sfery państwowej i prywatnej, że ze względu na działalność i rolę, jaką wypełniają w społeczeństwie, należą do podmiotów życia publicznego. Tak jak państwo demokratyczne nie może istnieć bez demokratycznych partii politycznych, gdyż są one elementem systemu, tak zawodowe instytucje naukowe nie mogą poprawnie funkcjonować bez autonomicznego społecznego ruchu naukowego. Ruch ten jest niezbędnym elementem uprawiania nauki i funkcjonowania życia społecznego. Towarzystwa naukowe tak jak w przeszłości nie były obojętne na sprawy społeczne, polityczne i gospodarcze, tak i obecnie nie mogą stać z boku. Wyzwaniom tym muszą sprostać, pomimo różnych trudności, muszą działać w warunkach dużej niepewności i niejasnej przyszłości. Brak umocowań prawnych społecznego ruchu naukowego, brak możliwości pozyskiwania środków finansowych na działalność, wyrugowanie szeregu czasopism w wyniku „punktozy”, nieuznawanie popularyzowania nauki, jak i działalności społecznej przy awansach naukowych sprzyja marginalizacji społecznego ruchu naukowego w życiu społeczeństwa, jak też i wśród samych członków. Powoduje to dużą niepewność co do przyszłości towarzystw naukowych, organizacje te muszą wychodzić naprzeciw zmianom, dostosować się do nich, a także je powodować, uczestniczyć w budowaniu kapitału społecznego oraz rozwoju kompetencji społecznych, przyczyniać się do urzeczywistniania obecnych i przyszłych potrzeb cywilizacyjnych.

Zgłoszono ponadto 11 referatów i komunikatów, które zostaną wydane w publikacji, jaka ukaże się w styczniu 2022 roku.

Przygotował:
Tadeusz Majsterkiewicz
Sekretarz Rady
10 stycznia 2022 r.

Szczegóły

Opublikowano: 16 grudzień 2021

Adres

 

Tadeusz Majsterkiewicz - sekretarz RTN

Pałac Kultury i Nauki
plac Defilad 1, pok. 2308
00-901 Warszawa

Telefon

• (+48 22) 826-10-63
• (+48 22) 656-70-73

E-mail

Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.

Redakcja WWW

Sylwia Skotnicka, Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.

Szczegóły

Opublikowano: 30 styczeń 2021

Sprawozdanie z działalności Rady Towarzystw Naukowych przy Prezydium PAN w 2020 roku

W 2020 roku Rada Towarzystw Naukowych przy Prezydium PAN działała w składzie ustalonym Uchwałami nr 13/2019 Prezydium PAN z dnia 19 lutego 2019 r. i nr 18/2019 Prezydium PAN z dnia 19 marca 2019 r. w sprawie powołania członków komitetów problemowych i rad przy Prezydium PAN na okres kadencji 2019-2022 i wynikiem wyborów przeprowadzonych na zebraniu plenarnym Rady w dniu 7 marca 2019 r. oraz na zebraniu plenarnym Rady w dniu 3 marca 2020 r.

Prezydium:

Przewodnicząca:
prof. dr hab. Iwona HOFMAN – Polskie Towarzystwo Komunikacji Społecznej. Lublin

Z-cy przewodniczącej:

• prof. dr hab. Zbigniew CZERNICKI – Polskie Towarzystwo Neurochirurgów, Warszawa
• prof. dr hab. inż. Wiesław NAGÓRKO – Polskie Towarzystwo Mechaniki Teoretycznej i Stosowanej, Warszawa

Członkowie:

• prof. dr hab. inż. Jerzy BARGLIK – Stowarzyszenie Elektryków Polskich, Katowice
• prof. dr hab., czł. rzecz. PAN – Andrzej GRZYWACZ - Polskie Towarzystwo Leśne, Warszawa
• prof. dr hab. Jacek IMIELA - Towarzystwo Internistów Polskich, Warszawa
• prof. dr hab. Zbigniew KRUSZEWSKI – Towarzystwo Naukowe Płockie, Płock
• prof. dr hab. Stanisław KUNIKOWSKI - Włocławskie Towarzystwo Naukowe, Włocławek
• prof. dr hab. Joanna MADALIŃSKA-MICHALAK – Polskie Towarzystwo Pedagogiczne, Warszawa

Sekretarz:
mgr inż. Tadeusz MAJSTERKIEWICZ - Polska Akademia Nauk, Warszawa

Członkowie Rady:

• prof. dr hab. Jerzy BŁAŻEJOWSKI - Gdańskie Towarzystwo Naukowe, Gdańsk
• prof. dr hab. inż. Marek DAROWSKI - Polskie Towarzystwo Inżynierii Biomedycznej, Warszawa
• prof. dr hab. Bohdan DOBRZAŃSKI jr - Polskie Towarzystwo Agrofizyczne, Lublin
• dr hab., prof UHP Julia DZIWOKI - Częstochowskie Towarzystwo Naukowe, Częstochowa
• dr hab., prof. ISl PAN Anna ENGELKING – Polskie Towarzystwo Ludoznawcze, Warszawa
• prof. dr hab. Barbara GIERSZEWSKA - Kieleckie Towarzystwo Naukowe, Kielce
• prof. dr hab. Igor GOŚCIŃSKI – Towarzystwo Lekarskie Krakowskie, Kraków
• prof. dr hab. inż. Ewa GÓRSKA – Polskie Towarzystwo Ergonomiczne, Warszawa
• prof. dr hab. Anna GRONOWSKA-SENGER - Polskie Towarzystwo Nauk Żywieniowych, Warszawa
• prof. dr hab. Andrzej GULCZYŃSKI – Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk, Poznań
• prof. dr hab. Małgorzata JĘDRYCZKA - Polskie Towarzystwo Genetyczne, Poznań
• prof. dr hab. med. Zbigniew KALARUS - Polskie Towarzystwo Kardiologiczne, Zabrze
• prof. dr hab. Ryszard KASPEROWICZ - Stowarzyszenie Historyków Sztuki, Warszawa
• prof. dr hab. Marek Wł. KOWALCZYK – Towarzystwo Naukowe Warszawskie, Warszawa
• dr hab. Beata KRAWCZYK, prof. PG – Federacja Polskich Towarzystw Medycznych, Gdańsk
• prof. dr hab., czł. rzecz. PAN Andrzej LEGOCKI - Polskie Towarzystwo Biochemiczne, Poznań
• dr inż. Jan ŁUKASZEWICZ - Polskie Towarzystwo Leśne, Warszawa
• prof. dr hab. Jolanta MAŁYSZKO - Polskie Towarzystwo Transplantacyjne, Warszawa
• prof. dr hab., czł. koresp. PAN Małgorzata MAŃKA – Polskie Towarzystwo Fitopatologiczne, Poznań
• prof. dr hab. Elżbieta MĄCZYŃSKA – Polskie Towarzystwo Ekonomiczne, Warszawa
• prof. dr hab. Cezary OBRACHT-PRONDZYŃSKI – Instytut Kaszubski, Gdańsk
• dr hab., prof. UJ Diana PIETRUCH-REIZES - Polskie Towarzystwo Informacji Naukowej, Kraków
• prof. dr hab. Marek Jacek SARNA - Polskie Towarzystwo Astronomiczne, Warszawa
• prof. dr hab. Leszek SIRKO - Polskie Towarzystwo Fizyczne, Warszawa
• prof. dr hab. Jan TWARDOŃ - Polskie Towarzystwo Nauk Weterynaryjnych, Wrocław
• prof. dr hab. Andrzej WAC-WŁODARCZYK - Lubelskie Towarzystwo Naukowe, Lublin
• prof. dr hab. Krzysztof Jan WALCZAK – Kaliskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk, Kalisz
• prof. dr hab. Stanisław WINCENCIAK - Polskie Towarzystwo Elektrotechniki Teoretycznej i Stosowanej, Warszawa

Epidemia koronawirusa Covid 19 od połowy marca 2020 roku i wprowadzone przez Rząd obostrzenia, ograniczające praktycznie prowadzenie spotkań w większym aniżeli 10-osobowym gronie, praktycznie uniemożliwiła przeprowadzenie zebrań plenarnych Rady i organizację zaplanowanych w przyjętym na zebraniu plenarnym Rady w dniu 5 marca 2020 r. programie działań Rady w 2020 roku konferencji „Społeczny ruch naukowy w procesie zmiany” (planowanej wspólnie z Towarzystwem Naukowym Płockim) i konferencji „Komunikacja w nauce – Komunikowanie wiedzy” (planowanej wspólnie z Polskim Towarzystwem Komunikacji Społecznej i Lubelskim Towarzystwem Naukowym). W tej sytuacji skoncentrowano się na działaniach związanych z wydaniem materiałów z odbytej 28 listopada 2019 r. konferencji „Przyszłość towarzystw naukowych w świetle postanowień Ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce”, kontynuowano działania związane z wydaniem materiałów z II Kongresu Towarzystw Naukowych „Rola towarzystw naukowych w rozwoju świadomości narodowej, obywatelskiej i kulturowej", odbytego w Poznaniu w dniach 14-15 września 2018 r., opiniowaniu wpływających do Rady projektów ustaw dot. nauki i prowadzeniu strony internetowej Rady, na której na bieżąco zamieszczano wpływające z towarzystw naukowych informacje o odbywanych lub planowanych konferencjach, zjazdach i jubileuszach. Z uwagi na aktualną sytuację epidemiologiczną nie uruchomiono „Newsletter’a” o działaniach Rady Towarzystw Naukowych.

W 2020 roku odbyły się 2 zebrania plenarne Rady (5 marca 2020 r. i przeprowadzone zdalnie w dniu 3 grudnia 2020 ) i 3 posiedzenia Prezydium Rady (4 lutego 2020 r., 17 czerwca 2020 r. i 17 września 2020 r.).

Odbyte w dniu 4 lutego 2020 r. posiedzenie Prezydium Rady, poświęcono przyjęciu ostatecznego tekstu „Stanowiska Rady Towarzystw Naukowych w sprawie ustawowego uregulowania działalności społecznego ruchu naukowego i naukowo-technicznego w Polsce”, podjętego przez uczestników konferencji „Przyszłość towarzystw naukowych w świetle postanowień ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce”, odbytej w dniu 28 listopada 2019 roku, rozpatrzeniu propozycji działań Rady Towarzystw Naukowych w 2020 roku i materiałów na zebranie plenarne Rady, zaplanowane w dnu 5 marca 2020 r.

W trakcie odbytego w dniu 5 marca 2020 r. zebrania plenarnego Rady przeprowadzono wybory uzupełniające członka Rady i członków Prezydium Rady, przyjęto sprawozdanie z działalności Rady Towarzystw Naukowych w 2019 roku, plan pracy Rady Towarzystw Naukowych w 2020 roku i sprawozdanie z konferencji "Przyszłość towarzystw naukowych w świetle postanowień ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce”, odbytej w dniu 28 listopada 2019 roku oraz ostateczną wersję "Stanowiska Rady" przyjętego na tej konferencji. W miejsce zmarłego w dniu 18 lipca 2019 r. członka Prezydium Rady prof. dr hab. Jerzego Majkowskiego została wybrana dr hab. Beata Krawczyk, prof. PG – Federacja Polskich Towarzystw Medycznych, a w skład Prezydium Rady zostali wybrani prof. dr hab. Jerzy Barglik – Stowarzyszenie Elektryków Polskich i prof. dr hab. Jacek Imiela – Towarzystwo Internistów Polskich.

Odbyte w dniu 17 czerwca 2020 r. posiedzenie Prezydium Rady poświęcono rozważeniu możliwości realizacji programu działań Rady zaplanowanych na 2020 rok w aktualnej sytuacji epidemiologicznej oraz zajęciu stanowiska w sprawie przesłanego wszystkim członkom Rady projektu Ustawy o Polskiej Akademii Nauk z dnia 9 grudnia 2019 r., przygotowanego przez Zespół do spraw opracowania założeń do projektu oraz projektu nowelizacji ustawy o Polskiej Akademii Nauk, powołany przez Prezesa PAN w dniu 25 stycznia 2019 r.

Wypracowana przez Zespół propozycja nowelizacji Ustawy o PAN, była przedmiotem szerokiej dyskusji w Akademii. Założenia tej propozycji były dyskutowane na zebraniach plenarnych wydziałów PAN, na zebraniach Rady Dyrektorów Jednostek Naukowych, oddziałów PAN, Prezydium PAN i na posiedzeniu Zgromadzenia Ogólnego PAN. W PAN została przygotowana kompleksowa propozycja reformy Akademii i zamiarem władz PAN, było przeprowadzenie szerokich konsultacji w wielu ośrodkach Polskiej Akademii Nauk w kraju. Umówione i przygotowane były już dwa spotkania – w Poznaniu i Gdańsku, w których udział zapowiedzieli przedstawiciele Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego z Premierem Jarosławem Gowinem na czele. Zaplanowane były kolejne konferencje w innych częściach kraju. Spotkania te, na skutek wybuchu epidemii, nie mogły dojść do skutku i zostały przeniesione na czas późniejszy.

Po upublicznieniu w dniu 30 kwietnia 2020 r. propozycji Komitetu Polityki Naukowej (KPN) dotyczących reformy Polskiej Akademii Nauk, która w przekonaniu władz PAN może prowadzić do dezintegracji Polskiej Akademii Nauk i likwidacji ponad połowy instytutów naukowych PAN, Prezes PAN przesłał środowisku naukowemu zrzeszonemu w komitetach naukowych i problemowych, propozycję wypracowaną w Polskiej Akademii Nauk, z prośbą o wnikliwą analizę i opinię.

W dotychczasowej debacie Zespół do spraw opracowania założeń do projektu oraz projektu nowelizacji ustawy o Polskiej Akademii Nauk wyraził swój sprzeciw wobec propozycji KPN, podobne stanowisko przygotowała Rada Dyrektorów Jednostek Naukowych, złożona z 11 dyrektorów instytutów PAN. Dokumenty te zostały poparte przez Prezydium PAN w dn. 19 maja 2020 r. Środowisko PAN jest przekonane, że proponowane przez KPN rozwiązanie nie wpłynie na poprawę jakości badań naukowych, a wręcz przeciwnie może doprowadzić do likwidacji najlepszych cech potencjału Polskiej Akademii Nauk, która swą siłę czerpie z integralności obejmującej zarówno związek instytutów z korporacją, jak i związek pełnego cyklu edukacji doktorskiej (łącznie z nadawaniem stopni) z zaawansowanymi badaniami.

Projekt Zespołu do spraw opracowania założeń do projektu oraz projektu nowelizacji ustawy o Polskiej Akademii Nauk, zakłada m. in. reformę relacji instytutów z korporacją poprzez wyraźne wzmocnienie w niej reprezentacji instytutów, silniejsze zintegrowanie kształcenia doktorskiego z badaniami w ramach rozwiązań dla całej Akademii, przy poszanowaniu samodzielności jej instytutów. Wprowadza też rozwiązania strukturalne zdecydowanie ułatwiające instytucjonalną elastyczność i umiędzynarodowienie zapewniające działanie w PAN wyłącznie jednostek reprezentujących wysoki poziom. W przekonaniu władz PAN najlepszą drogą do poprawy jakości funkcjonowania PAN jest wzmocnienie i oparcie na nowych zasadach jej integralności, bo to ona buduje potencjał Akademii.

Po dyskusji Prezydium Rady podjęło decyzję o poparciu przez Radę, stanowiska władz PAN w sprawie konieczności zachowania autonomii Akademii i instytutów Akademii oraz poparciu stanowiska władz PAN w sprawie proponowanej przez Komitet Polityki Naukowej reformy Polskiej Akademii Nauk.

Postanowiono, że Rada wystąpi do władz PAN o rozważenie w projekcie ustawy zmiany zapisu punktu 9 w art. 2 pkt. 2. Do zadań Akademii należy w szczególności:

9) współpraca z uczelniami, federacjami podmiotów systemów szkolnictwa wyższego i nauki, Centrum Łukasiewicz i instytutami działającymi w ramach Sieci Badawczej Łukasiewicz, instytutami badawczymi oraz towarzystwami naukowymi, w szczególności w zakresie działalności naukowej;

poprzez wykreślenie w tym punkcie sformułowania oraz towarzystwami naukowymi, i dodanie punktu 10 w brzmieniu:

10) współdziałanie ze społecznym ruchem naukowym, w szczególności z towarzystwami i stowarzyszeniami naukowymi

jednocześnie odpowiednio zmieniając numerację kolejnych punktów.

Postanowiono, aby w wystąpieniu do władz PAN zwrócić się także, o poparcie, przez władze PAN, starań Rady o uchwalenie odrębnej ustawy o towarzystwach naukowych, której projekt w 2009 roku został przekazany do Sejmu.

Z uwagi na sytuację epidemiologiczną i trudność przewidzenia, jakie będą możliwości organizacji konferencji nie podjęto decyzji w sprawie planowanej na 2020 rok konferencji „Komunikacja w nauce. Komunikowanie wiedzy” (Lublin, 21-22 październik 2020 r.), ustalono, że decyzja o odbyciu tej konferencji w listopadzie 2020 lub przeniesieniu na następny rok zostanie podjęta na początku września, po przeprowadzeniu rozeznania w sprawie możliwości zabezpieczenia przez zespól informatyków Polskiej Akademii nauk odbycia takiej konferencji.

Mając na uwadze sytuację epidemiologiczną i obowiązujące zarządzenia władz państwowych dot. organizacji spotkań ustalono, że w zależności od rozwoju sytuacji epidemiologicznej następne zebranie Prezydium Rady odbędzie się w końcu sierpnia lub na początku września i wtedy zostaną podjęte ostateczne decyzje w sprawie dalszych działań Rady w 2020 roku.

Odbyte w dniu 17 września 2020 r. posiedzenie Prezydium Rady poświęcono możliwości realizacji programu działań Rady zaplanowanych na 2020 rok w sytuacji epidemiologicznej, w tym możliwości organizacji zaplanowanych na 2020 rok konferencji. W wyniku dyskusji ustalono, że:

• rezygnuje się z organizacji w 2020 roku konferencji „Społeczny ruch naukowy w procesie zmiany”, jaka miała być zorganizowana wspólnie z Towarzystwem Naukowym Płockim w ramach obchodów 200-lecia TNP. Obchody Jubileuszu TNP zostały przeniesione na drugą połowę października 2020 r. i będą połączone z okolicznościową wystawą. Organizatorzy skłaniają się w kierunku organizacji jednodniowego spotkania jubileuszowego, o ich odbyciu TNP podejmie ostateczną decyzję na początku września br., w trakcie tych obchodów zostaną wręczone przyznane przez Prezesa PAN odznaczenia dla TNP;
• ustalono, ze konferencja „Komunikacja w nauce. Komunikowanie wiedzy” zaplanowana na 21-22 października 2020 r. w Lublinie, odbędzie się na przełomie listopada/grudnia 2020 r. jako konferencja prowadzona zdalnie, po przeprowadzeniu rozeznania w sprawie możliwości zabezpieczenia przez zespól informatyków Polskiej Akademii Nauk odbycia takiej konferencji. Ostatecznie, z uwagi na kolejne ograniczenia dot. organizacji konferencji organizację tej konferencji przeniesiono na 2021 rok.

Odbyte w dniu 3 grudnia 2020 r. zebranie plenarne Rady poświęcono omówieniu publikacji z II Kongresu Towarzystw Naukowych „Rola towarzystw naukowych w rozwoju świadomości narodowej, obywatelskiej i kulturowej", odbytego w Poznaniu w dniach 14-15 września 2018 r. i publikacji z konferencji "Przyszłość towarzystw naukowych w świetle postanowień ustawy "Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce', odbytej w Warszawie w dniu 28 listopada 2019 r., informacji o obchodach 200-lecia Towarzystw Naukowego Płockiego, odbytych w dniu 17 października 2020 r. i rozpatrzeniu projektu planu działań Rady Towarzystw Naukowych w 2021 roku.

Wydana w roku sprawozdawczym publikacja z odbytego w Poznaniu w dniach 13-14 września 2018 r. II Kongresu Towarzystw Naukowych „Rola towarzystw naukowych w rozwoju świadomości narodowej, obywatelskiej i kulturowej", której redaktorami są profesorowie A. Gulczyński i Z. Kruszewski, zawiera zbiór artykułów powstałych na bazie wystąpień wygłoszonych podczas II Kongresu, w których przedstawiono wkład społecznego ruchu naukowego w rozwój i popularyzację nauki, a także jego osiągnięcia w zakresie kształtowania świadomości narodowej i obywatelskiej. W szeregu artykułach została dokonana ocena działań i ewolucji społecznego ruchu naukowego od chwili odzyskania przez Polskę niepodległości, diagnoza stanu aktualnego oraz refleksja dotycząca przyszłości towarzystw regionalnych i specjalistycznych w systemie nauki w kraju.

W publikacji wykorzystano logo Kongresu, nawiązujące do logo I Kongresu, odbytego w 2013 roku, dla podkreślenia kontynuacji problematyki poruszanej w czasie obrad. W części I, która zawiera artykuły dotyczące fundamentów społecznego ruchu naukowego, znajduje się referat prof. Andrzeja Białasa, b. Prezesa Polskiej Akademii Umiejętności, który uznał polskie towarzystwa naukowe za „prawdziwy skarb narodowy […], który nie tylko znakomicie wzbogaca naszą pamięć historyczną i umacnia tradycję, ale, podobnie jak w przeszłości, również dzisiaj konsekwentnie i skutecznie służy budowaniu siły Najjaśniejszej Rzeczypospolitej” oraz referaty prof. Z. Kruszewskiego i prof. I. Hofman. W kolejnych rozdziałach zawarte są referaty poświęcone działalności towarzystw, związanej z odzyskiwaniem w 1918 roku niepodległości oraz referaty przedstawiające działalność poszczególnych towarzystw w minionym stuleciu, z podziałem na towarzystwa regionalne i specjalistyczne.

W publikacji zawarte są streszczenia w języku angielskim i notki o autorach oraz Uchwała uczestników Kongresu, w której podkreślono: doniosłą rolę towarzystw naukowych w czasach zaborów i w dziejach niepodległego Państwa Polskiego; stwierdzono, że towarzystwa naukowe organizując społeczny ruch naukowy i budując społeczeństwo obywatelskie są integralną częścią nauki polskiej i są podmiotami życia publicznego, i ze względu na swoje znaczenie dla społeczeństwa powinny znaleźć należne miejsce w systemie prawnym w kraju, powinny być wspierane finansowo, zarówno podmiotowo, jak i przedmiotowo przez budżet państwa oraz budżety samorządowe, ze względu na ich znaczenie dla rozwoju społeczeństwa. Prof. A. Gulczyński, poinformował uczestników zebrania, że obecnie Towarzystwo aktualizuje adresy uczestników Kongresu, którym w najbliższym czasie zostanie przesłana ta publikacja.

Publikacja z konferencji „Przyszłość towarzystw naukowych w świetle postanowień ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce", odbytej w Warszawie w dniu 28 listopada 2019 r. została sfinansowana przez Polską Akademię Nauk ze środków na działalność upowszechniającą naukę. Publikacja zawiera wygłoszone w czasie konferencji referaty „Rola społecznego ruchu naukowego w rozwoju społeczeństwa obywatelskiego” (prof. Z. Kruszewski), „Wkład towarzystw ogólnych i regionalnych oraz towarzystw specjalistycznych w rozwój dyscyplin i dziedzin nauki” (prof. S. Kunikowski) i „Status prawny funkcjonowania społecznego ruchu naukowego w świetle ustawy „Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce” (prof. I. Hofman), dyskusję w 4 panelach obejmujących grupy towarzystw (Panel 1 – towarzystwa ogólne i regionalne oraz towarzystwa w naukach społecznych i humanistycznych, Panel 2 – towarzystwa w naukach biologicznych i rolniczych, Panel 3 – towarzystwa w naukach ścisłych i technicznych oraz stowarzyszenia naukowo-techniczne NOT, Panel 4 – towarzystwa w naukach medycznych), przyjęte przez uczestników konferencji „Stanowisko Rady Towarzystw Naukowych w sprawie ustawowego uregulowania działalności społecznego ruchu naukowego i naukowo-technicznego w Polsce” oraz listę uczestników i sprawozdanie z konferencji. W przyjętym przez uczestników konferencji „Stanowisku Rady Towarzystw Naukowych w sprawie ustawowego uregulowania działalności społecznego ruchu naukowego i naukowo-technicznego w Polsce” wskazuje się na konieczność przyjęcia odrębnej ustawy o działających w kraju towarzystwach i stowarzyszeniach naukowych, zharmonizowanej z ustawami odnoszącymi się do całego obszaru edukacji i nauki, która powinna określić rolę i zadania społecznego ruchu naukowego w systemie nauki w Polsce, jego rangę społeczną, zasadnicze kierunki działania, uprawnienia i obowiązki, a także zasady finansowania towarzystw i stowarzyszeń naukowych. Szczegółowe informacje o sprawach poruszonych w referatach oraz przebiegu dyskusji panelowych zawarte są w sprawozdaniu z działalności Rady Towarzystw Naukowych w 2019 roku.

Publikacja została wydana w 200 egzemplarzach, zostanie przekazana władzom PAN, przesłana wszystkim członkom Rady i wszystkim uczestnikom konferencji, reprezentującym poszczególne towarzystwa i stowarzyszenia naukowe oraz najbardziej aktywnym towarzystwom i stowarzyszeniom naukowym w poszczególnych grupach towarzystw i stowarzyszeń. Część nakładu zostanie zarezerwowana do przekazania w czasie spotkań z władzami ministerstwa edukacji i nauki oraz komisjami Sejmu i Senatu RP, które w tym roku były niemożliwe z uwagi na zmiany spowodowane reorganizacją rządu, jakie kierownictwo Rady zamierza odbyć w ramach kontynuacji działań związanych z wypracowaniem rozwiązań prawnych dot. statusu towarzystw i stowarzyszeń naukowych i naukowo-technicznych oraz systemu finansowania społecznego ruchu naukowego w Polsce.

W roku sprawozdawczym Towarzystwo Naukowe Płockie obchodziło Jubileusz 200-lecia powstania. Z tej okazji zaplanowano wiele wydarzeń w ciągu całego roku, ale panująca epidemia znacznie zmodyfikowała pierwotne plany m. innymi odwołano planowaną konferencję „Społeczny ruch naukowy w procesie zmian”. Zachowując zasady reżimu sanitarnego w dniu 17 października 2020 r. w Auli Liceum Ogólnokształcącego im. marsz. S. Małachowskiego zorganizowano Otwarte Nadzwyczajne Walne Zebranie Członków Towarzystwa Naukowego Płockiego. Po odśpiewaniu Hymnu Miasta Płocka i Hymnu TNP, prof. Zbigniew Kruszewski, Prezes Towarzystwa wygłosił okolicznościowy referat. Następnie wręczono dyplomy Członka Honorowego TNP prof. Iwonie Hofman – Przewodniczącej Rady Towarzystw Naukowych przy Prezydium PAN, Adamowi Struzikowi – Marszałkowi Województwa Mazowieckiego oraz dr. Tomaszowi Makowskiemu – Dyrektorowi Biblioteki Narodowej. W trakcie tej okolicznościowej sesji Wiceprezes PAN prof. dr hab. czł. koresp. PAN Romuald Zabielski wręczył Prezesowi TNP przyznany przez Prezydium PAN Medal Polskiej Akademii Nauk „Zasłużony dla Nauki” i „Statuetkę Polskiej Akademii Nauk” dla Towarzystwa Naukowego Płockiego. Kolejnym programem uroczystości było otwarcie wystawy „Dwieście artefaktów na dwusetlecie Towarzystwa Naukowego Płockiego” w siedzibie Muzeum Mazowieckiego w Płocku. Na ekspozycji zaprezentowano najcenniejsze obiekty o randze arcycymeliów w wymiarze światowym ze zbiorów Towarzystwa, m.in. pierwodruk dzieła Mikołaja Kopernika De revolutionibus orbium coelestium (1543), inkunabułowe wydanie La Commedia Dantego Aligieri (1487), czy grafikę, pochodzącą z kolekcji Los Caprichos Fransisco Goi (1799). Symboliczna liczba 200 obiektów ma na celu podkreślenie rangi jubileuszu najstarszego towarzystwa naukowego w Polsce oraz pokazanie zbiorów po raz pierwszy w tak szerokim stopniu. Po wernisażu, w sali konferencyjnej Towarzystwa Naukowego Płockiego odbyła się nieformalna, końcowa część uroczystości, na której wszystkim uczestnikom wręczono upominki w postaci okolicznościowych wydawnictw TNP, m.in. ekskluzywny katalog wystawy „Dwieście artefaktów na dwusetlecie Towarzystwa Naukowego Płockiego”. Sponsorem uroczystości był PKN ORLEN SA. Wsparcia finansowego udzielił również Samorząd Województwa Mazowieckiego. Z okazji Jubileuszu do Towarzystwa Naukowego Płockiego wpłynęło wiele gratulacji, m. in. dyplom od Marszałka województwa mazowieckiego, pismo z Urzędu Miasta i listy od wielu towarzystw naukowych. Wystawa, po otwarciu, z uwagi na ograniczenia związane z epidemią. została zamknięta, jeżeli sytuacja ulegnie zmianie w czasie zaplanowanej na 2021 rok konferencji część zbiorów zostanie pokazana jej uczestnikom.

W dniu 4 sierpnia 2020 r. zmarł prof. dr hab. Jan STRELAU, członek rzeczywisty PAN, przewodniczący Rady Towarzystw Naukowych przy Prezydium PAN w kadencji 2003-2006, wybitny przedstawiciel polskiej i światowej psychologii, twórca Regulacyjnej Teorii Temperamentu, autorytet w dziedzinach badań nad temperamentem, osobowością, różnicami indywidualnymi i genetyką zachowań.

W latach 2003-2006 prof. J. Strelau pełnił funkcję wiceprezesa Polskiej Akademii Nauk, będąc jednocześnie członkiem Prezydium Polskiej Akademii Nauk. W tych samych latach zostaje wybrany na przewodniczącego komitetu problemowego przy Prezydium PAN - Rady Towarzystw Naukowych. W okresie kierowania przez profesora J. Strelaua pracami Rady w kadencji 2003-2006 między innymi:

• wypracowano i przedstawiono kierownictwu Ministerstwa Nauki i Informatyzacji Strategię działań pozwalających na określenie celów i podstawowych form działalności towarzystw naukowych służących rozwojowi nauki w Polsce”, wraz z propozycją kryteriów klasyfikacji towarzystw naukowych specjalistycznych oraz kryteriów klasyfikacji towarzystw regionalnych,
• przyjęto i przesłano do Marszałków Sejmu i Senatu oraz ministrów: Finansów, Nauki i Szkolnictwa Wyższego oraz Kultury i Dziedzictwa Narodowego Memoriał w sprawie zabezpieczenia warunków funkcjonowania i rozwoju społecznego ruchu naukowego w Polsce, który sygnalizował władzom państwowym, jaka jest sytuacja społecznego ruchu naukowego, i jakie problemy powinny być w najbliższej przyszłości rozwiązane, aby towarzystwom naukowym przywrócić ich rangę i rolę w polskiej nauce i jej upowszechnianiu,
• przygotowano założenia projektu odrębnej ustawy o towarzystwach i stowarzyszeniach naukowych, rozwiązań prawnych dotyczących sposobu finansowania społecznego ruchu naukowego w Polsce, w tym ustalenie warunków i kryteriów finansowania działalności towarzystw i stowarzyszeń naukowych,
• we współpracy z Biblioteką PAN, opublikowano Słownik Towarzystw Naukowych - Towarzystwa naukowe działające obecnie w Polsce, zawierający hasła o 256 towarzystwach, które dokumentują dorobek społecznego ruchu naukowego w Polsce i propagują jego działania na rzecz rozwoju nauki, regionów i społeczeństwa obywatelskiego opartego na wiedzy, wykazując tym samym znaczenie i wkład społecznego ruchu naukowego w rozwój polskiej nauki.

W dniu 21 września 2020 r. zmarł prof. dr hab. Julian ŁAWRYNOWICZ, wybitny działacz społecznego ruchu naukowego, wieloletni (w latach 1984 – 2014) członek Rady Towarzystw Naukowych przy Prezydium Polskiej Akademii Nauk, w tym przez okres 6 kadencji członek Prezydium Rady, przewodniczący Rady Programowej czasopisma Problemy Społecznego Ruchu Naukowego (w latach 1994 – 1998), autor wielu artykułów poświęconych działalności towarzystw naukowych w Polsce i systemów dotowania towarzystw naukowych w krajach ościennych (Czechy, Słowacja, Ukraina, Niemcy, Finlandia), członek zagraniczny Polskiego Towarzystwa Naukowego w Żytomierzu (od 2001 r.), członek honorowy i wieloletni członek Zarządu Łódzkiego Towarzystwa Naukowego (w latach 1983-1996 sekretarz generalny ŁTN), niezwykle oddany działalności na rzecz Towarzystwa i społecznego ruchu naukowego.

W przyjętych propozycjach działań Rady w 2021 roku postanowiono część zadań zaplanowanych na 2020 rok, z uwagi na sytuację epidemiologiczną i zmiany w organizacji nauki, przenieść na 2021 rok.

Sytuacja epidemiologiczna uniemożliwiła odbycie w 2020 roku konferencji „Społeczny ruch naukowy w procesie zmiany”, zaplanowano jej odbycie wspólnie z Towarzystwem Naukowym Płockim w Płocku w dniach 4–5 czerwca 2021 r. Nie mogła być również zorganizowana konferencja „Komunikacja w nauce – Komunikowanie wiedzy. Rola towarzystw naukowych”, planuje się jej organizację wspólnie z Lubelskim Towarzystwem Naukowym i Polskim Towarzystwem Komunikacji Społecznej w Lublinie w dniach 22-23 października 2021 r.

Proponuje się kontynuację działań związanych z wypracowaniem rozwiązań prawnych dot. statusu towarzystw i stowarzyszeń naukowych i naukowo-technicznych oraz systemu finansowania społecznego ruchu naukowego w Polsce, w tym kontynuację działań związanych z uchwaleniem przez Sejm ustawy o towarzystwach naukowych i zmian w ustawie o Polskiej Akademii Nauk i w ustawie o samorządzie terytorialnym. Aktualna sytuacja polityczna i zmiany ministra i ministerstwa edukacji i nauki zapewne w chwili obecnej nie stwarzają dużych nadziei na realizację tego zadania, ale należy czynić starania o wypracowanie i przedstawienie władzom państwowym rozwiązań prawnych dot. statusu towarzystw naukowych.

Proponuje się również, o ile zaistnieje taka możliwość, organizację spotkania z zespołami doradczymi kierownictwa Ministerstwa Edukacji i Nauki dotyczącego systemu finansowania towarzystw naukowych ze środków budżetowych państwa i roli społecznego ruchu naukowego w dziedzinie upowszechniania i promocji innowacji naukowych i nauki w społeczeństwie, jak również w zakresie kształcenia, poprzez szerzenie i upowszechnianie wiedzy, dokumentowane działalnością wydawniczą oraz współdziałanie z Ministerstwem Edukacji i Nauki poprzez zorganizowanie spotkania w sprawach rozwoju społecznego ruchu naukowego, w tym warunków działalności i systemu finansowania (środki budżetowe państwa) oraz polityki państwa w nawiązaniu do projektu Ustawy o towarzystwach naukowych i nowelizacji ustawy „Prawo o szkolnictwie wyższym”.

O ile pozwoli na to sytuacja finansowa Akademii planowana jest w listopadzie 2021 roku organizacja zebrania plenarnego Rady nt. „Współdziałanie Rady Towarzystw Naukowych z istniejącymi strukturami koordynacji działalności poszczególnych kategorii społecznego ruchu naukowego” (Federacja Stowarzyszeń Naukowo-Technicznych NOT, Federacja Polskich Towarzystw Medycznych) i towarzystw z Radą w dziedzinie upowszechniania i promocji innowacji naukowych i nauki w społeczeństwie.

Rozważane jest uruchomienie „Newslettera” o działaniach Rady Towarzystw Naukowych oraz podjęcie prac nad aktualizacją wersji elektronicznej publikacji „Słownik Towarzystw Naukowych – Towarzystwa aktualnie działające w Polsce”. Kontynuowane będzie prowadzenie strony internetowej Rady Towarzystw Naukowych, informującej o działaniach Rady i ważniejszych wydarzeniach z działalności towarzystw.

Realizowane będą wynikające z regulaminu Rady i uchwały o powołaniu Rady zadania związane z przygotowywaniem opinii w sprawie przygotowywanych aktów prawnych dot. społecznego ruchu naukowego oraz materiałów do wystąpień i na spotkania Kierownictwa Polskiej Akademii Nauk z przedstawicielami władz państwowych w sprawach społecznego ruchu naukowego.

W zależności od rozwoju sytuacji należy być przygotowanym na opracowanie memoriału dla kierownictwa państwowego i kierownictwa Akademii, zawierającego ocenę i postulaty w zakresie polityki naukowej państwa w stosunku do społecznego ruchu naukowego lub opracowanie, wspólnie z Polską Akademią Nauk i Polską Akademią Umiejętności, i przedstawienie władzom państwowym i komisjom sejmowym postulatów w sprawie warunków działalności i systemu finansowania oraz polityki państwa w stosunku do społecznego ruchu naukowego”.

Należy także, w zależności od postępu prac nad nowelizacją ustawy o PAN i nowelizacją ustawy o nauce, rozważyć przygotowanie zasad współdziałania towarzystw naukowych z Polską Akademią Nauk, Polską Akademią Umiejętności, m.in. poprzez określenie statusu towarzystw w Akademii, być może rozważenie i wypracowanie kryteriów afiliacji towarzystw przy Prezydium PAN i wydziałach Akademii.

Przygotował:
Tadeusz Majsterkiewicz
Sekretarz Rady
30 stycznia 2021 r.