Sprawozdanie z działalności Rady Towarzystw Naukowych przy Prezydium PAN
w latach 2003-2006 roku

W 2003 roku odbyło się 1 zebranie plenarne Rady w dniu 8 października 2003 r. oraz 2 posiedzenia Prezydium Rady w dniach 28 stycznia i 5 listopada 2003 r.

Pierwsze, po ustaleniu składu na kadencję 2003-2006, zebranie plenarne Rady w dniu 8 października 2003 r., poświęcono w głównej mierze wyborom przewodniczącego, zastępców przewodniczącego i członków Prezydium Rady oraz dyskusji nad założeniami programu działalności Rady w kadencji 2003-2006.

W wyniku tajnego głosowania przewodniczącym Rady został wybrany Wiceprezes Polskiej Akademii Nauk czł. rzecz. PAN Jan Strelau, zaś wiceprzewodniczącymi czł. koresp. PAN Andrzej Grzywacz - prezes Polskiego Towarzystwa Leśnego i prof. dr hab. Jerzy Majkowski - przewodniczący Zarządu Głównego Zrzeszenia Polskich Towarzystw Medycznych. Na członków Prezydium zostali wybrani: prof. dr hab. Lech Dietrich - Polskie Towarzystwo Mechaniki Teoretycznej i Stosowanej, czł. koresp. PAN Małgorzata Kossut - Polskie Towarzystwo Badań Układu Nerwowego, przedstawiciel Wydziału II PAN, prof. dr hab. Julian Ławrynowicz - Łódzkie Towarzystwo Naukowe oraz czł. koresp. PAN Zdzisław L. Sadowski - Polskie Towarzystwo Ekonomiczne. Do składu Rady dokooptowano mgr inż. T. Majsterkiewicza, którego jednocześnie wybrano na sekretarza Rady. Jednocześnie ustalono, iż wybory pozostałych 2 członków Prezydium oraz dokooptowanie dodatkowych członków Rady zostanie przeprowadzone na kolejnym zebraniu plenarnym Rady.

W dyskusji nad założeniami programu działalności Rady w kadencji 2003–2006 m. innymi zwrócono uwagę, że przygotowywana ustawa o nauce i aktualna sytuacja społecznego ruchu naukowego w Polsce zmusza do innego spojrzenia na program działań Rady w obecnej kadencji. Zaproponowano położenie priorytetu na przygotowanie opracowań związanych z sytuacją społecznego ruchu naukowego w Polsce i propozycji rozwiązań formalno-prawnych dotyczących systemu finansowania i wspomagania działań towarzystw naukowych. Postanowiono przyśpieszyć, prowadzone w poprzedniej kadencji przez Zespół pod kierunkiem prof. J. Majkowskiego, prace nad wypracowaniem kryteriów oceny wkładu towarzystw w rozwój nauki w Polsce, które mogłyby być podstawą systemu od którego mogłaby być uzależniona wysokość dofinansowywania danego towarzystwa.

Obrady Prezydium Rady w dniu 28 stycznia 2003 r. poświęcono przyjęciu sprawozdania z działalności Rady Towarzystw Naukowych w kadencji 1999-2002 i w 2002 roku oraz ustaleniu zasad wyborów członków Rady Towarzystw Naukowych na kadencję 2003-2006, zapoznaniu się ze stanem prac nad II wydaniem Słownika Towarzystw Naukowych - Towarzystwa naukowe działające obecnie w Polsce i rozważeniu sprawy kontynuacji kwartalnika Heureka - Problemy Społecznego Ruchu Naukowego. Przyjęte przez Prezydium Rady sprawozdanie z działalności Rady w kadencji 1999-2002, zostało opublikowane na łamach kwartalnika Heureka - Problemy Społecznego Ruchu Naukowego (nr 3-4/2002 ss. 67-84). Natomiast sprawozdanie z działalności Rady w roku 2002 stanowiło podstawę do przygotowania notki o działalności Rady zamieszczonej w sprawozdaniu z działalności Polskiej Akademii Nauk w roku 2002.

Przedmiotem obrad Prezydium Rady w dniu 5 listopada 2003 r. były głównie sprawy związane z rozpatrzeniem: projektu kryteriów oceny towarzystw naukowych, dalszej dyskusji nad programem pracy Rady Towarzystw Naukowych na okres kadencji 2003-2006 i na rok 2004, kontynuacji kwartalnika Heureka – Problemy Społecznego Ruchu Naukowego, stanu prac nad wydaniem Słownika Towarzystw Naukowych – Towarzystwa naukowe działające obecnie w Polsce, powołania zespołów roboczych na okres kadencji 2003–2006 oraz ustalenia terminu i programu zebrania plenarnego Rady Towarzystw Naukowych. 

W 2004 roku odbyły się 2 zebrania plenarne Rady: w dniu 4 marca 2004 r. i w dniu 22 września 2004 r. oraz 3 posiedzenia Prezydium Rady - 7 stycznia, 19 maja i 25 czerwca 2004 r., a w dniu 18 lutego 2004 r. odbyło się wspólne posiedzenie Prezydium Rady Towarzystw Naukowych i Prezydium Rady Upowszechniania Nauki.

Zebranie plenarne w dniu 4 marca 2004 r. poświęcone było przyjęciu sprawozdania z prac Rady w roku 2003; przyjęciu programu pracy Rady na okres kadencji 2003-2006 i na rok 2004; powołaniu zespołów roboczych na okres kadencji 2003-2006; przedyskutowaniu kolejnej wersji projektu kryteriów klasyfikacji (oceny) towarzystw naukowych specjalistycznych i regionalnych; wyborom kandydatów do dokooptowania w skład Rady. Członkom Rady została także przedstawiona informacja o stanie prac nad II wydaniem Słownika Towarzystw Naukowych - Towarzystwa naukowe działające obecnie w Polsce. Rozważono również sprawę kontynuacji kwartalnika Heureka - Problemy Społecznego Ruchu Naukowego. 

Zebranie plenarne w dniu 22 września 2004 r. poświęcono przyjęciu projektu Strategii działań Rady Towarzystw Naukowych i Polskiej Akademii Nauk na rzecz poprawy warunków ekonomiczno-finansowych oraz wytyczenia celów i form działania towarzystw naukowych i Kryteriów klasyfikacji (oceny) towarzystw naukowych specjalistycznych i regionalnych. Przedyskutowano także referat: nt. Wybrane aspekty społecznego ruchu naukowego w krajach europejskich.

Przedmiotem obrad Prezydium Rady w dniach 7 stycznia, 19 maja i 25 czerwca 2004 r. były głównie sprawy związane z rozpatrzeniem i przygotowywaniem na zebrania plenarne Rady kolejnych wersji projektu kryteriów oceny towarzystw naukowych, uwzględniających uwagi zgłaszane przez dyskutantów w trakcie posiedzeń i drogą korespondencyjną; przygotowaniem projektu programu pracy Rady na okres kadencji 2003-2006 i na rok 2004, rozważeniu sprawy kontynuacji kwartalnika Heureka - Problemy Społecznego Ruchu Naukowego, omawianiu stanu prac nad wydaniem Słownika Towarzystw Naukowych - Towarzystwa naukowe działające obecnie w Polsce, przygotowania propozycji powołania zespołów roboczych na okres kadencji 2003-2006 oraz ustalaniu terminu i programów zebrań plenarnych Rady oraz przygotowaniu programu organizowanej, wspólnie z Radą Upowszechniania Nauki, konferencji Nauka i media.

W dniu 18 lutego 2004 r. odbyło się wspólne posiedzenie Prezydium Rady Towarzystw Naukowych i Prezydium Rady Upowszechniania Nauki, na którym ustalone zostały dalsze ich zadania i wzajemne relacje przy realizacji zaplanowanych zadań dotyczących upowszechniania nauki. Omawiano uruchomienie wspólnego czasopisma - dwumiesięcznika lub kwartalnika, którego zadaniem byłoby upowszechnienie wiedzy o towarzystwach i metodyce upowszechniania nauki albo wspólnego czasopisma w wersji elektronicznej publikującego prace związane z upowszechnianiem nauki.

W 2005 roku odbyło się 1 zebranie plenarne Rady w dniach 1-2 grudnia 2005 r. w Poznaniu i 3 posiedzenia Prezydium Rady w dniach 19 stycznia, 2 czerwca i 21 września 2005 r. Odbyło się także spotkanie Prezydium Rady z Zarządem Towarzystwa Naukowego Płockiego w dniu 2 czerwca 2005 r., spotkanie Prezydium Rady z Podsekretarzem Stanu w Ministerstwie Nauki i Informatyzacji prof. dr hab. J. Langerem w dniu 28 czerwca 2005 r. oraz spotkanie powołanego Zespołu przedstawicieli Rady i Ministerstwa Nauki i Informatyzacji w dniu 13 lipca 2005 r.

Odbyte w siedzibie Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk w dniach 1-2 grudnia 2005 r. otwarte zebranie plenarne Rady, z udziałem Zarządu PTPN, prezesów i przedstawicieli towarzystw naukowych ogólnych i regionalnych, poświęcono rozważeniu spraw nt.: Aktualny stan, perspektywy i kierunki rozwoju społecznego ruchu naukowego w Polsce; formy współpracy Rady Towarzystw Naukowych z Polską Akademią Nauk i Ministerstwem Nauki i Informatyzacji, system dofinansowywania towarzystw naukowych z budżetu państwa i ze środków pozabudżetowych, udział i rola towarzystw naukowych w debacie nad stanem i przyszłością nauki polskiej. Wygłoszone na zebraniu referaty pozwoliły na przedstawienie aktualnej sytuacji społecznego ruchu naukowego w Polsce i przedyskutowanie problemów związanych z rozwojem tego ruchu. Zebrani przyjęli projekt apelu (memoriału) do władz państwowych, komisji Sejmu i Senatu RP w sprawie zabezpieczenia warunków funkcjonowania i rozwoju społecznego ruchu naukowego w Polsce, który został następnie skierowany do w/w adresatów. Zebrani zaakceptowali również, zgłoszony przez wiceprzewodniczącego Rady prof. A. Grzywacza wniosek o przygotowanie przez Radę i przedstawienie Sejmowi, jako projektu obywatelskiego, ustawy o towarzystwach naukowych.

Na posiedzeniu Prezydium Rady w dniu 19 stycznia 2005 r. zaakceptowano sprawozdanie z działalności Rady w roku 2004 oraz projekt planu pracy na rok 2005, przewidujący realizację zadań ustalonych w programie na kadencję 2003-2006.
Zaplanowane, po spotkaniu z Zarządem Towarzystwa Naukowego Płockiego, w dniu 2 czerwca 2005 r., robocze posiedzenie Prezydium Rady, z uwagi na brak kworum ograniczono jedynie do przedstawienia informacji o stanie prac nad przygotowaniami do organizacji zebrania plenarnego Rady w listopadzie br. w Poznaniu i organizacji, wspólnie z Radą Krajową Ruchu Stowarzyszeń Regionalnych RP, sesji naukowej z okazji 250. rocznicy urodzin S. Staszica.

Przedmiotem posiedzenia Prezydium Rady w dniu 21 września 2005 r. była sprawa realizacji przez Radę ustaleń ze spotkania z Podsekretarzem Stanu w Ministerstwie Nauki i Informatyzacji prof. dr hab. J. Langerem w dniu 28 czerwca 2005 r. oraz rezultatów spotkania przedstawicieli Rady z kierownictwem Departamentu Bazy Badawczej MNiI w dniu 13 lipca 2005 r.

W 2006 roku zorganizowano 2 zebrania plenarne, pierwsze odbyło się w dniu 31 marca (drugie zaplanowano na dzień 11 grudnia) oraz 4 posiedzenia Prezydium Rady w dniach 23 stycznia, 6 marca, 25 maja i 6 listopada 2006 r.
Zebranie plenarne Rady w dniu 31 marca 2006 r. poświęcono w głównej mierze dyskusji nad projektem Memoriału w sprawie zabezpieczenia warunków funkcjonowania i rozwoju społecznego ruchu naukowego w Polsce oraz pierwszej wersji projektu Ustawy o towarzystwach naukowych. Przyjęto program pracy Rady w 2006 roku i zaakceptowano sprawozdanie z działalności Rady w 2005 roku. W wyniku dyskusji nad propozycjami zmian Regulaminu Rady postanowiono odłożyć proponowane zmiany do rozpatrzenia Radzie powołanej na kadencję w latach 2007-2010.
Zaplanowane na dzień 11 grudnia 2006 r. zebranie plenarne Rady ma być w głównej mierze poświęcone dyskusji i przyjęciu projektu Ustawy o towarzystwach naukowych, podjęciu decyzji w sprawie rozpoczęcia akcji zbierania podpisów popierających ten projekt jako projekt obywatelski. Planowane jest także rozpatrzenie Sprawozdania z działalności Rady w kadencji 2003-2006 oraz przedyskutowanie sprawy utworzenia Rady Towarzystw Naukowych na kadencję w latach 2007-2010, jej zadań i zasad funkcjonowania.

Posiedzenie Prezydium Rady w dniu 23 stycznia 2006 r. poświęcono głównie rozpatrzeniu projektu Informacji o pracach Rady w latach 2003-2005, przygotowanego na posiedzenie Prezydium PAN w dniu 8 lutego br.; przedyskutowaniu projektu sprawozdania z działalności Rady w 2005 oraz planu pracy Rady na rok 2006. Dyskutowano także nad tekstem Memoriału w sprawie zabezpieczenia warunków funkcjonowania i rozwoju społecznego ruchu naukowego w Polsce oraz założeń do projektu Ustawy o towarzystwach naukowych.

Posiedzenie Prezydium Rady w dniu 6 marca 2006 r. poświęcono głównie rozpatrzeniu materiałów przygotowywanych na zebranie plenarne Rady zaplanowanego na dzień 31 marca 2006 r., szczególnie dalszej dyskusji nad tekstem Memoriału w sprawie zabezpieczenia warunków funkcjonowania i rozwoju społecznego ruchu naukowego w Polsce oraz rozpatrzeniu pierwszej wersji projektu Ustawy o towarzystwach naukowych. Dyskutowano również nad propozycjami zmian regulaminu Rady, które miały być przedmiotem obrad zebrania plenarnego Rady.

Posiedzenie Prezydium Rady w dniu 25 maja 2006 r. poświęcono przyjęciu ostatecznej wersji tekstu Memoriału w sprawie zabezpieczenia warunków funkcjonowania i rozwoju społecznego ruchu naukowego w Polsce oraz wersji projektu Ustawy o towarzystwach naukowych. Tekst Memoriału został następnie przesłany do Marszałków Sejmu i Senatu RP oraz ministerstw: Finansów, Nauki i Szkolnictwa Wyższego, Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz Prezesa PAN, zaś przyjęty projekt tekstu Ustawy został przesłany do konsultacji do ponad 150 towarzystw naukowych.

Posiedzenie Prezydium Rady w dniu 6 listopada 2006 r. poświęcono rozpatrzeniu, zgłoszonych przez 25 towarzystw naukowych uwag do rozesłanej wersji projektu Ustawy o towarzystwach naukowych oraz rozpatrzeniu materiałów przygotowywanych na zebranie plenarne Rady zaplanowanego na dzień 11 grudnia 2006 r.

W 2006 roku realizowano również inne działania, z których na uwagę zasługuje współpraca z Radą Krajową Ruchu Stowarzyszeń Regionalnych RP. Na zaproszenie Rady Krajowej Ruchu Stowarzyszeń Regionalnych RP wiceprzewodniczący prof. J. Majkowski i sekretarz Rady wzięli udział w obradach VIII Kongresu Regionalnych Towarzystw Kultury, który odbył się w Warszawie w dniach 27-28 czerwca br. na terenie Uniwersytetu im. Kardynała Stefana Wyszyńskiego. W ramach VIII Kongresu Regionalnych Towarzystw Kultury Rada Towarzystw Naukowych zorganizowała seminarium zespołu problemowego, które odbyło się w Sali Lustrzanej Pałacu Staszica w dniu 27 czerwca br., na którym wiceprzewodniczący Rady prof. A. Grzywacz przedstawił referat nt. Działania towarzystw naukowych na rzecz regionów i społeczności lokalnych.

W obradach wzięło udział 30 uczestników Kongresu.

Syntetyczna informacja o pracach Rady w bieżącej kadencji (2003-2006)

Przyjęty przez zebranie plenarne Rady w dniu 4 marca 2004 r. program prac Rady w kadencji 2003-2006, został skoncentrowany na podjęciu współpracy z Ministerstwem Nauki i Informatyzacji (obecnie Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego) w zakresie przygotowania wspólnej strategii działań mających na celu wypracowanie systemu wspomagania towarzystw naukowych w ich działalności służącej rozwojowi nauki w Polsce oraz kryteriów i zasad finansowania zadań realizowanych przez towarzystwa w zakresie działalności wspomagającej badania. Przyjęty program przewidywał kontynuowanie działań związanych z wypracowaniem rozwiązań prawnych umożliwiających zmianę systemu wspomagania towarzystw naukowych i przywrócenia podmiotowego ich finansowania. W przyjętym programie zaplanowano przygotowanie wspólnego memorandum do władz państwowych w sprawie systemu finansowania tego ruchu.

Zgodnie z ustaleniami podjętymi na spotkaniu w dniu 11 września 2003 r. z Ministrem J. K. Frąckowiakiem, Podsekretarzem Stanu w Ministerstwie Nauki i Informatyzacji, Rada Towarzystw Naukowych, w imieniu PAN, podjęła się przygotowania i przekazania kierownictwu Ministerstwa Nauki i Informatyzacji propozycji strategii działań mających na celu wypracowanie systemu wspomagania towarzystw naukowych w ich działalności służącej rozwojowi nauki w Polsce wraz z propozycją kryteriów i zasad finansowania zadań realizowanych przez towarzystwa w zakresie działalności wspomagającej badania. Przygotowanie tej strategii zostało powierzone Zespołowi ds. przygotowania propozycji strategii w składzie: przewodniczący: prof. M. Piekarski – Wrocławskie TN, członkowie: prof. J. Majkowski – Wiceprzewodniczący Rady i prof. Z. Sadowski – członek Prezydium Rady.

Powołany Zespół na posiedzeniach Prezydium Rady w dniach 19 maja i 25 czerwca 2004 r. przedstawił kolejne projekty proponowanej strategii, które Rada przyjęła na zebraniu plenarnym w dniu 22 września 2004 r. Strategia w wydzielonych podrozdziałach przedstawia propozycje działań Rady Towarzystw Naukowych i Polskiej Akademii Nauk na rzecz rozwoju społecznego ruchu naukowego w Polsce. Tekst ten, razem z przyjętymi przez Radę kryteriami klasyfikacji towarzystw naukowych specjalistycznych i kryteriami klasyfikacji towarzystw regionalnych, został przekazany przez przewodniczącego Rady w dniu 4 października 2004 r. na ręce Ministra Nauki i Informatyzacji. Tekst ten w całości został opublikowany w nr 2004/2005 serii wydawniczej Heureka 2004/2005 ss. 171-180.

Zebranie plenarne Rady w dniu 22 września 2004 r. przyjęło kryteria klasyfikacji towarzystw naukowych specjalistycznych (przygotowane przez Zespół prof. J. Majkowski, prof. L. Dietrich i czł. koresp. PAN. A. Grzywacz) i kryteria klasyfikacji towarzystw regionalnych (przygotowane przez prof. J. Majkowskiego i prof. A. Massalskiego), co zakończyło rozpoczęte jeszcze w poprzedniej kadencji prace nad przygotowaniem tych kryteriów. W przyjętej propozycji kryteriów dla towarzystw naukowo-zawodowych i specjalistycznych towarzystw naukowych, których zadania koncentrują się na zadaniach związanych z rozwojem określonych dyscyplin naukowych i upowszechnianiu wyników badań naukowych, podjęto próbę „oszacowania” znaczenia poszczególnych, podstawowych form działalności towarzystw dla rozwoju nauki na podstawie ilości tych form. Podjęto próbę wypracowania kryteriów „wagi” 10 podstawowych, zdaniem Rady, form działalności towarzystw: organizowanie konferencji i kongresów naukowych, wydawanie czasopism i periodyków naukowych, wydawanie publikacji nieperiodycznych, tytuły naukowe członków, ogólna liczba członków, członkostwo i udział w pracach międzynarodowych organizacji naukowych, strukturę towarzystwa, informacja o towarzystwie, w tym posiadanie strony interenetowej, prowadzenie innej działalności upowszechniającej naukę (np. odczyty, wykłady), prowadzenie biblioteki i uzyskanie przez towarzystwo statusu organizacji pożytku publicznego. Każdemu z kryteriów przypisano określoną i zróżnicowaną (wagę) liczbę punktów. Z uwagi na różną wagę poszczególnych kryteriów podjęto próbę określenia procentowego udziału poszczególnych kryteriów w ogólnej sumie punktów w proponowanym rankingu poprzez wydzielenie np. 3-4 kategorii (A, B, C i D) w grupie towarzystw specjalistycznych. W propozycji kryteriów dla towarzystw regionalnych większą wagę przyznano formom działalności mającym na celu rozwój regionu, towarzystwa regionalne jako główne zadanie traktują współuczestniczenie w tworzeniu tożsamości regionalnej, bardzo ważnymi formami działalności jest organizacja konferencji upowszechniających naukę, wykładów i odczytów, prowadzenie badań, szczególnie dotyczących historii regionów, mniejsze znaczenie ma działalność wydawnicza. Różne kryteria i różna ich wartość punktowa dla poszczególnych grup towarzystw (specjalistycznych i regionalnych) stanowi wyróżnik charakteru podstawowych ich form działalności oraz ich wagi w ogólnej ocenie tych grup towarzystw. Odrębnej propozycji kryteriów dla społeczno-kulturalnych towarzystw regionalnych nie udało się przygotować z uwagi na brak propozycji ze strony przedstawiciela tych towarzystw w Radzie. Opracowane kryteria opublikowano w nr 2004/2005 serii wydawniczej Heureka 2004/2005 ss. 181-186.

Przeprowadzenie w oparciu o przyjęte kryteria rankingu działających aktualnie towarzystw i stowarzyszeń naukowych mogłoby przyczynić się do wypracowania przez Radę postulatów pod adresem władz państwowych dotyczących wkładu i warunków rozwoju społecznego ruchu naukowego w Polsce. Przeprowadzany co kilka lat ranking umożliwiłby śledzenie dynamiki rozwoju (lub regresu) społecznego ruchu naukowego i porównanie aktualnego stanu z sytuacją społecznego ruchu naukowego przedstawionego w raportach Rady Towarzystw Naukowych z lat 70. i 80. ubiegłego stulecia oraz raportu Polskiej Fundacji Upowszechniania Nauki z 1992 r., w którym podjęto pierwszą próbę rankingu, dokonując oceny kilkuletniej działalności towarzystw.

Po przesłaniu w 2004 r. do Ministra Nauki i Informatyzacji Strategii działań Rady Towarzystw Naukowych i Polskiej Akademii Nauk na rzecz poprawy warunków ekonomiczno-finansowych oraz wytyczenia celów i form działania towarzystw naukowych, wobec braku odzewu Ministerstwa, przewodniczący Rady w marcu 2005 r. ponownie przekazał na ręce Podsekretarza Stanu w MNiI prof. dr hab. J. Langera ten materiał, proponując nowo powołanemu Wiceministrowi odbycie spotkania roboczego z Prezydium Rady. W wyniku tych starań w dniu 28 czerwca 2005 r. odbyło się w siedzibie PAN spotkanie przedstawicieli Prezydium Rady z Podsekretarzem Stanu w Ministerstwie Nauki i Informatyzacji prof. dr hab. Jerzym Langerem i kierownictwem Departamentu Bazy Badawczej MNiI. Przedmiotem spotkania były sprawy dotyczące współpracy Rady z Ministerstwem Nauk i Informatyzacji w zakresie wypracowania zasad finansowania społecznego ruchu naukowego.

Przewodniczący Rady podkreślił zaniepokojenie Rady sytuacją towarzystw naukowych, ogólnych i regionalnych, które zwracają się do Rady o pomoc w przyśpieszeniu procesu rozpatrywania wniosków towarzystw i zawierania umów oraz przekazywania towarzystwom środków i rozliczania zadań przez służby finansowe i administracyjne Ministerstwa Nauki i Informatyzacji. Po reorganizacji struktur Ministerstwa Nauki i Informatyzacji, w których obecnie brak jest organów opiniodawczych, znających problematykę i specyfikę społecznego ruchu naukowego, jakim był Zespół ds. Działalności Wspomagającej Badania i jego komisje, niezbędne jest znalezienie płaszczyzny współdziałania Rady ze służbami MNiI, wspólne wypracowanie strategii finansowania towarzystw i rozwiązań, które zapobiegłyby ograniczaniu działalności towarzystw.

Podsekretarz Stanu w MNiI prof. dr hab. J. Langer, nawiązując do aktualnego systemu finansowania nauki, podkreślił zaniedbania w zakresie finansowania towarzystw naukowych, które powinny odgrywać znacznie poważniejszą rolę w odbudowie jedności środowiska naukowego. W ramach wspólnych prac należałoby zastanowić się nad zaproponowaniem formuły umożliwiającej finansowanie podmiotowe, znalezieniem ścieżki prawnej umożliwiającej wprowadzenie takiego systemu finansowania oraz wypracowaniem listy towarzystw, które mogłyby być objęte takim finansowaniem. W wyniku dyskusji powołano wspólny Zespół dla wypracowania propozycji rozwiązań, do którego ze strony Rady zostali delegowani: wiceprzewodniczący Rady, Prezes PT Leśnego, prezesi TN Warszawskiego i TN Płockiego oraz sekretarz Rady.

W dniu 13 lipca 2005 r. odbyło się spotkanie powołanego Zespołu - przedstawicieli Rady Towarzystw Naukowych przy Prezydium PAN z kierownictwem Departamentu Bazy Badawczej Ministerstwa Nauki i Informatyzacji. W wyniku dyskusji i wymiany poglądów ustalono, że Rada Towarzystw Naukowych przedstawi Ministerstwu Nauki i Informatyzacji notatkę na temat najważniejszych problemów jakich rozwiązanie jest obecnie niezbędne dla zabezpieczenia warunków funkcjonowania i rozwoju społecznego ruchu naukowego oraz zaproponuje ekspertów do zespołów opiniodawczych, których Ministerstwo przedstawi Radzie Nauki do akceptacji. Eksperci ci będą mogli być włączeni w proces przygotowywania decyzji o podziale środków DWB wyodrębnionych dla towarzystw w budżecie Ministerstwa na rok 2006 oraz w tryb opiniowania wniosków towarzystw od 2006 roku. Rada podejmie ponadto prace nad ustaleniem listy rankingowej towarzystw, które z uwagi na swój wkład, jaki wnoszą w rozwój polskiej nauki powinny być traktowane priorytetowo przy rozpatrywaniu wniosków o dofinansowanie zadań, których realizacja w głównej mierze przyczynia się do realizacji celów polityki naukowej Ministerstwa. Rada i Ministerstwo rozważą podjęcie wspólnych prac nad ustaleniem listy rankingowej zadań lub listy rekomendowanych zadań, których realizacja w głównej mierze przyczynia się do realizacji celów polityki naukowej Ministerstwa, zaś przedstawiciele Ministerstwa rozważą możliwość zorganizowania szkolenia dla towarzystw w zakresie możliwości i procedur zdobywania środków dla towarzystw z UE.

Realizacja przez Radę w/w ustaleń ze spotkania Zespołu była przedmiotem posiedzenia Prezydium Rady w dniu 21 września 2005 r. Mając na uwadze stanowisko przedstawicieli Ministerstwa Nauki i Informatyzacji przeciwne podejmowaniu w chwili obecnej jakichkolwiek rozmów i prac nad modyfikacją obowiązujących rozwiązań prawnych dot. systemu finansowania towarzystw naukowych, postanowiono odłożyć realizację przyjętych ustaleń do ponownego przedyskutowania tych spraw na kolejnym spotkaniu Zespołu. Spotkania tego, po zmianach w kierownictwie Ministerstwa, nie udało się jednakże już zorganizować.

Odbyte w siedzibie Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk w dniach 1-2 grudnia 2005 r. otwarte zebranie plenarne Rady, z udziałem Zarządu PTPN, prezesów i przedstawicieli towarzystw naukowych ogólnych i regionalnych, poświęcono rozważeniu spraw nt.: Aktualny stan, perspektywy i kierunki rozwoju społecznego ruchu naukowego w Polsce; formy współpracy Rady Towarzystw Naukowych z Polską Akademią Nauk i Ministerstwem Nauki i Informatyzacji, system dofinansowywania towarzystw naukowych z budżetu państwa i ze środków pozabudżetowych, udział i rola towarzystw naukowych w debacie nad stanem i przyszłością nauki polskiej. Wygłoszone na zebraniu referaty Działalność Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, historia, teraźniejszość (Prezes PTPN prof. dr hab. J. Wiesiołowski), Biblioteka Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk – działania na rzecz poznańskiego środowiska naukowego (dyr. Biblioteki PTPN prof. dr hab. R. Marciniak), Społeczny ruch naukowy w Polsce po wstąpieniu Polski do UE – zadania i wyzwania w procesie budowy społeczeństwa informacyjnego (przewodniczący Rady, czł. rzecz. PAN J. Strelau); Towarzystwa ogólne i regionalne – działania na rzecz rozwoju nauki i regionów (Prezes Włocławskiego TN dr S. Kunikowski); Regionalne towarzystwa społeczno-kulturalne – działania na rzecz społeczeństwa, regionu i kultury (Przewodniczący Rady Krajowej Ruchu Stowarzyszeń Regionalnych RP); Społeczny ruch naukowy w Polsce – warunki jego rozwoju w świetle założeń polityki naukowej państwa i programu rozwoju nauki opracowanych przez Radę Nauki (z-ca przewodniczącego Rady Nauki, prof. dr hab. T. Jasiński); Kryteria finansowania zadań towarzystw naukowych ze środków na działalność wspomagającą badania w świetle Ustawy o finansowaniu nauki z 8 października 2004 r. i Rozporządzenia Ministra Nauki i Informatyzacji z 4 sierpnia 2005 r. (dyr. Departamentu Bazy Badawczej b. Ministerstwa Nauki i Informatyzacji – J. Kołodziejski) oraz Działania Rady Towarzystw Naukowych na rzecz rozwoju społecznego ruchu naukowego w Polsce (Wiceprzewodniczący Rady czł. koresp. PAN A. Grzywacz) pozwoliły na przedstawienie aktualnej sytuacji społecznego ruchu naukowego w Polsce i przedyskutowanie problemów związanych z rozwojem tego ruchu. Zebrani przyjęli projekt apelu (memoriału) do władz państwowych, komisji Sejmu i Senatu RP w sprawie zabezpieczenia warunków funkcjonowania i rozwoju społecznego ruchu naukowego w Polsce, który został następnie skierowany do w/w adresatów. Zebrani zaakceptowali również, zgłoszony przez wiceprzewodniczącego Rady prof. A. Grzywacza wniosek o przygotowanie przez Radę i przedstawienie Sejmowi, jako projektu obywatelskiego, ustawy o towarzystwach naukowych.

Dyskusja i ustalenia przyjęte na zebraniu plenarnym Rady w Poznaniu stały się głównym nurtem działalności Rady i jej Prezydium w 2006 roku. Na kolejnych posiedzeniach Prezydium Rady i zebraniu plenarnym Rady w dniu 31 marca 2006 r. dyskutowano nad tekstem Memoriału w sprawie zabezpieczenia warunków funkcjonowania i rozwoju społecznego ruchu naukowego w Polsce oraz projektem Ustawy o towarzystwach naukowych.

W przyjętym i przesłanym do Marszałków Sejmu i Senatu oraz ministrów: Finansów, Nauki i Szkolnictwa Wyższego oraz Kultury i Dziedzictwa Narodowego tekście Memoriału w sprawie zabezpieczenia warunków funkcjonowania i rozwoju społecznego ruchu naukowego w Polsce członkowie Rady i obecni na zebraniu plenarnym Rady w Poznaniu przedstawiciele wszystkich grup towarzystw naukowych zwracają się z apelem o podjęcie działań mających na celu umocnienie miejsca i roli towarzystw i stowarzyszeń naukowych w systemie polskiej nauki i wypracowanie rozwiązań prawnych umożliwiających zabezpieczenie funkcjonowania i rozwój społecznego ruchu naukowego w Polsce. Memoriał, który w przeszłości był formą stosowaną przez Radę Towarzystw Naukowych w wystąpieniach do władz państwowych, sygnalizuje jaka jest obecnie sytuacja społecznego ruchu naukowego, towarzystw naukowych i jakie problemy powinny być w najbliższej przyszłości rozwiązane, aby towarzystwom naukowym przywrócić ich rangę i rolę w polskiej nauce i jej upowszechnianiu. Za jedno z tych działań autorzy Memoriału uznali przygotowanie projektu odrębnej ustawy o towarzystwach i stowarzyszeniach naukowych, obejmującego rozwiązania prawne dotyczące sposobu finansowania społecznego ruchu naukowego w Polsce, w tym ustalenie warunków i i kryteriów finansowania działalności towarzystw i stowarzyszeń naukowych.

Po przemianach ustrojowych w 1990 roku towarzystwa naukowe oczekują od władz państwowych wypracowania zasad polityki państwa w stosunku do społecznego ruchu naukowego, sprecyzowania przepisów prawnych określających system, zasady i kryteria finansowania oraz formy organizacyjne działalności towarzystw gwarantujące realizację ich statutowych zadań. Oczekiwania te są również kierowane pod adresem Rady Towarzystw Naukowych i Polskiej Akademii Nauk. Społeczny ruch naukowy wg szacunków liczy 600-700 tysięcy członków, a więc jest to znacząca część tzw. społeczeństwa obywatelskiego. Konstytucja z 1997 roku przewiduje możliwość zgłoszenia projektu ustawy po jej poparciu przez 100 tysięcy obywateli. Projekt odrębnej ustawy o towarzystwach naukowych był już przez Radę Towarzystw Naukowych przygotowany i przedstawiony władzom państwowym w 1974 r. Przygotowany projekt tekstu ustawy, po ustaleniu aktualnych możliwości państwa w zakresie wspomagania towarzystw, powinien sprecyzować oczekiwania towarzystw ogromnie zróżnicowanych w swojej działalności i aktywności. Należy również rozstrzygnąć czy na obecnym etapie jest potrzeba takiej ustawy i czy rzeczywiście ona w jakimś stopniu pomoże rozwiązać problemy towarzystw. Po rozstrzygnięciu tych kwestii i przygotowaniu projektu takiej ustawy, która będzie spełniać wymagania stawiane przed tym aktem prawnym, zebraniem 100 tysięcy podpisów zajęłyby się same towarzystwa. Przygotowany przez Prezydium Rady projekt Ustawy uwzględnia aktualne przepisy dot. finansowania nauki, współczesne realia oraz potrzeby towarzystw związane z wejściem Polski do Unii Europejskiej. Przyjęcie projektu ustawy przez zgrupowanych w Radzie Towarzystw Naukowych przedstawicieli wszystkich grup towarzystw, tym samym wypracowanie w gronie Rady konsensusu co do proponowanych rozwiązań mogłoby zapewnić również pomyślne rozpatrzenie przez Sejm projektu popartego przez poważną część społeczeństwa obywatelskiego. Rozważyć należałoby równoległe prowadzenie działań dla uzyskania poparcia dla projektu grupy co najmniej 15 posłów i zgłoszenie tego projektu jako poselskiego projektu ustawy o towarzystwach naukowych.
Zebrane opinie o projekcie tekstu Ustawy, który w lipcu 2006 r. został przesłany do konsultacji do ponad 150 towarzystw naukowych, z których tylko 25 nadesłało swoje uwagi, nie gwarantują jednakże uzyskania takiego konsensusu. Zdecydowana większość towarzystw, które nadesłały swoje uwagi popiera działania Rady dla odrębnego, ustawowego określenia statusu i systemu finansowania towarzystw naukowych. Kilka towarzystw wyraża jednakże wątpliwości do zaproponowanych w projekcie Ustawy uprawnień Rady Towarzystw Naukowych i jej usytuowania.

Poza działaniami związanymi z przygotowywaniem projektów rozwiązań prawnych mających na celu sprecyzowanie przepisów prawnych określających system, zasady i kryteria finansowania gwarantujące towarzystwom naukowym realizację ich statutowych zadań zajmowano się również innymi sprawami.

Na posiedzeniu Prezydium Rady w dniu 19 maja 2004 r. dyskutowano na temat wymagań dot. uzyskania przez towarzystwa naukowe statusu organizacji pożytku publicznego i wynikających z przepisów ustawy o organizacjach pożytku publicznego korzyściach i niedogodnościach. Uzyskanie statusu organizacji pożytku publicznego uzależnione jest od wprowadzenia w Statucie wymaganych ustawą rozwiązań prawnych i księgowo-finansowych, polegających głównie na rozdzieleniu działalności statutowej i gospodarczej w postanowieniach regulaminów wewnętrznych dotyczących zarządzania majątkiem i nadzorowania działalności statutowej. Po dokonaniu zmian w Statucie i podjęciu przez Zarząd Główny stosownych uchwał dot. nadzorowania działalności i zarządzania finansami wniosek rozpatruje Sąd Rejestrowy po opłaceniu kosztów sądowych w wysokości 200 zł. Korzyści wynikające z uzyskania statusu organizacji pożytku publicznego to uzyskiwanie zgodnie z ustawą o podatku dochodowym od osób fizycznych 1-no procentowego odpisu na rzecz towarzystwa, częściowe zwolnienie od podatku od majątku, który towarzystwo „wykorzystuje” przy realizacji zadań działalności pożytku publicznego. Kolejną, jest możliwość przejmowania przez organizacje mające status organizacji pożytku publicznego zadań jednostek samorządowych i rządowych. Ta możliwość ubiegania się o odpłatną realizację tych zadań może stworzyć wielu towarzystwom szansę włączenia się do opracowywania programów rozwoju regionalnego, kształcenia społeczeństwa obywatelskiego, upowszechniania osiągnięć nauki co umożliwi zdobycie środków na swoją działalność statutową. Bardzo ważnym może być również wzrost prestiżu towarzystwa po uzyskaniu statusu organizacji pożytku publicznego.

Towarzystwa ubiegające się o status organizacji pożytku publicznego poza dokonaniem zmian w Statucie muszą dokonać wydzielenia działalności pożytku publicznego, zwiększenia nadzoru organów towarzystwa nad tą działalnością i prowadzenia odrębnej, szczegółowej księgowości finansowania tej działalności, co dla małych towarzystw może być kłopotliwe, a poprzez zwiększenie kosztów na wynagrodzenia osób prowadzących tę księgowość nieopłacalne. Organizacje te będą musiały również poddawać swoje sprawozdania finansowe ocenie biegłych księgowych i koszty tych opinii mogą być w wielu przypadkach czynnikiem decydującym o ubieganiu się o status organizacji pożytku publicznego. Ustawa przewiduje możliwość rezygnacji z tego statusu w każdej chwili. Obecny status organizacji pożytku publicznego można porównać ze statusem organizacji wyższej użyteczności publicznej, jaki w latach osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych ubiegłego mogły uzyskiwać towarzystwa i stowarzyszenia.

Rada Towarzystw Naukowych, wspólnie z Radą Upowszechniania Nauki przy Prezydium PAN, zorganizowała w dniu 1 grudnia 2004 r. konferencję „Nauka i media”. W konferencji wzięło udział ok. 80 osób. Program konferencji obejmował dwa okrągłe stoły, poprzedzone referatem. W ramach okrągłego stołu nauki referat nt. „Nauka a media – korzyści i zagrożenia” wygłosił przewodniczący RTN, a w dyskusji prowadzonej przez czł. rzecz. PAN B. Neya panelistami byli czł. rzecz. PAN J. Tazbir, czł. rzecz. PAN J. Haman i red. W. Niedzicki. W ramach okrągłego stołu mediów referat nt. „Upowszechnianie nauki w polskich środkach przekazu. Uwagi i refleksje” wygłosił dr hab. Janusz Adamowski, prof. UW, a w dyskusji prowadzonej przez red. K. Michalskiego panelistami byli prof. M. Hołyński, wiceprezes TVP; red. B. Drozdowska-Wolska, red. nacz. PAP i red. A. Gorzym, redakcja „Polityki” oraz red. R. Firmhofer – Polskie Radio. Materiały z konferencji zostały wydane drukiem na początku 2006 roku w publikacji Teoria i praktyka upowszechniania nauki, przygotowanej przez Radę Upowszechniania Nauki.

Z okazji 185-tej rocznicy powstania Towarzystwa Naukowego Płockiego, na zaproszenie Prezesa TNP dr hab. inż. Zbigniewa Kruszewskiego w dniu 2 czerwca 2005 r. odbyło się spotkanie Prezydium Rady Towarzystw Naukowych przy Prezydium PAN z Zarządem Towarzystwa Naukowego Płockiego. W trakcie spotkania Prezes TNP dr hab. inż. Z. Kruszewski scharakteryzował historię Towarzystwa i jego działalność w latach 1820-1830, działania związane z reaktywowaniem jego działalności w 1907 roku oraz jego działalność do roku 1939, kiedy jego funkcjonowanie zostało zawieszone w okresie okupacji. Charakteryzując działalność Towarzystwa po jego reaktywowaniu w 1946 r. przedstawił jego rolę i zasługi dla rozwoju Ziemi Płockiej i Mazowsza w poszczególnych okresach oraz aktualne zadania Zarządu Towarzystwa Naukowego Płockiego i problemy z jakimi boryka się Zarząd w aktualnej sytuacji społeczno-gospodarczej kraju i obowiązującym systemie finansowania nauki i towarzystw naukowych.

Przewodniczący Rady, podkreślając budzący uznanie dorobek TN Płockiego, krótko przedstawił zadania i rolę Rady Towarzystw Naukowych oraz jej działania, mające na celu przekonanie władz państwowych o roli społecznego ruchu naukowego w rozwoju nauki polskiej i rozważenie przywrócenia, funkcjonującego do 1990 roku, finansowania „podmiotowego”, przynajmniej dla pewnej grupy towarzystw naukowych lub towarzystw naukowych prowadzących takie same, jak jednostki naukowe (o statusie instytutów naukowych), formy działalności; postulowane przez Radę objęcie finansowaniem podmiotowym, jakim objęta jest PAU, przynajmniej części towarzystw o największym dorobku dla polskiej nauki, takich jak TN Warszawskie oraz towarzystw prowadzących środowiskowe biblioteki naukowe – TN Płockie i Poznańskie TPN oraz dostosowanie rozwiązań prawnych i systemu finansowania społecznego ruchu naukowego w Polsce do przepisów w Unii Europejskiej.

W wyniku dyskusji na zebraniach Prezydium i zebraniach plenarnych Rady nad sprawą kontynuacji wydawania kwartalnika Heureka – Problemy Społecznego Ruchu Naukowego, będącego jedynym czasopismem dokumentującym działania Rady Towarzystw Naukowych, historię rozwoju towarzystw i problemy społecznego ruchu naukowego w Polsce, na posiedzeniu Prezydium Rady w dniu 19 stycznia 2005 r. postanowiono zamknąć ten tytuł opublikowaniem w 2005 roku ostatniego numeru. Wydawanie tego tytułu w roku 2003 zostało zawieszone, z uwagi na brak artykułów w teczce redakcyjnej i znikome zainteresowanie towarzystw naukowych prenumeratą tego tytułu. W 2004 roku do redakcji wpłynęło szereg artykułów, które zostały opracowane redakcyjnie i przygotowane do druku. Z uwagi na niewielką objętość tych artykułów (ok. 6 ark. wyd.) Redakcja postanowiła przesunąć druk tych materiałów na 2005 rok, uzupełniając je m. innymi omawianą powyżej Strategią działań Rady i PAN.... wraz z Kryteriami klasyfikacji towarzystw.; artykułem nt. Towarzystwo naukowe jako organizacja pożytku publicznego, raportem Wybrane aspekty społecznego ruchu naukowego w krajach europejskich, artykułami Towarzystwa naukowe ogólne i specjalistyczne (humanistyczne) w Polsce, Towarzystwa naukowe z zakresu nauk przyrodniczych i artykułem Z prac Rady Towarzystw Naukowych w latach 2003-2005.

Na posiedzeniach Prezydium i zebraniach plenarnych Rady przedstawiano na bieżąco informacje o stanie rozpoczętych w poprzedniej kadencji prac nad II wydaniem Słownika Towarzystw Naukowych - Towarzystwa naukowe działające obecnie w Polsce, przygotowywanego przez Bibliotekę PAN wspólnie z Radą. Z uwagi na powstanie, po 1978 roku, kiedy wydano I tom Słownika znacznej liczby towarzystw, zarówno regionalnych jak i specjalistycznych, w 2002 roku Rada wystąpiła z inicjatywą podjęcia przez Bibliotekę PAN prac nad przygotowywaniem drugiego wydania Słownika, obejmującego towarzystwa aktualnie działające w Polsce. W 2004 r. zakończono prace nad opracowaniem haseł o poszczególnych towarzystwach przedstawiających ich historię, charakterystykę działalności, wydawnictwa oraz źródła i bibliografia. Wydany przez Bibliotekę PAN Słownik przedstawia hasła o 256 towarzystwach. Słownik, jako publikacja przedstawiająca historię i dorobek towarzystw w XX wieku, dokumentuje dorobek społecznego ruchu naukowego w Polsce i propaguje jednocześnie jego działania na rzecz rozwoju nauki, regionów i społeczeństwa obywatelskiego opartego na wiedzy, wykazując tym samym znaczenie i wkład społecznego ruchu naukowego w rozwój polskiej nauki”. Słownik przedstawia hasła o 256 towarzystwach, w tym - towarzystwa ogólne i regionalne - 29, instytuty naukowo-badawcze o statusie stowarzyszeń - 6, towarzystwa specjalistyczne w naukach społecznych - 64, towarzystwa specjalistyczne w naukach biologicznych - 18, towarzystwa specjalistyczne w naukach matematycznych, fizycznych i chemicznych - 12, towarzystwa specjalistyczne w naukach technicznych - 21, towarzystwa specjalistyczne w naukach rolniczych i leśnych - 16, towarzystwa specjalistyczne w naukach medycznych - 63, towarzystwa specjalistyczne w naukach górniczych i naukach o ziemi - 6, stowarzyszenia naukowo-techniczne - 21.

Zgodnie z przyjętym programem działalności Rady przygotowano i opublikowano na łamach Heureki raport Wybrane aspekty społecznego ruchu naukowego w krajach europejskich. Raport przedstawia analogie i różnice w koordynacji działalności towarzystw w poszczególnych krajach. We wnioskach tej publikacji omówiono problemy organizacyjne koordynacji, problemy wspomagania współpracy międzynarodowej towarzystw i problemy stymulowania zainteresowania problematyką polską.

Na posiedzeniu Prezydium Rady w dniu 25 czerwca 2004 r. pozytywnie zaopiniowano wniosek Wydziału V PAN o afiliację PT Inżynierii Ekologicznej przy Wydziale Nauk Rolniczych, Leśnych i Weterynaryjnych PAN. Prezydium Rady jednomyślnie zaakceptowało przedstawiony wniosek.

W programie pracy planowano zorganizowanie, wspólnie z Radą Krajową Ruchu Stowarzyszeń Regionalnych Rzeczypospolitej Polskiej i Uniwersytetem Kardynała Stefana Wyszyńskiego, w Warszawie w dniu 4 listopada 2005 r. wspólnego spotkania z okazji 250. rocznicy urodzin Stanisława Staszica, w którym mogliby wziąć udział przedstawiciele regionalnych towarzystw przyjaciół nauki i towarzystw społeczno-kulturalnych. Sesja naukowa na temat: „Stanisław Staszic mąż stanu, uczony, założyciel i prezes Warszawskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk”, miała odbyć się na terenie Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego. Do organizacji tej sesji zostało włączone również Towarzystwo Naukowe Warszawskie. Z uwagi na słabe zainteresowanie, zarówno członków Rady jak i przedstawicieli towarzystw społeczno-kulturalnych, na początku października 2005 r. ostatecznie zrezygnowano z organizacji tej sesji.

Dla realizacji przyjętego programu pracy Rada na posiedzeniu w dniu 4 marca 2004 r. powołała na okres kadencji 2003-2006 następujące zespoły robocze:

1. Zespół ds. współpracy RTN z władzami samorządowymi, oddziałami PAN i terenowymi oddziałami NOT (przew. prof. Adam Massalski – Kieleckie Towarzystwo Naukowe), członkowie: dr A. Paszkiewicz),
2. Zespół ds. przygotowania kryteriów klasyfikacji towarzystw naukowych (przew. prof. J. Majkowski, członkowie: prof. L. Dietrich, czł. koresp. PAN A. Grzywacz, prof. A. Massalski, dr A. Kociszewski),
3. Zespół ds. przygotowania propozycji prowadzenia przez Radę działalności wydawniczej (przew. prof. M. Kowalczyk, członkowie prof. K. Nałęcz i prof. Z. Mirek).

W związku z potrzebą przygotowania dla Ministerstwa Nauki i Informatyzacji strategii działań mających na celu wypracowanie celów i podstawowych form działalności towarzystw naukowych oraz propozycji kryteriów i zasad finansowania zadań realizowanych przez towarzystwa w zakresie działalności wspomagającej badania, powołano zespół roboczy w składzie prof. M. Piekarski (przewodniczący), prof. J. Majkowski i czł. koresp. PAN Z. Sadowski (członkowie).

Zaplanowane prace zrealizował Zespół ds. przygotowania kryteriów klasyfikacji towarzystw naukowych oraz Zespół ds. przygotowania Strategii. Pozostałe zespoły nie prowadziły działalności.

Na posiedzeniu Prezydium Rady w dniu 25 czerwca 2004 r. dyskutowano nad projektem wspólnego czasopisma Rady Towarzystw Naukowych i Rady Upowszechniania Nauki w internecie. Czasopismo to zastąpiłoby wydawaną przez Radę Towarzystw Naukowych serię wydawniczą Heureka - Problemy Społecznego Ruchu Naukowego. Utworzenie tej strony umożliwiłoby prowadzenie poradnika dla towarzystw w zakresie interpretacji prawnych, wyjaśnień przepisów finansowych np. wynikających ze zmiany ustawy o podatku VAT, z ustawy o organizacjach pożytku publicznego, wykładnie Ministerstwa Finansów m. innymi dot. korzystania z programów Unii Europejskiej itp. Stworzenie czasopisma elektronicznego poświęconego sprawom społecznego ruchu naukowego oraz upowszechniania i promocji nauki na stworzonej stronie www postanowiono przełożyć na drugie półrocze 2006 roku po rozbudowie bazy informatycznej Akademii i ostatecznego uzgodnienia zakresu tego czasopisma.

Najważniejsze prace Rady w bieżącej kadencji

Rada w bieżącej kadencji wypracowała i przedstawiła kierownictwu Ministerstwa Nauki i Informatyzacji Strategię działań pozwalających na określenie celów i podstawowych form działalności towarzystw naukowych służących rozwojowi nauki w Polsce” wraz z propozycją kryteriów klasyfikacji towarzystw naukowych specjalistycznych oraz kryteriów klasyfikacji towarzystw regionalnych.
Przyjęty i przesłany do Marszałków Sejmu i Senatu oraz ministrów: Finansów, Nauki i Szkolnictwa Wyższego oraz Kultury i Dziedzictwa Narodowego Memoriał w sprawie zabezpieczenia warunków funkcjonowania i rozwoju społecznego ruchu naukowego w Polsce sygnalizuje władzom państwowym jaka jest obecnie sytuacja społecznego ruchu naukowego, towarzystw naukowych i jakie problemy powinny być w najbliższej przyszłości rozwiązane, aby towarzystwom naukowym przywrócić ich rangę i rolę w polskiej nauce i jej upowszechnianiu.

Przygotowanie projektu odrębnej ustawy o towarzystwach i stowarzyszeniach naukowych, obejmującego rozwiązania prawne dotyczące sposobu finansowania społecznego ruchu naukowego w Polsce, w tym ustalenie warunków i i kryteriów finansowania działalności towarzystw i stowarzyszeń naukowych.

Przygotowanie i opublikowanie na łamach Heureki raportu Wybrane aspekty społecznego ruchu naukowego w krajach europejskich. Raport przedstawia analogie i różnice w koordynacji działalności towarzystw w krajach europejskich.

Opublikowanie przez Bibliotekę PAN, wspólnie z Radą, Słownika Towarzystw Naukowych - Towarzystwa naukowe działające obecnie w Polsce, który zawiera hasła o 256 towarzystwach. Słownik dokumentuje dorobek społecznego ruchu naukowego w Polsce i propaguje jego działania na rzecz rozwoju nauki, regionów i społeczeństwa obywatelskiego opartego na wiedzy, wykazując tym samym znaczenie i wkład społecznego ruchu naukowego w rozwój polskiej nauki.

Projekt sporządził:
Tadeusz Majsterkiewicz
Sekretarz Rady
30 listopada 2006 r.