Szczegóły

Opublikowano: 21 listopad 2019

Rada Towarzystw Naukowych, działająca przy Prezydium Polskiej Akademii Nauk, zaprasza do udziału w obradach konferencji „Przyszłość towarzystw naukowych w świetle postanowień ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce”.

Konferencja odbędzie się 28 listopada 2019 r. (czwartek) w Sali Okrągłego Stołu w Pałacu Staszica w Warszawie, mieszczącym się przy ul. Nowy Świat 72.

Czytaj więcej: Konferencja: Przyszłość towarzystw naukowych w świetle postanowień ustawy Prawo o szkolnictwie...

Szczegóły

Opublikowano: 08 październik 2019

 

Czytaj więcej: Prof. dr hab. med. Jerzy Majkowski (1928-2019) - wspomnienie pośmiertne

Szczegóły

Opublikowano: 10 czerwiec 2019

Sprawozdanie z działalności Rady Towarzystw Naukowych przy Prezydium PAN
w 2018 roku

W 2018 roku Rada Towarzystw Naukowych przy Prezydium PAN działała w składzie ustalonym Uchwałą nr 12/2015 Prezydium PAN z dnia 10 marca 2015 r. i dokonanymi na pierwszym zebraniu plenarnym w dniu 26 marca 2015 r. wyborami członków Prezydium na okres kadencji 2015-2018, pomniejszonym o 4 osoby, które zrezygnowały z prac w Radzie w 2016 roku i 2017 roku z uwagi na zakończenie pełnienia przez nich funkcji prezesów.

Prezydium:

Przewodniczący:
prof. dr hab. Zbigniew KRUSZEWSKI – Towarzystwo Naukowe Płockie

Z-cy przewodniczącego:

• prof. dr hab. Anna GRONOWSKA-SENGER – Polskie Towarzystwo Nauk Żywieniowych
• prof. dr hab. Marek KOWALCZYK – Towarzystwo Naukowe Warszawskie

Członkowie:

• prof. dr hab. Zbigniew CZERNICKI – Polskie Towarzystwo Neurochirurgów
• prof. dr hab. inż., czł. rzecz. PAN – Andrzej GRZYWACZ - Polskie Towarzystwo Leśne
• prof. dr hab. Iwona HOFMAN – Polskie Towarzystwo Komunikacji Społecznej
• prof. dr hab. Jerzy MAJKOWSKI – Federacja Polskich Towarzystw Medycznych
• dr inż. Andrzej PASZKIEWICZ – Stowarzyszenie Inżynierów i Techników Przemysłu Materiałów Budowlanych,
• prof. dr hab. Diana PIETRUCH-REIZES – Polskie Towarzystwo Informacji Naukowej

Sekretarz:
mgr. inż. Tadeusz MAJSTERKIEWICZ – Polska Akademia Nauk, Warszawa

Członkowie Rady:

• prof. dr hab. inż. Jerzy BARGLIK – Stowarzyszenie Elektryków Polskich
• prof. dr hab. Katarzyna CHAŁASIŃSKA-MACUKOW – Polskie Towarzystwo Fizyczne
• prof. dr hab. Roman CZAJA – Towarzystwo Naukowe w Toruniu
• ks. prof. dr hab. Augustyn ECKMANN – Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II
• dr Jerzy GIŻEJEWSKI - Polskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk o Ziemi
• prof. dr hab. inż. Jan GŁAZ – Polskie Towarzystwo Leśne
• prof. dr hab. Jerzy GOŁUCHOWSKI – Naukowe Towarzystwo Informatyki Ekonomicznej
• prof. dr hab. Igor GOŚCIŃSKI – Towarzystwo Lekarskie Krakowskie
• prof. dr hab. inż. Ewa GÓRSKA – Polskie Towarzystwo Ergonomiczne
• prof. dr hab. Andrzej GULCZYŃSKI – Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk
• dr Andrzej KANSY – Towarzystwo Naukowe Płockie, Płock
• prof. dr hab., czł. koresp. PAN Józef KORBICZ – Lubuskie Towarzystwo Naukowe
• prof. dr hab. Wanda Małgorzata KRAJEWSKA – Łódzkie Towarzystwo Naukowe
• prof. dr hab. Stanisław KUNIKOWSKI – Włocławskie Towarzystwo Naukowe
• dr inż. Andrzej KUSYK – Stowarzyszenie Inżynierów i Techników Mechaników Polskich
• prof. dr hab. Joanna MADALIŃSKA-MICHALAK – Polskie Towarzystwo Pedagogiczne
• prof. dr hab., czł. koresp. PAN Małgorzata MAŃKA – Polskie Towarzystwo Fitopatologiczne
• prof. dr hab. Elżbieta MĄCZYŃSKA – Polskie Towarzystwo Ekonomiczne
• prof. dr hab. Jacek MIĘKISZ – Polskie Towarzystwo Matematyczne
• prof. dr hab. inż. Wiesław NAGÓRKO – Polskie Towarzystwo Mechaniki Teoretycznej i Stosowanej
• prof. dr hab. Elżbieta NOWAK – Polskie Towarzystwo Farmakologiczne
• prof. dr hab., czł. rzecz. PAN Henryk SAMSONOWICZ - Polskie Towarzystwo Historyczne
• prof. dr hab. inż. Piotr SKŁODOWSKI – Polskie Towarzystwo Gleboznawcze
• prof. dr hab. Krzysztof WALCZAK – Kaliskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk
• dr hab. Marta WRZOSEK – Polskie Towarzystwo Mykologiczne

W dniu 12 lutego 2018 r. zmarł dr inż. Andrzej Paszkiewicz, członek Prezydium Rady od 1996 roku, przedstawiciel stowarzyszeń naukowo-technicznych NOT, przez wiele kadencji Sekretarz Generalny i honorowy Prezes Stowarzyszenia Inżynierów i Techników Przemysłu Materiałów Budowlanych.

W 2018 roku odbyły się 2 zebrania plenarne Rady (12 kwietnia 2018 i 26 listopada 2018) i 1 posiedzenie Prezydium Rady (18 lutego 2018) oraz zrealizowane zostały następujące prace, wynikające z przyjętego programu działań Rady na rok 2018:

Zgodnie z decyzją zebrania plenarnego Rady w dniu 9 listopada 2017 r. o akceptacji odbycia Kongresu w Poznaniu i decyzji Zarządu Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk o podjęciu się organizacji Kongresu w dniu 16 stycznia 2018 r. w siedzibie Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk odbyło się spotkanie, w którym wzięli udział przewodniczący Rady prof. Z. Kruszewski, prezes Poznańskiego Towarzystwo Przyjaciół Nauk prof. A. Gulczyński, dyrektor Biura Zarządu PTPN mgr inż. Marcin Leszczyński, sekretarz Rady mgr inż. T. Majsterkiewicz i członek Rady dr Andrzej Kansy, dyrektor Biura Towarzystwa Naukowego Płockiego, odpowiedzialny za rozliczenia I Kongresu w 2013 roku. W czasie spotkania przedyskutowano warianty organizacyjne Kongresu – w zależności od liczby uczestników – w Auli Uniwersytetu Adama Mickiewicza lub w siedzibie Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk.

Odbyte w dniu 18 lutego 2018 r. posiedzenie Prezydium Rady, poza sprawami bieżącymi, poświęcono sprawom organizacji II Kongresu Towarzystw Naukowych, dyskutowano nad założeniami organizacyjnymi, nad wystąpieniami o objęcie Kongresu honorowym patronatem przez Prezydenta RP, jak to miało miejsce w przypadku organizacji I Kongresu, przedyskutowano propozycje składów Komitetu Honorowego, Komitetu Naukowego i Komitetu Organizacyjnego oraz projekt informacji na stronę Rady. W wyniku dyskusji zrezygnowano z wystąpienia o patronat Prezydenta RP i zrezygnowano z powoływania Komitetu Promocyjnego (Medialnego). Ustalono, że obsługę medialną Kongresu zapewni telewizja akademicka UAM, rozpropagowanie Kongresu przewidywane jest także w radiach akademickich w miesiącach maj – czerwiec.

Prezydium Polskiej Akademii Nauk dokonało w 2018 roku oceny działalności Rady Towarzystw Naukowych razem z 3 komitetami problemowymi przy Prezydium PAN (Radą Języka Polskiego, Komitetem Badań Kosmicznych i Satelitarnych PAN oraz Komitetem Bioetyki PAN). W ocenie działalności Rady Towarzystw Naukowych członkowie Prezydium PAN podkreślali znaczenie Rady, złożonej z reprezentantów wszystkich grup towarzystw naukowych i stowarzyszeń naukowo-technicznych NOT, dla współpracy Polskiej Akademii Nauk ze społecznym ruchem naukowym, ocenili pozytywnie działania Rady w bieżącej kadencji i poparli organizację, zaplanowanego na wrzesień 2018 roku, II Kongresu Towarzystw Naukowych.

Odbyte w dniu 12 kwietnia 2018 r. zebranie plenarne Rady, poza sprawami bieżącymi i przyjęciem sprawozdania z działalności Rady w 2017 roku, poświęcono sprawom organizacji II Kongresu Towarzystw Naukowych „Rola towarzystw naukowych w rozwoju świadomości obywatelskiej i kulturowej” – przyjęciu przez Radę założeń organizacyjnych, składów Komitetu Honorowego, Komitetu Naukowego i Komitetu Organizacyjnego, tematyki referatów plenarnych i ramowego programu. Ustalono, że Rada wystąpi o objęcie Kongresu honorowym patronatem do Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego oraz Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego, o udział w Komitecie Honorowym do Prezesa Polskiej Akademii Nauk, Prezesa Polskiej Akademii Umiejętności, przewodniczącego Konferencji Rektorów Akademickich Szkół Polskich, przewodniczącego Rady Głównej Nauki i Szkolnictwa Wyższego, Marszałka Województwa Wielkopolskiego, Prezydenta Miasta Poznania i Rektora Uniwersytetu Adama Mickiewicza. Ustalono, że w skład Komitetu Naukowego, pod przewodnictwem przewodniczącego Rady prof. Z. Kruszewskiego i prezesa PTPN prof. A. Gulczyńskiego, zostaną zaproszeni: wiceprezes Polskiej Akademii Nauk – czł. koresp. PAN E. Frąckowiak, zastępcy przewodniczącego Rady Towarzystw Naukowych (prof. A. Gronowska-Senger i prof. M. Kowalczyk), członkowie Polskiej Akademii Nauk będący w obecnej kadencji członkami Rady Towarzystw Naukowych (czł. rzecz. PAN A. Grzywacz, czł. koresp. PAN J. Korbicz, czł. koresp. PAN M. Mańka, czł. rzecz. PAN H. Samsonowicz), prezes Federacji Stowarzyszeń Naukowo-Technicznych NOT (E. Mankiewicz-Cudny), prezes Federacji Polskich Towarzystw Medycznych (prof. J. Majkowski), przewodnicząca Rady Upowszechniania Nauki przy Prezydium PAN (prof. M. Fikus) i członkowie Prezydium Rady Towarzystw Naukowych (prof. Z. Czernicki, prof. I. Hofman i prof. D. Pietruch-Reizes). Ustalono, że w skład Komitetu Organizacyjnego, pod przewodnictwem prezesa PTPN prof. A. Gulczyńskiego, wejdą sekretarz Rady mgr inż. T. Majsterkiewicz i dyrektor Biura Zarządu PTPN mgr inż. M. Leszczyński. Uzgodniono, że Kongres będzie promowany na łamach Forum Akademickiego, sprawami promocji zajmą się także Rada Towarzystw Naukowych i Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk na swoich stronach internetowych.

W dniach 14–15 września 2018 r. odbył się w Poznaniu II Kongres Towarzystw Naukowych „Rola towarzystw naukowych w rozwoju świadomości obywatelskiej i kulturowej”, zorganizowany przez Radę Towarzystw Naukowych PAN, Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk, Polską Akademię Umiejętności oraz Towarzystwo Naukowe Płockie. Celem Kongresu było przedstawienie wkładu społecznego ruchu naukowego w rozwój świadomości narodowej, obywatelskiej i kulturowej w okresie od odzyskania niepodległości przez Polskę w dniu 11 listopada 1918 r. oraz ocena tego wkładu, a także dyskusja nad aktualnym miejscem społecznego ruchu naukowego w systemie nauki w Polsce. Podczas Kongresu zaprezentowano 37 referatów, poświęconych tematyce objętej programem Kongresu, w tym:

• „Ocena wkładu towarzystw naukowych w rozwój społeczeństwa obywatelskiego” (I. Hofman – Rola towarzystw naukowych w kształtowaniu społeczeństwa obywatelskiego, Z. Kruszewski – O wartościach społecznego ruchu naukowego),
• „Rozwój i wkład towarzystw naukowych w kształtowanie świadomości narodowej i obywatelskiej na przestrzeni wieków” (A. Gulczyński – Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk - tradycja i nowe wyzwania),
• „Rozwój i wkład towarzystw naukowych w kształtowanie kultury polskiej w okresie od odzyskania niepodległości Polski” (A. Białas – Towarzystwa naukowe jako skarb narodowy, P. Żmigrodzki – Towarzystwo Miłośników Języka Polskiego – sto lat rozumnej troski o język ojczysty; I. Gościński – Kulturotwórcza działalność Towarzystwa Lekarskiego Krakowskiego),
• „Wpływ towarzystw naukowych na rozwój nauki w Polsce w okresie od odzyskania niepodległości Polski” (D. Pietruch-Reizes – Rola i znaczenie towarzystw naukowych w systemie nauki i kultury odradzającego się państwa polskiego, J. Majkowski – Koncepcja zmiany paradygmatu nauczania medycyny na wydziałach lekarskich),
• „Wpływ towarzystw naukowych na rozwój społeczno-ekonomiczny i rozwój regionów w okresie od odzyskania niepodległości Polski (E. Mączyńska-Ziemacka – Globalne trendy w gospodarce – wyzwania dla środowiska i stowarzyszeń ekonomistów, J. Gołota - Regionalne towarzystwa naukowe w dobie globalizacji i upolityczniania życia publicznego – anachronizm czy realna rzeczywistość),
• Wpływ towarzystw naukowych na rozwój techniki i gospodarki w Polsce i w regionach od odzyskania niepodległości Polski (W. Nagórko – Rola mechaników polskich w rozwoju wybranych obszarów nauk technicznych w ostatnim stuleciu, M. Borek-Daruk – Wkład inżynierów i prasy technicznej w odbudowę niepodległej Polski),
• „Ocena wkładu towarzystw naukowych w upowszechnianie nauki w Polsce i rozwój nowoczesnych form upowszechniania nauki” (W. Wolf – Festiwal Nauki, Techniki i Sztuki w Łodzi).

Ważnym elementem Kongresu było zwrócenie uwagi na sprawy nurtujące społeczny ruch naukowy, nagłośnienie dorobku i roli społecznego ruchu naukowego w rozwoju świadomości narodowej, obywatelskiej i kulturowej, rozwoju społeczno-ekonomicznego kraju i regionów oraz rozwoju techniki i gospodarki w okresie od momentu odzyskania niepodległości Polski w dniu 11 listopada 1918 r. Równie istotnym przedmiotem rozważań Kongresu było podkreślenie roli towarzystw naukowych w świetle dynamicznych przemian rzeczywistości społeczno-gospodarczej i zmian sytuacji prawnej nauki, które wpływają na funkcjonowanie towarzystw naukowych w Polsce.

Wśród najważniejszych efektów Kongresu można wymienić: dalszą integrację towarzystw naukowych w Polsce, określenie roli jaką towarzystwa naukowe powinny odgrywać w polskiej nauce w dobie dynamicznych zmian, monografię pokongresową i uchwałę Kongresu. Głównym efektem Kongresu jest uchwała przyjęta przez uczestników Kongresu, w której podkreślono: doniosłą rolę towarzystw naukowych w czasach zaborów i w dziejach niepodległego Państwa Polskiego; stwierdzono, że towarzystwa naukowe organizując społeczny ruch naukowy i budując społeczeństwo obywatelskie są integralną częścią nauki polskiej i są podmiotami życia publicznego, i ze względu na swoje znaczenie dla społeczeństwa powinny znaleźć należne miejsce w systemie prawnym w kraju, powinny być wspierane finansowo zarówno podmiotowo, jak i przedmiotowo przez budżet państwa oraz budżety samorządowe, ze względu na ich znaczenie dla rozwoju społeczeństwa. Kongres uznał, że przy stosunkowo niskim rozumieniu znaczenia nauki dla rozwoju naszego kraju należy wzmocnić rolę publikacji i innych działań odnoszących się do popularyzacji wiedzy i wyników badań. Podniesienie rangi takiej aktywności powinno następować nie tylko przez wsparcie materialne, ale i przez docenianie jej we wszystkich, coraz bardziej sformalizowanych ocenach. Zgromadzeni wyrazili również przekonanie, że nowa punktacja czasopism naukowych powinna w sposób odpowiedni docenić rolę i znaczenie polskojęzycznych czasopism naukowych, naukowo-technicznych oraz popularnonaukowych, stanowiących istotną formę upowszechniania wyników badań. Uczestnicy Kongresu uznali, że bez zmiany polityki państwa w stosunku do społecznego ruchu naukowego spiętrzać się będą bariery rozwoju naukowego, kulturalnego, gospodarczego i społecznego Polski oraz zniweczony zostanie ogromny dorobek towarzystw naukowych.

Uchwała Kongresu została zamieszczona na stronie internetowej Rady Towarzystw Naukowych Polskiej Akademii Nauk, na stronie internetowej Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, została rozesłana do członków Rady Towarzystw Naukowych, którzy wg posiadanych informacji zamieścili je na stronach towarzystw. Uchwała została także przekazana Ministerstwu Nauki i Szkolnictwa Wyższego oraz Ministerstwu Kultury i Dziedzictwa Narodowego, które objęły Kongres honorowym patronatem, komisjom Sejmu i Senatu oraz instytucjom centralnym działającym w obszarze nauki.

W trakcie Kongresu odbyły się ponadto: prezentacja publikacji towarzystw naukowych, w której swoje publikacje przedstawiło 13 towarzystw naukowych (Gdańskie Towarzystwo Naukowe, Kaliskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk, Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk, Towarzystwo Przyjaciół Nauk w Przemyślu, Włocławskie Towarzystwo Naukowe, Polskie Towarzystwo Ekonomiczne, Towarzystwo Miłośników Języka Polskiego, Polskie Towarzystwo Leśne, Towarzystwo Lekarskie Krakowskie, Polskie Towarzystwo Mechaniki Teoretycznej i Stosowanej, Rada Towarzystw Naukowych przy Prezydium PAN, SIGMA-NOT i Stowarzyszenie Geomorfologów Polskich), prezentacja wystawy „Trzy filary Uniwersytetu – Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk”, prezentacja wystawy „W Collegium Minus” i prezentacja wystawy „Delegaci z powiatu jarocińskiego na Polskim Sejmie Dzielnicowym”.

Uczestnicy Kongresu reprezentowali wszystkie grupy towarzystw naukowych działających w Polsce, których członkowie uczestniczą w organizacji i prowadzeniu badań naukowych oraz upowszechnianiu wyników badań. W Kongresie wzięły udział 84 osoby z 48 towarzystw naukowych i 4 przedstawicieli innych instytucji. Największą liczbę przedstawicieli miały Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk – 7 uczestników oraz Towarzystwo Naukowe Płockie – 5 osób, po 3 osoby reprezentowały Gdańskie Towarzystwo Naukowe, Kaliskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk, Łódzkie Towarzystwo Naukowe, Włocławskie Towarzystwo Naukowe i Polskie Towarzystwo Ekonomiczne. Najliczniejszą grupą były towarzystwa reprezentowane przez 1 członka, ich liczba wyniosła 27. W podziale na specjalizacje struktura uczestniczących w Kongresie Towarzystw wyglądała następująco: 37% towarzystwa ogólne i regionalne, 24% nauki społeczne i humanistyczne, 10% nauki medyczne, 7% nauki o Ziemi, 6% nauki rolnicze i leśne, 5% stowarzyszenia naukowo-techniczne NOT oraz po 2% nauki biologiczne, nauki matematyczne, fizyczne i chemiczne oraz nauki techniczne. Podczas Kongresu wygłoszono 37 referatów, najwięcej referatów – po 11 wygłosili przedstawiciele towarzystw ogólnych i regionalnych oraz towarzystw społecznych i humanistycznych, które będą opublikowane w przygotowywanej monografii.

Na odbytym w dniu 26 listopada 2018 r. zebraniu plenarnym Rady dokonano oceny II Kongresu Towarzystw Naukowych „Rola towarzystw naukowych w rozwoju świadomości obywatelskiej i kulturowej”, rozpatrzono i przyjęto sprawozdanie z działalności Rady w 2018 roku, podsumowano działania Rady w kadencji 2015-2018 i rozpatrzono propozycje działań Rady w kadencji 2019-2022.

Szczegóły

Opublikowano: 10 czerwiec 2019

Sprawozdanie z działalności Rady Towarzystw Naukowych przy Prezydium PAN
w 2017 roku

W okresie sprawozdawczym Rada Towarzystw Naukowych przy Prezydium PAN działała w składzie ustalonym Uchwałą nr 12/2015 Prezydium PAN z dnia 10 marca 2015 r. i dokonanymi, na pierwszym zebraniu plenarnym w dniu 26 marca 2015 r. wyborami członków Prezydium na okres kadencji 2015-2018:

Prezydium:

Przewodniczący: prof. dr hab. Zbigniew KRUSZEWSKI – Towarzystwo Naukowe Płockie

Z-cy przewodniczącego:

• prof. dr hab. Anna GRONOWSKA-SENGER – Polskie Towarzystwo Nauk Żywieniowych
• prof. dr hab. Marek KOWALCZYK – Towarzystwo Naukowe Warszawskie

Członkowie:

• prof. dr hab. Bogusław BUSZEWSKI – Polskie Towarzystwo Chemiczne
• prof. dr hab. Zbigniew CZERNICKI – Polskie Towarzystwo Neurochirurgów
• prof. dr hab. czł. rzecz. PAN – Andrzej GRZYWACZ – Polskie Towarzystwo Leśne
• prof. dr hab. Iwona HOFMAN – Polskie Towarzystwo Komunikacji Społecznej
• prof. dr hab. Jerzy MAJKOWSKI – Federacja Polskich Towarzystw Medycznych
• dr inż. Andrzej PASZKIEWICZ – Stowarzyszenie Inżynierów i Techników Przemysłu Materiałów Budowlanych
• prof. dr hab. Diana PIETRUCH-REIZES – Polskie Towarzystwo Informacji Naukowej

Sekretarz: mgr. inż. Tadeusz MAJSTERKIEWICZ – Polska Akademia Nauk, Warszawa

Członkowie Rady:

• prof. dr hab. Adam ANTCZAK – Polskie Towarzystwo Chorób Płuc
• prof. dr hab. inż. Jerzy BARGLIK – Stowarzyszenie Elektryków Polskich
• prof. dr hab. Katarzyna CHAŁASIŃSKA-MACUKOW – Polskie Towarzystwo Fizyczne
• prof. dr hab. Roman CZAJA – Towarzystwo Naukowe w Toruniu
• ks. prof. dr hab. Augustyn ECKMANN - Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II
• dr Jerzy GIŻEJEWSKI – Polskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk o Ziemi
• prof. dr hab. inż. Jan GŁAZ – Polskie Towarzystwo Leśne
• prof. dr hab. Jerzy GOŁUCHOWSKI – Naukowe Towarzystwo Informatyki Ekonomicznej
• prof. dr hab. Igor GOŚCIŃSKI – Towarzystwo Lekarskie Krakowskie
• prof. dr hab. inż. Ewa GÓRSKA – Polskie Towarzystwo Ergonomiczne
• prof. dr hab. Andrzej GULCZYŃSKI – Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk
• prof. dr hab. Marek JÓŹWIAK – Kieleckie Towarzystwo Naukowe
• dr Andrzej KANSY – Towarzystwo Naukowe Płockie
• prof. dr hab. czł. koresp. PAN Józef KORBICZ – Lubuskie Towarzystwo Naukowe
• prof. dr hab. Wanda Małgorzata KRAJEWSKA – Łódzkie Towarzystwo Naukowe
• prof. dr hab. Stanisław KUNIKOWSKI – Włocławskie Towarzystwo Naukowe
• dr inż. Andrzej KUSYK – Stowarzyszenie Inżynierów i Techników Mechaników Polskich
• dr hab. Barbara LEWENSTEIN – Polskie Towarzystwo Socjologiczne
• prof. dr hab. Joanna MADALIŃSKA-MICHALAK – Polskie Towarzystwo Pedagogiczne
• prof. dr hab., czł. koresp. PAN Małgorzata MAŃKA – Polskie Towarzystwo Fitopatologiczne
• prof. dr hab. Elżbieta MĄCZYŃSKA – Polskie Towarzystwo Ekonomiczne
• prof. dr hab. Jacek MIĘKISZ – Polskie Towarzystwo Matematyczne
• prof. dr hab. inż. Wiesław NAGÓRKO – Polskie Towarzystwo Mechaniki Teoretycznej i Stosowanej
• prof. dr hab. Elżbieta NOWAK – Polskie Towarzystwo Farmakologiczne
• prof. dr hab. czł. rzecz. PAN Henryk SAMSONOWICZ – Polskie Towarzystwo Historyczne
• prof. dr hab. inż. Piotr SKŁODOWSKI – Polskie Towarzystwo Gleboznawcze
• prof. dr hab. Krzysztof WALCZAK – Kaliskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk
• dr Marta WRZOSEK – Polskie Towarzystwo Mykologiczne

Realizacja programu prac Rady na 2017 rok, wynikającego z programu działań Rady na bieżącą kadencję, ujętych w Uchwale Prezydium PAN o powołaniu Rady:

1. Kontynuacja działań związanych z wypracowaniem rozwiązań prawnych dotyczących statusu towarzystw i stowarzyszeń naukowych i naukowo-technicznych oraz systemu finansowania społecznego ruchu naukowego w Polsce

W okresie sprawozdawczym kontynuowano działania związane z wypracowaniem rozwiązań prawnych dotyczących statusu towarzystw i stowarzyszeń naukowych i naukowo-technicznych. Przewodniczący Rady podjął próby mające na celu przedstawienie problematyki społecznego ruchu naukowego na konferencjach panelowych, jakie miały poprzedzać organizowany w 2017 roku w Krakowie Kongres Nauki Polskiej. Mimo wielokrotnych prób nie udało się zorganizować spotkania z J. Gowinem - Ministrem Nauki i Szkolnictwa Wyższego ani żadnym z wiceministrów. Ostatecznie w wyniku spotkania z A. Dańdą – dyrektorem Departamentu Nauki MNiSW, problematyka udziału towarzystw naukowych w działaniach edukacyjnych miała być przedstawiona na panelu poświęconym edukacji w Polsce, jaki miał być zorganizowany w Lublinie, który miał prowadzić prezes Polskiej Akademii Umiejętności prof. A. Białas. Z niewiadomych powodów panel został odwołany 3 dni przed jego terminem.

Na spotkaniu 12 października br. w Toruniu, na konferencji Rektorów Akademickich Szkól Polskich, na spotkaniu z prof. J. Gowinem i podsekretarzem stanu w MNiSW P. Müllerem dot. nowej ustawy „Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce” przewodniczący Rady poruszył sprawę nieuwzględnienia w tej ustawie towarzystw naukowych. Konieczność uwzględnienia w nowych rozwiązaniach spraw dot. funkcjonowania towarzystw i stowarzyszeń naukowych poparli Prezes PAU i przewodniczący KRASP. Zgodnie z ustaleniami w czasie tych rozmów przewodniczący Rady 16 października 2017 r. skierował pismo do Wiceprezesa Rady Ministrów RP. Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego J. Gowina, w którym podkreślił rolę towarzystw naukowych i zwrócił się z prośbą o uwzględnienie w projekcie ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce zapisów dotyczących towarzystw naukowych pisząc:.

Towarzystwa naukowe są integralną częścią polskiej nauki. Odgrywają ważną rolę w rozwoju społeczno-gospodarczym, wpływają na społeczny odbiór nauki. Realizują cele związane z organizowaniem społecznego życia naukowego, upowszechnianiem nauki i prowadzeniem badań naukowych. Prowadzą placówki bezpieczeństwa kulturowego o dużym znaczeniu dla tożsamości narodu i utrwalania jego dziedzictwa. Wiele z nich prowadzi biblioteki oraz archiwa. Towarzystwa naukowe obok uczelni wyższych, Polskiej Akademii Nauk, Polskiej Akademii Umiejętności i instytutów badawczych stanowią czwarty pion nauki polskiej. Przyjmuje się zatem, że „towarzystwami naukowymi są dobrowolne, samorządne, trwałe zrzeszenia o celach niezarobkowych, które realizują misje związane z organizowaniem życia naukowego, upowszechnianiem nauki i prowadzeniem badań naukowych oraz utrwalaniem dziedzictwa dla bezpieczeństwa kulturowego narodu polskiego poprzez prowadzenie bibliotek i archiwów”. Z uwagi na powyższe towarzystwa naukowe zasługują na ujęcie prawne w wymienionej ustawie, która jest Konstytucją Nauki Polskiej. W załączeniu przedkładam konkretne propozycje uzupełnień do projektu ustawy.

Propozycje uzupełnień do projektu ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce:

• w Preambule, trzecie tiret otrzymuje brzmienie: „uczelnie, towarzystwa naukowe oraz inne instytuty badawcze, realizują misje o szczególnym znaczeniu dla społeczeństwa, wnoszą kluczowy wkład w innowacyjność gospodarki, przyczyniają się do rozwoju kultury, współkształtują standardy moralne obowiązujące w życiu publicznym”;
• w art. 7 w ust.1, po pkt. 7 dodaje się punkt 7a) w brzmieniu: „stowarzyszenia działające na podstawie ustawy z dnia 7 kwietnia 1989 roku – Prawo o stowarzyszeniach (Dz. U. z 2017 roku, poz. 210), które realizują cele związane z organizowaniem życia naukowego, upowszechnianiem nauki i prowadzeniem badań naukowych oraz utrwalaniem dziedzictwa dla bezpieczeństwa kulturowego narodu polskiego poprzez prowadzenie bibliotek i archiwów, zwane dalej towarzystwami naukowymi”;
• w art. 361 w ust. 1, po pkt 6 dodaje się pkt 6a) w brzmieniu: „pkt. 2 lit. a i b – towarzystwa naukowe”;
• w art. 362 ust. 7 otrzymuje brzmienie: „Wysokość dotacji ze środków finansowych, o których mowa w art. 360 ust. lit. a i b dla PAU i towarzystw naukowych ustala minister”;
• w art. 392 pkt 4 otrzymuje brzmienie: „sposób i tryb podziału środków finansowych, o których mowa w art. 360 pkt 2, dla uczelni niepublicznych, instytutów PAN, instytutów badawczych, międzynarodowych instytutów, PAU oraz towarzystw naukowych, a także zwiększenia, o których mowa w art. 362 ust. 8, mając na uwadze rodzaj i znaczenie podmiotu, któremu środki te mają być przyznane, dla realizacji polityki naukowej państwa, wysokość zaplanowanych w budżecie na ten cel, a także konieczność racjonalnego gospodarowania środkami publicznymi”;
• w art. 417 w ust. 1 pkt 3 otrzymuje brzmienie: „PAU, towarzystwami naukowymi oraz podmiotami, o których mowa w art. 7 ust. 1 pkt 8 oraz art. 326 pkt 1, 5 i 6, w zakresie prawidłowości wydatkowania środków publicznych przekazanych przez ministra.
  O poparcie tych propozycji w dalszych pracach nad tą ustawą przewodniczący Rady zwrócił się do Prezesa PAN i przewodniczącego KRASP, stara się w rozmowach z posłami również przekonać ich o poparcie tych zmian, powinni to robić również wszyscy członkowie Rady”.

2. Kontynuacja prac nad przygotowaniem ekspertyzy na temat zasobności bibliotek regionalnych towarzystw naukowych (TN Płockie, Poznańskie TPN, TPN w Przemyślu, TPN w Kaliszu i inne), uwzględniającej tradycje gromadzenia księgozbiorów i ich znaczenie dla zachowania dziedzictwa narodowego

W okresie sprawozdawczym zakończono prace nad przygotowaniem ekspertyzy „Regionalne towarzystwa naukowe i ich księgozbiory – charakterystyka zasobów", wykonanej pod kierunkiem prof. dr hab. K. Walczaka przez pracowników i członków Kaliskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, przy wsparciu finansowym Polskiej Akademii Nauk. Opracowanie dostarcza informacji o współczesnym stanie księgozbiorów 40 regionalnych stowarzyszeń naukowych, nie obejmuje księgozbiorów specjalistycznych towarzystw naukowych, z uwagi na niemożliwość objęcia badaniami ogromnej liczby tych towarzystw i ograniczony czas i zakres badań. Największe i szczególnie ważne dla kultury narodowej zbiory są zgromadzone w bibliotekach Towarzystwa Naukowego Płockiego, Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk i Towarzystwa Przyjaciół Nauk w Przemyślu. Z grupy towarzystw powstałych w drugiej połowie XX wieku na wyróżnienie zasługują zbiory biblioteczne Kaliskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, gromadzące interesujący księgozbiór historyczny, zgromadzony zaledwie przez ostatnie trzydzieści lat.

Zebrane informacje w znaczący sposób wzbogacają obraz dokonań regionalnych stowarzyszeń naukowych i powinny być istotnym argumentem w rękach Rady Towarzystw Naukowych przy Prezydium Polskiej Akademii Nauk w staraniach o uznanie specjalnego statusu stowarzyszeń naukowych, także w oparciu o prowadzone przez nie wartościowe zasoby biblioteczne. W ekspertyzie wykazano, że wielu autorów poświęca swoje prace dziejom i współczesnej działalności poszczególnych stowarzyszeń naukowych, mimo braku monografii na temat bibliotek polskich towarzystw naukowych. Najobszerniejszą listę prac poświęconych swoim bibliotekom posiadają: Towarzystwo Naukowe Płockie, Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk, Towarzystwo Przyjaciół Nauk w Przemyślu, Towarzystwo Naukowe Warszawskie oraz Włocławskie Towarzystwo Naukowe i Kaliskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk.

Badania przeprowadzono w 2017 roku poprzez wykorzystanie istniejących źródeł informacji, zarówno tradycyjnych, jak i wirtualnych, przedstawionych w formie tradycyjnej bibliografii, informacje dotyczące działalności stowarzyszeń zostały ograniczone ze względu na ogromną ilość opisów bibliograficznych. Problem księgozbiorów towarzystw regionalnych, ich istnienia, stanu, zawartości oraz wykorzystania budzi wiele pytań, niemożliwe było udzielenie na nie odpowiedzi z uwagi na krótki okres i ograniczony zakres badań.

Podstawową część opracowania stanowi charakterystyka księgozbiorów poszczególnych towarzystw i stowarzyszeń regionalnych, oparta na materiałach przygotowanych przez same towarzystwa. Opisując poszczególne towarzystwa i stowarzyszenia przedstawiono krótkie opisy ich działalności naukowej, działalności wydawniczej i dorobku wydawniczego, gdyż edycje własne członków towarzystw tworzą zazwyczaj podstawowy zasób biblioteczny, nawet w przypadku posiadania zupełnie minimalnego księgozbioru. Przedstawione w ekspertyzie krótkie charakterystyki poszczególnych bibliotek nie obejmują szczegółowych analiz zawartości księgozbiorów, wraz z oceną ich wartości kulturowej i materialnej, pozwalają jednak na pewne uogólnienia, jeśli idzie o formę działalności placówek bibliotecznych, zwłaszcza zaś ich umiejscowienie w działaniach samych stowarzyszeń. W ekspertyzie przedstawiono dane na temat liczby woluminów w bibliotekach poszczególnych towarzystw, z których wynika, ze największe księgozbiory posiadają Towarzystwo Naukowe Płockie (ok. 410 tys. woluminów) i Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk (ok. 350 tys. woluminów).

Z przedstawionych w ekspertyzie wniosków wynika, że próba podsumowania powinna stać się nie tylko refleksją nad stanem księgozbiorów, lecz także kierunkiem działania, jakie należy podjąć dla zachowania stanu posiadania bibliotek stowarzyszeń naukowych i znalezienia dla nich godnego miejsca pośród polskich księgozbiorów historycznych. Biblioteki regionalnych towarzystw naukowych stanowią ważny, a niedoceniany element krajowego systemu bibliotecznego i archiwalnego, w związku z czym istnieje konieczność utrzymania bibliotek regionalnych towarzystw naukowych, ustabilizowanie ich pracy. W ekspertyzie przedstawiono przyczyny sprzedaży lub przekazywania zbiorów bibliotecznych zgromadzonych przez regionalne towarzystwa naukowe innym jednostkom bibliotecznym lub instytucjo naukowym, jakimi w głównej mierze są brak odpowiednich lokali oraz brak środków na wynagrodzenia pracującego w bibliotekach towarzystw personelu.

Z ekspertyzy wynika, że niezbędne jest określenie działalności bibliotecznej, jako jednego z podstawowych elementów działalności stowarzyszenia naukowego. Istnieje konieczność dofinansowania działalności najcenniejszych bibliotek stowarzyszeń naukowych, jako dorobku narodowej kultury ze względu na konieczność zapewnienia prawidłowych warunków ich przechowywania i udostępniania tych zbiorów. Niezbędne jest wsparcie finansowe gromadzenia zasobów bibliotecznych, ze szczególnym uwzględnieniem literatury regionalnej. Należy kontynuować działania mające na celu wpisanie najcenniejszych zbiorów bibliotek regionalnych towarzystw naukowych do narodowego zasobu bibliotecznego, pomimo zaostrzonych w ostatnich latach warunków takich działań. Potrzebne jest także wsparcie działań digitalizacyjnych dla zachowania i szerokiego udostępnienia zasobów bibliotek towarzystw regionalnych młodzieży i społeczeństwu oraz podjęcie działań w kierunku wpisania zasobów bibliotek towarzystw regionalnych w ogólnopolskie systemy informacji cyfrowej i wirtualnej.

3. Wydanie publikacji pt. „Kulturotwórcza rola czasopism towarzystw naukowych w Polsce”

W okresie sprawozdawczym została wydana publikacja „Czasopisma towarzystw naukowych w Polsce – tradycja, współczesność, perspektywy” zawierająca opracowania przedstawione na konferencji pod tytułem „Czasopisma towarzystw naukowych”, zorganizowanej przez Radę Towarzystw Naukowych, Towarzystwo Naukowe Płockie i Szkołę Wyższą Pawła Włodkowica w Płocku w 2016 roku. Publikacja zawiera 21 opracowań, przedstawiających dotychczasowy, czasopiśmienniczy dorobek poszczególnych towarzystw naukowych, wraz z oceną znaczenia poszczególnych tytułów dla rozwoju dyscyplin naukowych i lokalnych społeczności oraz oceną ich pozycji w wydawnictwach naukowych poszczególnych dyscyplin naukowych, wkład periodycznych wydawnictw towarzystw naukowych w Polsce w rozwój nauki i tożsamości regionalnej, funkcję kulturotwórczą periodyków naukowych i rolę czasopism, jako narzędzi formowania środowiska naukowego w reprezentowanych dyscyplinach naukowych, w upowszechnianiu osiągnięć nauki w szerokich kręgach społecznych i wśród młodzieży oraz rolę czasopism w kształtowaniu i upowszechnianiu historii czy kształtowaniu postaw mających na celu ochronę dziedzictwa narodowego i szeroko pojętej ochrony środowiska naturalnego. Wydanie publikacji zostało sfinansowane przez Towarzystwo Naukowe Płockie, Polska Akademia Nauk mimo złożenia odpowiedniego wniosku w 2016 roku nie przyznała środków na dofinansowanie kosztów wydania tej publikacji.

4. Podjęcie działań związanych z organizacją II Kongresu Towarzystw Naukowych „Rola towarzystw naukowych w upowszechnianiu nauki i wiedzy oraz w rozwoju świadomości narodowej, obywatelskiej i kulturowej” – wrzesień 2018, przygotowanie założeń programowych

Realizując program prac Rady przyjęty na bieżącą kadencję postanowiono podjąć działania związane z organizacją w 2018 roku II Kongresu Towarzystw Naukowych. Mając na uwadze doświadczenia wynikłe z organizacji w 2013 roku I Kongresu Towarzystw Naukowych przewodniczący Rady podjął starania o uzyskanie zapewnienia od władz Polskiej Akademii Nauk poparcia dla organizacji Kongresu i zapewnienia przyznania Radzie środków DUN (działalność upowszechniająca naukę) na ten cel, zwracając się pismem z 18 maja br. do Prezesa PAN w tej sprawie. W odpowiedzi na pismo przewodniczącego Rady Wiceprezes PAN prof. E. Nęcka w piśmie z 25 lipca br. zapewnił Radę o poparciu przez kierownictwo PAN organizacji Kongresu i poparciu w Komisji dokonującej podziału środków DUN wniosku Rady o przyznanie dofinansowania na jego organizację, prosząc jednocześnie o możliwie najszybsze przedstawienie założeń organizacyjnych i kosztorysu II Kongresu.

Po uzyskaniu akceptacji przez władze Polskiej Akademii Nauk organizacji II Kongresu i zapewnieniu jego dofinansowania ze środków DUN na zebraniu Prezydium Rady w dniu 9 września 2017 r. i na zebraniu plenarnym Rady w dniu 9 listopada 2017 r. skoncentrowano się na ogólnych założeniach organizacyjnych.

Mając na uwadze znikomy udział przedstawicieli władz państwowych w I Kongresie Towarzystw Naukowych w 2013 roku zaproponowano odbycie II Kongresu poza Warszawą, odbycie II Kongresu w Poznaniu, i powierzenie jego organizacji Poznańskiemu Towarzystwu Przyjaciół Nauk. Rozważane było także zorganizowanie Kongresu w Krakowie, wspólnie z Polską Akademią Umiejętności. Za propozycją powierzenia organizacji Kongresu Poznańskiemu Towarzystwu Przyjaciół Nauk przemawia wkład tego Towarzystwa w zachowanie polskości, narodowej godności i tożsamości w zaborze pruskim, Kraków byłby bardzo dobrym miejscem, ale Polska Akademia Umiejętności koncentruje się na organizacji kongresów polskich towarzystw naukowych działających na obczyźnie i trudno przewidzieć, czy czynnie włączyłaby się w organizację Kongresu. Prezydium Rady na posiedzeniu w dniu 9 września 2017 r. wypowiedziało się za organizacją Kongresu w Poznaniu, dla podkreślenia wkładu działaczy i członków Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk w zachowanie polskości na terenie Wielkopolski w okresie zaboru pruskiego i w odzyskanie niepodległości,

W przeprowadzonych po posiedzeniu Prezydium Rady, przez przewodniczącego Rady rozmowach, Prezes Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk prof. A. Gulczyńskim wstępnie wyraził akceptację na organizację Kongresu w Poznaniu, zastrzegając udzielenie ostatecznej odpowiedzi od zgody Zarządu PTPN.

Organizację Kongresu w Poznaniu poparto także na zebraniu plenarnym Rady w dniu 9 listopada 2017 r. uzależniając ustalenie założeń organizacyjnych od decyzji Zarządu PTPN (w przypadku pozytywnej decyzji po spotkaniu z Prezesem PTPN).

W dniu 26 października 2017 r. Rada złożyła w Biurze Upowszechniania i Promocji Nauki PAN wniosek o dofinansowanie, przez Polską Akademię Nauk organizacji Kongresu ze środków na działalność upowszechniającą naukę (DUN). Po uzyskaniu decyzji władz PAN o wysokości dofinansowania i decyzji Zarządu PTPN, kierownictwo Rady będzie prowadzić dalsze działania związane z organizacją Kongresu. Według wstępnych założeń przewiduje się, że w Kongresie będzie uczestniczyć ok. 150-180 osób, proponuje się utrzymanie takich samych warunków udziału, jak w przypadku poprzedniego Kongresu.

5. Prowadzenie spraw bieżących przez cykliczne spotkania Prezydium Rady i zebrania plenarne Rady

W okresie sprawozdawczym odbyły się 2 zebrania plenarne Rady i 1 posiedzenie Prezydium Rady:

• - 11 maja 2017 r. zebranie plenarne poświęcone przyjęciu „Sprawozdania z działalności Rady Towarzystw Naukowych w 2016 roku”, rozważeniu możliwości przyjętego planu pracy na 2017 rok, dyskusji nad kryteriami uznawania towarzystw za naukowe, ujętymi w: Uchwale Rady Towarzystw Naukowych z 16 czerwca 2014 r. w sprawie określenia kryteriów uznania towarzystwa za naukowe i w projekcie Ustawy o towarzystwach naukowych, przekazanym w 2009 r. do Sejmu.
• 9 listopada 2017 r. zebranie plenarne poświęcone prezentacji i dyskusji nad ekspertyzą „Regionalne towarzystwa naukowe i ich księgozbiory – Charakterystyka zasobów” (pierwotny tytuł: „Księgozbiory regionalnych towarzystw naukowych - Analiza stanu posiadania"), oraz przyjęciu wstępnych założeń programowych i organizacyjnych II Kongresu Towarzystw Naukowych – „Rola towarzystw naukowych w rozwoju świadomości narodowej, obywatelskiej i kulturowej” – wrzesień 2018.
• -9 września 2017 r. zebranie Prezydium Rady poświęcone omówieniu działań kierownictwa Rady związanych z organizacją II Kongresu Towarzystw Naukowych „Rola towarzystw naukowych w upowszechnianiu nauki i wiedzy oraz w rozwoju świadomości narodowej, obywatelskiej i kulturowej” – wrzesień 2018 oraz ustaleniu terminu i programu zebrania plenarnego Rady Towarzystw Naukowych.

6. Prowadzenie strony internetowej Rady Towarzystw Naukowych

W roku sprawozdawczym ograniczono prowadzenie strony internetowej Rady Towarzystw Naukowych z uwagi na brak materiałów do zamieszczenia na tej stronie. Przejściowo, z uwagi na zmiany serwera w Polskiej Akademii Nauk strona nie funkcjonowała, po interwencji przywrócono jej działanie, przewiduje się zamieszczanie na tej stronie komunikatów organizacyjnych dot. II Kongresu Towarzystw Naukowych

Nie podjęto lub nie zrealizowano następujących zadań ujętych w programie prac Rady na 2017 rok:

7. Organizacja wspólnie z Poznańskim Towarzystwem Przyjaciół Nauk konferencji nt. „Działalność towarzystw naukowych w regionie, współpraca ich z samorządami, oddziałami PAN i PAU oraz terenowymi oddziałami FSNT-NOT”

W wyniku rozmów przewodniczącego Rady z wiceprezesem Polskiej Akademii Nauk czł. koresp. PAN E. Nęcka w sprawie dofinansowania zadań ujętych w programie prac Rady na 2017 roku i uzyskaniu tylko środków na dofinansowanie realizowanej ekspertyzy, nie przystąpiono do organizacji tej konferencji.

8. Współdziałanie z Ministerstwem Nauki i Szkolnictwa Wyższego poprzez organizowanie spotkań w sprawach: a) rozwoju społecznego ruchu naukowego, w tym warunków działalności i systemu finansowania oraz polityki państwa w nawiązaniu do projektu Ustawy o towarzystwach naukowych i Ustawy o zasadach finansowania nauki; b) ustalenia kryteriów uznawania towarzystw i stowarzyszeń za naukowe, z weryfikacją aktualnego wykazu towarzystw i stowarzyszeń naukowych.

Z uwagi na brak możliwości nawiązania formalnej współpracy z Ministerstwem Nauki i Szkolnictwa Wyższego przedstawiono tylko propozycje uzupełnień do projektu ustawy „Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce”, co szczegółowo przedstawiono w punkcie 1. niniejszego sprawozdania.

W związku z planowana organizacja II Kongresu Towarzystw Naukowych podjęto prace nad aktualizacją wykazu towarzystw i stowarzyszeń naukowych.

9. Przygotowanie memoriału dla kierownictwa państwowego i kierownictwa Akademii, zawierającego ocenę i postulaty w zakresie polityki naukowej państwa w stosunku do społecznego ruchu naukowego

Nie podjęto i nie prowadzono prac związanych z przygotowaniem memoriału dla kierownictwa państwowego i kierownictwa Akademii, zawierającego ocenę i postulaty w zakresie polityki naukowej państwa w stosunku do społecznego ruchu naukowego, z uwagi na brak atmosfery i zainteresowania takim memoriałem.

10. Przygotowywanie opinii w sprawie przygotowywanych aktów prawnych dotyczących społecznego ruchu naukowego oraz materiałów do wystąpień i na spotkania Kierownictwa PAN z przedstawicielami władz państwowych w sprawach społecznego ruchu naukowego

Nie przygotowywano opinii w sprawie przygotowywanych aktów prawnych dot. społecznego ruchu naukowego oraz materiałów do wystąpień i na spotkania Kierownictwa Polskiej Akademii Nauk z przedstawicielami władz państwowych w sprawach społecznego ruchu naukowego z uwagi na brak spotkań kierownictwa Polskiej Akademii Nauk z przedstawicielami władz państwowych w sprawach społecznego ruchu naukowego. Przewodniczący Rady z własnej inicjatywy przygotował uzupełnień do projektu ustawy „Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce”, co szczegółowo przedstawiono w punkcie 1. niniejszego sprawozdania.

11. Rozważenie podjęcia prac nad przygotowaniem i aktualizacją wersji elektronicznej publikacji „Słownik Towarzystw Naukowych – Towarzystwa aktualnie działające w Polsce”

Nie podjęto prac nad przygotowaniem i aktualizacją wersji elektronicznej publikacji „Słownik Towarzystw Naukowych – Towarzystwa aktualnie działające w Polsce” z uwagi na rozwój stron internetowych poszczególnych towarzystw. Rozważa się przygotowanie na stronie Rady wykazu towarzystw z adresami do stron internetowych towarzystw i stowarzyszeń naukowych.

W okresie sprawozdawczym z udziału w Radzie, z uwagi na zakończenie swoich kadencji jako prezesów zarządów towarzystw, zrezygnowali prof. dr hab. Marek JÓŹWIAK – Kieleckie Towarzystwo Naukowe i dr hab. Barbara LEWENSTEIN – Polskie Towarzystwo Socjologiczne. Z uwagi na realia działań Rady nie występowano do władz Polskiej Akademii Nauk o powołanie w ich miejsce nowych członków.

Przygotował:
Sekretarz Rady
Tadeusz Majsterkiewicz
31 stycznia 2018 r.

Szczegóły

Opublikowano: 10 czerwiec 2019

Sprawozdanie z działalności Rady Towarzystw Naukowych przy Prezydium PAN
w 2016 roku

W okresie sprawozdawczym Rada Towarzystw Naukowych przy Prezydium PAN działała w składzie ustalonym Uchwałą nr 12/2015 Prezydium PAN z dnia 10 marca 2015 r. i dokonanymi, na pierwszym zebraniu plenarnym w dniu 26 marca 2015 r. wyborami członków Prezydium na okres kadencji 2015-2018:

Prezydium:

Przewodniczący: prof. dr hab. Zbigniew KRUSZEWSKI – Towarzystwo Naukowe Płockie

Z-cy przewodniczącego:

• prof. dr hab. Anna GRONOWSKA-SENGER – Polskie Towarzystwo Nauk Żywieniowych
• prof. dr hab. Marek KOWALCZYK – Towarzystwo Naukowe Warszawskie

Członkowie:

• prof. dr hab. Bogusław BUSZEWSKI – Polskie Towarzystwo Chemiczne
• prof. dr hab. Zbigniew CZERNICKI – Polskie Towarzystwo Neurochirurgów
• prof. dr hab. inż., czł. rzecz. PAN – Andrzej GRZYWACZ - Polskie Towarzystwo Leśne
• prof. dr hab. Iwona HOFMAN – Polskie Towarzystwo Komunikacji Społecznej
• prof. dr hab. Jerzy MAJKOWSKI – Federacja Polskich Towarzystw Medycznych
• dr inż. Andrzej PASZKIEWICZ – Stowarzyszenie Inżynierów i Techników Przemysłu Materiałów Budowlanych,
• prof. dr hab. Diana PIETRUCH-REIZES – Polskie Towarzystwo Informacji Naukowej

Sekretarz: mgr. inż. Tadeusz MAJSTERKIEWICZ – Polska Akademia Nauk, Warszawa

Członkowie Rady:

• prof. dr hab. Adam ANTCZAK – Polskie Towarzystwo Chorób Płuc
• prof. dr hab. inż. Jerzy BARGLIK – Stowarzyszenie Elektryków Polskich
• prof. dr hab. Katarzyna CHAŁASIŃSKA-MACUKOW – Polskie Towarzystwo Fizyczne
• prof. dr hab. Roman CZAJA – Towarzystwo Naukowe w Toruniu
• ks. prof. dr hab. Augustyn ECKMANN – Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II
• dr Jerzy GIŻEJEWSKI – Polskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk o Ziemi
• prof. dr hab. inż. Jan GŁAZ – Polskie Towarzystwo Leśne
• prof. dr hab. Jerzy GOŁUCHOWSKI – Naukowe Towarzystwo Informatyki Ekonomicznej
• prof. dr hab. Igor GOŚCIŃSKI – Towarzystwo Lekarskie Krakowskie
• prof. dr hab. inż. Ewa GÓRSKA – Polskie Towarzystwo Ergonomiczne
• prof. dr hab. Andrzej GULCZYŃSKI – Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk
• prof. dr hab. Marek JÓŹWIAK – Kieleckie Towarzystwo Naukowe
• dr Andrzej KANSY – Towarzystwo Naukowe Płockie
• prof. dr hab., czł. koresp. PAN Józef KORBICZ – Lubuskie Towarzystwo Naukowe
• prof. dr hab. Wanda Małgorzata KRAJEWSKA – Łódzkie Towarzystwo Naukowe
• prof. dr hab. Stanisław KUNIKOWSKI – Włocławskie Towarzystwo Naukowe
• dr inż. Andrzej KUSYK – Stowarzyszenie Inżynierów i Techników Mechaników Polskich
• dr hab. Barbara LEWENSTEIN – Polskie Towarzystwo Socjologiczne
• prof. dr hab. Joanna MADALIŃSKA-MICHALAK – Polskie Towarzystwo Pedagogiczne
• prof. dr hab., czł. koresp. PAN Małgorzata MAŃKA – Polskie Towarzystwo Fitopatologiczne
• prof. dr hab. Elżbieta MĄCZYŃSKA – Polskie Towarzystwo Ekonomiczne
• prof. dr hab. Jacek MIĘKISZ – Polskie Towarzystwo Matematyczne
• prof. dr hab. inż. Wiesław NAGÓRKO – Polskie Towarzystwo Mechaniki Teoretycznej i Stosowanej
• prof. dr hab. Elżbieta NOWAK – Polskie Towarzystwo Farmakologiczne
• prof. dr hab., czł. rzecz. PAN Henryk SAMSONOWICZ - Polskie Towarzystwo Historyczne
• prof. dr hab. inż. Piotr SKŁODOWSKI – Polskie Towarzystwo Gleboznawcze
• prof. dr hab. Krzysztof WALCZAK – Kaliskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk
• dr Marta WRZOSEK – Polskie Towarzystwo Mykologiczne

Przyjęty na zebraniu plenarnym Rady Towarzystw Naukowych w dniu 19 listopada 2015 r. program prac Rady na 2016 obejmował:

1. Kontynuacja działań związanych z wypracowaniem rozwiązań prawnych dot. statusu towarzystw i stowarzyszeń naukowych i naukowo-technicznych oraz systemu finansowania społecznego ruchu naukowego w Polsce, w tym kontynuacja działań związanych z uchwaleniem przez Sejm ustawy o towarzystwach naukowych;
2. Współdziałanie z Ministerstwem Nauki i Szkolnictwa Wyższego poprzez organizowanie spotkań w sprawach:
   a) rozwoju społecznego ruchu naukowego, w tym warunków działalności i systemu finansowania (środki budżetowe państwa) oraz polityki państwa w nawiązaniu do projektu Ustawy o towarzystwach naukowych i Ustawy o zasadach finansowania nauki,
   b) ustalenia kryteriów uznawania towarzystw i stowarzyszeń za naukowe, z weryfikacją aktualnego wykazu towarzystw i stowarzyszeń naukowych;
3. Wypracowanie, wspólnie z kierownictwem Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego, i przedstawienie władzom państwowym i komisjom sejmowym postulatów w sprawie warunków działalności i systemu finansowania oraz polityki państwa w stosunku do społecznego ruchu naukowego, dot. rozwiązań zawartych w przekazanym do Sejmu projekcie „Ustawy o towarzystwach naukowych”;
4. Podjęcie działań związanych z organizacją II Kongresu Towarzystw Naukowych „Rola towarzystw naukowych w upowszechnianiu nauki i wiedzy oraz w rozwoju świadomości narodowej, obywatelskiej i kulturowej” – wrzesień 2017, przygotowanie założeń programowych;
5. Podjęcie prac związanych z uruchomieniem czasopisma Rady Towarzystw Naukowych w wersji elektronicznej, poświęconego sprawom upowszechniania nauki i społecznego ruchu naukowego, stanowiącego kontynuację serii wydawniczej „Heureka - Problemy Społecznego Ruchu Naukowego”;
6. Organizacja wspólnie z Łódzkim Towarzystwem Naukowym (lub Poznańskim Towarzystwem Przyjaciół Nauk) konferencji nt. „Upowszechnianie i promocja nauki w Polsce, ze szczególnym uwzględnieniem roli społecznego ruchu naukowego w upowszechnianiu innowacji naukowych” (ewentualnie wspólnie z Radą Upowszechniania Nauki przy Prezydium PAN);
7. Podjęcie prac nad analizą działalności wydawniczej towarzystw naukowych, w tym ustalenie liczby towarzystw posiadających własne pismo naukowe (od kiedy, kto jest wydawcą itp.) i podjęcie prac nad wypracowaniem systemu punktacji polskich czasopism naukowych wydawanych przez towarzystwa naukowe oraz określeniem perspektyw rozwoju działalności wydawniczej towarzystw;
8. Przygotowanie memoriału dla kierownictwa państwowego i kierownictwa Akademii, zawierającego ocenę i postulaty w zakresie polityki naukowej państwa w stosunku do społecznego ruchu naukowego;
9. Przygotowywanie opinii w sprawie przygotowywanych aktów prawnych dot. społecznego ruchu naukowego oraz materiałów do wystąpień i na spotkania Kierownictwa Polskiej Akademii Nauk z przedstawicielami władz państwowych w sprawach społecznego ruchu naukowego;
10. Podjęcie prac nad przygotowaniem i aktualizacją wersji elektronicznej publikacji „Słownik Towarzystw Naukowych – Towarzystwa aktualnie działające w Polsce” i prowadzenie strony internetowej Rady Towarzystw Naukowych.

W okresie sprawozdawczym zrealizowane zostały następujące prace, wynikające z przyjętego programu działań Rady na rok 2016:

1. Organizacja wspólnie z Towarzystwem Naukowym Płockim konferencji nt. „Czasopisma towarzystw naukowych w Polsce” – Płock, 16-17 września 2016 r.

Działalności czasopiśmienniczej towarzystw naukowych działających w Polsce poświęcona została zorganizowana w siedzibie Towarzystwa Naukowego Płockiego, przez Radę Towarzystw Naukowych, wspólnie z Towarzystwem Naukowym Płockim i Szkołą Wyższą Pawła Włodkowica w Płocku, w dniach 16-17 września 2016 r. konferencja „Czasopisma towarzystw naukowych”. W wygłoszonych na konferencji 21 referatach m. in. przedstawiono wkład periodycznych wydawnictw towarzystw naukowych w Polsce w rozwój nauki i tożsamości regionalnej, funkcję kulturotwórczą periodyków naukowych w ponowoczesnym świecie, rolę czasopism, jako narzędzi formowania środowiska naukowego w reprezentowanych dyscyplinach naukowych, w kształtowaniu lokalnych środowisk naukowych, w upowszechnianiu osiągnięć nauki w szerokich kręgach społecznych i wśród młodzieży oraz rolę czasopism w kształtowaniu i upowszechnianiu historii czy kształtowaniu postaw mających na celu ochronę dziedzictwa narodowego i szeroko pojętej ochrony środowiska naturalnego.

W trakcie konferencji przedstawiono działalność czasopiśmienniczą towarzystw i stowarzyszeń naukowych oraz stowarzyszeń naukowo-technicznych NOT, z omówieniem dotychczasowego dorobku poszczególnych towarzystw naukowych, wraz z oceną znaczenia poszczególnych tytułów dla rozwoju dyscyplin naukowych i lokalnych społeczności oraz oceną ich pozycji w wydawnictwach naukowych poszczególnych dyscyplin naukowych. W referatach nakreślono również perspektywy rozwoju tej działalności, z uwzględnieniem stosowanych przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego zasad finansowania tej działalności ze środków na działalność upowszechniającą naukę. Podkreślono, że wiele z czasopism wymienionej grupy reprezentuje wysoki poziom naukowy, co potwierdza ich obecność na liście czasopism punktowanych Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego, wskazano czasopisma o największym znaczeniu dla rozwoju poszczególnych dyscyplin naukowych, dla szeroko rozumianego upowszechniania nauki oraz dla rozwoju regionów i lokalnych społeczności w procesie budowania społeczeństwa obywatelskiego. Dokonywano także oceny i wskazywano postulaty dot. zasad oceny czasopism naukowych stosowanych przez zespoły Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego.

2. Przygotowanie wniosku o dofinansowanie ze środków na działalność upowszechniającą naukę wydania publikacji „Czasopisma towarzystw naukowych – tradycja, współczesność, perspektywy”

Przygotowano i przesłano władzom PAN wniosek o dofinansowanie w 2017 roku, ze środków na działalność upowszechniającą naukę, wydania publikacji „Czasopisma towarzystw naukowych – tradycja, współczesność, perspektywy”. Przygotowana przez Radę Towarzystw Naukowych publikacja „Czasopisma towarzystw naukowych – tradycja, współczesność, perspektywy” zawiera opracowania przedstawione na konferencji pod tytułem „Czasopisma towarzystw naukowych”, zorganizowanej przez Radę, Towarzystwo Naukowe Płockie i Szkołę Wyższą Pawła Włodkowica w Płocku. Konferencja odbyła się w dniach 16-17 września 2016 r. w siedzibie Towarzystwa Naukowego Płockiego. Publikacja zawiera 21 opracowań, przedstawiających dotychczasowy, czasopiśmienniczy dorobek poszczególnych towarzystw naukowych, wraz z oceną znaczenia poszczególnych tytułów dla rozwoju dyscyplin naukowych i lokalnych społeczności oraz oceną ich pozycji w wydawnictwach naukowych poszczególnych dyscyplin naukowych, wkład periodycznych wydawnictw towarzystw naukowych w Polsce w rozwój nauki i tożsamości regionalnej, funkcję kulturotwórczą periodyków naukowych i rolę czasopism, jako narzędzi formowania środowiska naukowego w reprezentowanych dyscyplinach naukowych, w upowszechnianiu osiągnięć nauki w szerokich kręgach społecznych i wśród młodzieży oraz rolę czasopism w kształtowaniu i upowszechnianiu historii czy kształtowaniu postaw mających na celu ochronę dziedzictwa narodowego i szeroko pojętej ochrony środowiska naturalnego.

3. Podjęto prace nad przygotowaniem ekspertyzy na temat zasobności bibliotek regionalnych towarzystw naukowych (TN Płockie, Poznańskie TPN, TPN w Przemyślu), uwzględniającej tradycje gromadzenia księgozbiorów i ich znaczenie dla zachowania dziedzictwa narodowego

Gromadzone przez stowarzyszenia księgozbiory są jednym z najistotniejszych elementów trwania i działalności regionalnych towarzystw naukowych. Ich tradycja sięga początków XIX stulecia i stanowi znaczący element historii polskich bibliotek, istotny zarówno w czasach minionych, jak i obecnie. Zbiory bibliotek regionalnych towarzystw naukowych stanowią ważną część polskiego dorobku piśmienniczego, przechowując i udostępniając unikatowe w wielu przypadkach egzemplarze, wchodzące w skład narodowego zasobu bibliotecznego. Do tej pory brak monograficznego opracowania stanu, kształtu i zawartości księgozbiorów towarzystw regionalnych. Nie zastąpią go istniejące opracowania poszczególnych bibliotek oraz fragmentaryczne informacje o pozostałych księgozbiorach stowarzyszeń, rozproszone po trudno dostępnych źródłach. Część towarzystw naukowych, pomimo zapisów statutowych, nie wykazuje posiadania znaczących księgozbiorów, lub też przekazało swój dorobek biblioteczny innym instytucjom kulturalnym. Zebrane informacje w znaczący sposób wzbogacą obraz dokonań regionalnych stowarzyszeń naukowych i powinny być istotnym argumentem w rękach Rady Towarzystw Naukowych przy Prezydium Polskiej Akademii Nauk w staraniach o uznanie specjalnego statusu stowarzyszeń naukowych, m.in. w oparciu o prowadzone przez nie wartościowe zasoby biblioteczne.

Celem ekspertyzy „Księgozbiory regionalnych towarzystw naukowych. Analiza stanu posiadania”, podjętej przez Kaliskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk pod kierunkiem prof. K. Walczaka, jest dokonanie przeglądu istniejących źródeł zagadnienia w postaci bibliografii załącznikowej, przedstawienie efektów prowadzonych badań, ukazanie aktualnego stanu księgozbiorów regionalnych towarzystw naukowych, z podkreśleniem ich stanu prawnego, organizacyjnego i zawartości. Pozwoliłoby to na upowszechnienie informacji o księgozbiorach towarzystw naukowych i ich znaczeniu dla nauki w szerokich kręgach działaczy społecznego ruchu naukowego, może też spowodować zainteresowanie ze strony decydentów odpowiedzialnych za stan polskiej nauki i książki. Ekspertyza powinna dostarczyć informacji o współczesnym stanie księgozbiorów regionalnych stowarzyszeń naukowych i stanowić podstawę monograficznego opracowania tego tematu. W okresie sprawozdawczym opracowano ankietę i rozpoczęto zbieranie danych o księgozbiorach poszczególnych towarzystw regionalnych (Towarzystwo Naukowe Warszawskie, Towarzystwo Naukowe Płockie, Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk, Towarzystwo Przyjaciół Nauk w Przemyślu, Włocławskie Towarzystwo Naukowe, Kaliskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk, inne).

4. Przygotowanie wniosku o dofinansowanie w 2017 roku ze środków na działalność upowszechniającą naukę przygotowania ekspertyzy „Księgozbiory regionalnych towarzystw naukowych. Analiza stanu posiadania”

Podjęte w poprzednim roku prace nad ekspertyzą prowadzone są przez Kaliskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk pod kierunkiem prof. K. Walczaka. W ekspertyzie przedstawiony zostanie zarys tradycji księgozbiorów regionalnych towarzystw naukowych, charakterystyka stanu posiadania, umiejscowienie księgozbiorów w strukturach towarzystw – stan aktualny (księgozbiory samodzielne, księgozbiory depozytarne, księgozbiory przekazane innym instytucjom), przedstawione zostaną dane liczbowe z opisem najcenniejszych egzemplarzy zbiorów z podziałem na: a) druki nowe (dane liczbowe, najcenniejsze egzemplarze); b) czasopisma (dane liczbowe, najcenniejsze tytuły); c) zbiory specjalne – rękopisy, starodruki, kartografia, grafika, fotografie (fotokopie), mikrofilmy, dokumenty życia społecznego, elektroniczne formy informacji (dane liczbowe, najcenniejsze egzemplarze i kolekcje). Przedstawione zostaną krótkie charakterystyki poszczególnych księgozbiorów (Towarzystwo Naukowe Warszawskie, Towarzystwo Naukowe Płockie, Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk, Towarzystwo Przyjaciół Nauk w Przemyślu, Włocławskie Towarzystwo Naukowe, Kaliskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk, inne).

Zaplanowane w programie prac Rady na 2016 rok kontynuacja działań związanych z wypracowaniem rozwiązań prawnych dot. statusu towarzystw i stowarzyszeń naukowych i naukowo-technicznych oraz systemu finansowania społecznego ruchu naukowego w Polsce, w tym kontynuacja działań związanych z uchwaleniem przez Sejm ustawy o towarzystwach naukowych oraz spotkania z Ministerstwem Nauki i Szkolnictwa Wyższego nie zostały zrealizowane, z uwagi na zmiany kierownictwa Ministerstwa po wyborach i brak określenia przez nowy rząd jednoznacznych zasad finansowania społecznego ruchu naukowego. Po ukonstytuowaniu się nowych władz Akademii odbyło się spotkanie przewodniczącego Rady z Wiceprezes PAN czł. koresp. PAN Elżbietą Frąckowiak, nadzorującą prace komitetów naukowych i problemowych PAN, ale mimo akceptacji przedłożonego przez Radę programu działalności Rady na kadencje 2015 – 2018 i zapewnień poparcia dla realizowanych przez Radę prac, Komisja Polskiej Akademii Nauk ds. finansowania zadań ze środków na działalność upowszechniającą naukę nie przyznała dofinansowania wydania publikacji „Perspektywy regionalnych towarzystw naukowych w Polsce” uznając, że publikacja dotyczy w dużej części spraw omówionych w publikacji dofinansowanej przez PAN po I Kongresie Towarzystw Naukowych w 2013 roku.

Realia działalności Rady w 2016 roku, szczególnie dot. możliwości finansowania zadań ujętych w programie prac Rady, spowodowały, że nie podjęto działań związanych z organizacją II Kongresu Towarzystw Naukowych „Rola towarzystw naukowych w upowszechnianiu nauki i wiedzy oraz w rozwoju świadomości narodowej, obywatelskiej i kulturowej”, przygotowanie założeń programowych planowanego na wrzesień 2017. Nie podjęto także prac związanych z uruchomieniem czasopisma Rady Towarzystw Naukowych w wersji elektronicznej, poświęconego sprawom upowszechniania nauki i społecznego ruchu naukowego, stanowiącego kontynuację serii wydawniczej „Heureka - Problemy Społecznego Ruchu Naukowego”, Podjęcie prac nad analizą działalności wydawniczej towarzystw naukowych, w tym ustalenie liczby towarzystw posiadających własne pismo naukowe (od kiedy, kto jest wydawcą itp.) i podjęcie prac nad wypracowaniem systemu punktacji polskich czasopism naukowych wydawanych przez towarzystwa naukowe oraz określeniem perspektyw rozwoju działalności wydawniczej towarzystw.

Zaplanowana w programie prac Rady organizacja, wspólnie z Łódzkim Towarzystwem Naukowym konferencji nt. „Rola towarzystw naukowych w kształtowaniu współczesnego społeczeństwa” została zorganizowana w dniu 8 grudnia 2016 r. z udziałem członków Łódzkiego Towarzystwa Naukowego w ramach obchodów 80-lecia Łódzkiego Towarzystwa Naukowego. Rada, pomimo wstępnych ustaleń, nie mogła objąć patronatem tej konferencji, a Polska Akademia Nauk jej dofinansować ze środków na działalność upowszechniająca naukę, ze względów formalnych, z uwagi na pominięcie Rady w rozesłanych przez Prezesa ŁTN zaproszeniach.

Nie podjęto i nie prowadzono także prac związanych z przygotowaniem memoriału dla kierownictwa państwowego i kierownictwa Akademii, zawierającego ocenę i postulaty w zakresie polityki naukowej państwa w stosunku do społecznego ruchu naukowego, nie przygotowywano opinii w sprawie przygotowywanych aktów prawnych dot. społecznego ruchu naukowego oraz materiałów do wystąpień i na spotkania Kierownictwa Polskiej Akademii Nauk z przedstawicielami władz państwowych w sprawach społecznego ruchu naukowego i nie podjęto prac nad przygotowaniem oraz aktualizacją wersji elektronicznej publikacji „Słownik Towarzystw Naukowych – Towarzystwa aktualnie działające w Polsce” i prowadzeniem strony internetowej Rady Towarzystw Naukowych.

W okresie sprawozdawczym odbyły się 1 zebranie plenarne Rady (w dniu 16 czerwca 2016 r.) oraz 2 posiedzenia Prezydium Rady (w dniach 6 kwietnia 2016 r. i 7 grudnia 2016 r.)

Zebranie plenarne Rady w dniu 16 czerwca 2016 r. zostało poświęcone przedstawieniu członkom Rady informacji o pracach Rady Informacja o działaniach Rady w okresie 19 listopada 2015 r. – 15 czerwca 2016 r., przyjęciu „Sprawozdania z działalności Rady Towarzystw Naukowych w 2015 r.”, dyskusja nad kryteriami uznawania towarzystw za naukowe, ujętymi w: Uchwale Rady Towarzystw Naukowych z 16 czerwca 2014 r. w sprawie określenia kryteriów uznania towarzystwa za naukowe i w projekcie Ustawy o towarzystwach naukowych, przekazanym w 2009 r. do Sejmu, przedstawieniu informacji o założeniach programowych planowanych konferencji ujętych w planie pracy na 2016 rok, przyjęcia protokołu z zebrania plenarnego Rady Towarzystw Naukowych odbytego w dniu 19 listopada 2015 r. oraz zgłoszeniu uwag do zaktualizowanego wykazu towarzystw naukowych, działających w Polsce.

W okresie sprawozdawczym z udziału w Radzie, z uwagi na zakończenie swoich kadencji jako prezesi zarządów towarzystw, zrezygnowali prof. dr hab. Bogusław BUSZEWSKI – Polskie Towarzystwo Chemiczne oraz prof. dr hab. Adam ANTCZAK – Polskie Towarzystwo Chorób Płuc. Z uwagi na realia działań Rady nie występowano do władz Polskiej Akademii Nauk o powołanie w ich miejsce nowych członków.

Przygotował:
Sekretarz Rady
Tadeusz Majsterkiewicz
31 stycznia 2017 r.

Szczegóły

Opublikowano: 10 czerwiec 2019

Sprawozdanie z działalności Rady Towarzystw Naukowych przy Prezydium PAN
w 2015 roku

Zgodnie z odpowiednimi regulacjami prawnymi regulaminem działania komitetów problemowych, jakim jest Rada Towarzystw Naukowych, w ich skład powoływani są eksperci, reprezentujący określoną problematykę związaną z zakresem działania danego komitetu. Zgodnie z dotychczasowym regulaminem Radę Towarzystw Naukowych tworzą wyłonieni w drodze wyborów, zgłoszeni przez towarzystwa i stowarzyszenia, przedstawiciele poszczególnych grup towarzystw, a podziału miejsc – proporcjonalnie do liczby towarzystw i stowarzyszeń naukowych w poszczególnych grupach – dokonuje i przeprowadza wybory ustępujące Prezydium Rady Towarzystw Naukowych.

W okresie sprawozdawczym, w którym nastąpiła zmiana władz Polskiej Akademii Nauk, dokonano także zmiany składu Rady. W oparciu o ustalone przez Prezydium PAN uchwałą nr 17/2011 z 22 marca 2011 r. zasady tworzenia komitetów problemowych, Prezydium Rady poprzedniej kadencji, w odpowiedzi na pismo Prezesa PAN, przedstawiło w dniu 10 stycznia 2015 r. listę 17 kandydatów na członków Rady, spośród reprezentujących poszczególne grupy towarzystw, najaktywniejszych członków Rady w kadencji 2011-2014, którzy stanowili 50% ustalonej przez Prezydium PAN liczebności Rady na kadencję 2015-2018, wraz z założeniami programowymi działań Rady i wstępnym programem prac na bieżącą kadencję.

Uchwałą nr 2/2015 Prezydium PAN z 20 stycznia 2015 r. w grupie komitetów problemowych przy Prezydium PAN powołało Radę Towarzystw Naukowych, określając jednocześnie jej podstawowe zadania na okres kadencji 2015-2018 i zasady wyłonienia pozostałych członków przez ustępujące Prezydium Rady. Jednocześnie Uchwałą nr 6/2015 Prezydium PAN z 20 stycznia 2015 r. zostało powołanych 17 członków Rady na obecną kadencję, przedstawionych, jak to wyżej przedstawiono, przez ustępujące Prezydium Rady.

Zgodnie z ustalonymi przez Prezydium PAN zasadami wyłonienia pozostałych członków komitetów problemowych, ustępujące Prezydium Rady na posiedzeniu w dniu 2 lutego 2015 r. dokonało podziału ustalonej przez Prezydium PAN maksymalnej liczby członków Rady w kadencji 2015-2018 (35 osób) na poszczególne grupy towarzystw, uwzględniając w tej liczbie członków Rady powołanych Uchwałą nr 2/2015 Prezydium PAN z 20 stycznia 2015 r. i wytypowało towarzystwa reprezentujące poszczególne grupy towarzystw, do których zwrócono się o przedstawienie ich przedstawicieli jako kandydatów na członków Rady. Jednocześnie zwrócono się do Federacji Stowarzyszeń Naukowo-Technicznych NOT i Federacji Polskich Towarzystw Medycznych, o zgłoszenie ich przedstawicieli jako kandydatów na członków Rady.

Po zgłoszeniu przez wytypowane towarzystwa swoich przedstawicieli, drogą elektroniczną przeprowadzono głosowanie, w którym ustępujące Prezydium Rady dokonało wyboru kandydatów na pozostałe 18 miejsc i przedstawiło Prezesowi PAN listę tych kandydatów w kolejności uzyskanych głosów.

Uchwałą nr 12/2015 Prezydium PAN z 10 marca 2015 r. Prezydium PAN dokonało zmiany składu Rady powołanego chwałą nr 2/2015 Prezydium PAN z 20 stycznia 2015 r., uzupełniając ten skład o zgłoszone przez ustępujące Prezydium Rady kandydatury, wyłonione w drodze glosowania. Jednocześnie uchwałą nr /2015 Prezydium PAN z 10 marca 2015 r., na wniosek Prezesa PAN, powołało przewodniczącego Rady na kadencję 2015-2018 prof. dr hab. Z. Kruszewskiego – Towarzystwo Naukowe Płockie.

Ustalony ostatecznie skład Rady Towarzystw Naukowych przy Prezydium PAN na kadencję 2015-2018 liczy 35 osób, przedstawicieli wszystkich grup towarzystw naukowych działających w Polsce (towarzystwa ogólne i regionalne, towarzystwa specjalistyczne, stowarzyszenia naukowo-techniczne NOT). Swój akces uczestnictwa w pracach Rady zgłosiło także 4 członków Polskiej Akademii Nauk (czł. rzecz. PAN Andrzej Grzywacz, czł. koresp. PAN Józef Korbicz, czł. koresp. PAN Małgorzata Mańka, czł. rzecz. PAN Henryk Samsonowicz).

Powołana Uchwałą nr 12/2015 Prezydium PAN z dnia 10 marca 2015 r. Rada na pierwszym zebraniu plenarnym w dniu 26 marca 2015 r. dokonała wyboru członków Prezydium i przedyskutowała założenia programowe działalności w kadencji 2015-2018.

Ustalony w wyniku tych wyborów skład Rady na kadencję 2015-2018 ukształtował się następująco:

Prezydium:

Przewodniczący: prof. dr hab. Zbigniew KRUSZEWSKI – Towarzystwo Naukowe Płockie

Z-cy przewodniczącego:

• prof. dr hab. Anna GRONOWSKA-SENGER – Polskie Towarzystwo Nauk Żywieniowych
• prof. dr hab. Marek KOWALCZYK – Towarzystwo Naukowe Warszawskie

Członkowie:

• prof. dr hab. Bogusław BUSZEWSKI – Polskie Towarzystwo Chemiczne,
• prof. dr hab. Zbigniew CZERNICKI – Polskie Towarzystwo Neurochirurgów
• prof. dr hab. inż., czł. rzecz. PAN – Andrzej GRZYWACZ - Polskie Towarzystwo Leśne
• prof. dr hab. Iwona HOFMAN – Polskie Towarzystwo Komunikacji Społecznej
• prof. dr hab. Jerzy MAJKOWSKI – Federacja Polskich Towarzystw Medycznych
• dr inż. Andrzej PASZKIEWICZ – Stowarzyszenie Inżynierów i Techników Przemysłu Materiałów Budowlanych,
• prof. dr hab. Diana PIETRUCH-REIZES – Polskie Towarzystwo Informacji Naukowej

Sekretarz: mgr inż. Tadeusz MAJSTERKIEWICZ – Polska Akademia Nauk, Warszawa

Członkowie Rady:

• prof. dr hab. Adam ANTCZAK – Polskie Towarzystwo Chorób Płuc
• prof. dr hab. inż. Jerzy BARGLIK – Stowarzyszenie Elektryków Polskich
• prof. dr hab. Katarzyna CHAŁASIŃSKA-MACUKOW – Polskie Towarzystwo Fizyczne
• prof. dr hab. Roman CZAJA – Towarzystwo Naukowe w Toruniu
• ks. prof. dr hab. Augustyn ECKMANN - Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II
• dr Jerzy GIŻEJEWSKI – Polskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk o Ziemi
• prof. dr hab. inż. Jan GŁAZ – Polskie Towarzystwo Leśne
• prof. dr hab. Jerzy GOŁUCHOWSKI – Naukowe Towarzystwo Informatyki Ekonomicznej
• prof. dr hab. Igor GOŚCIŃSKI – Towarzystwo Lekarskie Krakowskie
• prof. dr hab. inż. Ewa GÓRSKA – Polskie Towarzystwo Ergonomiczne
• prof. dr hab. Andrzej GULCZYŃSKI – Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk
• prof. dr hab. Marek JÓŹWIAK – Kieleckie Towarzystwo Naukowe
• dr Andrzej KANSY – Towarzystwo Naukowe Płockie
• prof. dr hab., czł. koresp. PAN Józef KORBICZ – Lubuskie Towarzystwo Naukowe
• prof. dr hab. Wanda Małgorzata KRAJEWSKA – Łódzkie Towarzystwo Naukowe
• prof. dr hab. Stanisław KUNIKOWSKI – Włocławskie Towarzystwo Naukowe
• dr inż. Andrzej KUSYK – Stowarzyszenie Inżynierów i Techników Mechaników Polskich
• dr hab. Barbara LEWENSTEIN – Polskie Towarzystwo Socjologiczne
• prof. dr hab. Joanna MADALIŃSKA-MICHALAK – Polskie Towarzystwo Pedagogiczne
• prof. dr hab., czł. koresp. PAN Małgorzata MAŃKA – Polskie Towarzystwo Fitopatologiczne
• prof. dr hab. Elżbieta MĄCZYŃSKA – Polskie Towarzystwo Ekonomiczne
• prof. dr hab. Jacek MIĘKISZ – Polskie Towarzystwo Matematyczne
• prof. dr hab. inż. Wiesław NAGÓRKO – Polskie Towarzystwo Mechaniki Teoretycznej i Stosowanej
• prof. dr hab. Elżbieta NOWAK – Polskie Towarzystwo Farmakologiczne
• prof. dr hab., czł. rzecz. PAN Henryk SAMSONOWICZ – Polskie Towarzystwo Historyczne
• prof. dr hab. inż. Piotr SKŁODOWSKI – Polskie Towarzystwo Gleboznawcze
• prof. dr hab. Krzysztof WALCZAK – Kaliskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk
• dr Marta WRZOSEK – Polskie Towarzystwo Mykologiczne

Uchwałą nr 2/2015 Prezydium PAN z 20 stycznia 2015 r. określono, że do zadań Rady Towarzystw Naukowych przy Prezydium PAN w szczególności należy:

1. reprezentowanie społecznego ruchu naukowego i podejmowanie działań służących rozwojowi nauki i jej upowszechnianiu w ramach prowadzonej przez towarzystwa naukowe działalności statutowej oraz przygotowywanie – dla władz Akademii i władz państwowych – opinii dotyczących warunków rozwoju społecznego ruchu naukowego i jego udziału w ogólnej polityce naukowej i edukacyjnej państwa;
2. prowadzenie działań związanych z wypracowaniem rozwiązań prawnych dotyczących statusu towarzystw i stowarzyszeń naukowych i naukowo-technicznych oraz systemu finansowania społecznego ruchu naukowego w Polsce;
3. ustalenie kryteriów uznawania towarzystw i stowarzyszeń za naukowe, z weryfikacją aktualnego wykazu towarzystw i stowarzyszeń naukowych;
4. organizacja II Kongresu Towarzystw Naukowych „Rola towarzystw naukowych w upowszechnianiu nauki oraz w rozwoju świadomości narodowej, obywatelskiej i kulturowej”.

Na zebraniu plenarnym Rady 26 marca 2015 r. wiceprezes PAN prof. dr hab. czł. koresp. PAM Mirosława Marody, wręczyła, w imieniu Prezesa PAN, prof. dr. hab. Z. Kruszewskiemu powołanie na przewodniczącego Rady i obecnym na posiedzeniu członkom Rady, powołanym przez Prezydium PAN na kadencję 2015-2018, stosowne powołania oraz przedstawiono na nim także przyjęty na zebraniu plenarnym Rady program pracy na kadencję 2015-2018, który obejmuje:

1. Kontynuację działań związanych z wypracowaniem rozwiązań prawnych dot. statusu towarzystw i stowarzyszeń naukowych i naukowo-technicznych oraz systemu finansowania społecznego ruchu naukowego w Polsce, w tym kontynuację działań związanych z uchwaleniem przez Sejm ustawy o towarzystwach naukowych;
2. Współdziałanie z Ministerstwem Nauki i Szkolnictwa Wyższego poprzez organizowanie spotkań w sprawach:
   a) rozwoju społecznego ruchu naukowego, w tym warunków działalności i systemu finansowania (środki budżetowe państwa) oraz polityki państwa w nawiązaniu do projektu Ustawy o towarzystwach naukowych i Ustawy o zasadach finansowania nauki,
   b) ustalenia kryteriów uznawania towarzystw i stowarzyszeń za naukowe, z weryfikacją aktualnego wykazu towarzystw i stowarzyszeń naukowych;
3. Wypracowanie, wspólnie z kierownictwem Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego i przedstawienie władzom państwowym i komisjom sejmowym postulatów w sprawie warunków działalności i systemu finansowania oraz polityki państwa w stosunku do społecznego ruchu naukowego, dot. rozwiązań zawartych w przekazanym do Sejmu projekcie „Ustawy o towarzystwach naukowych”;
4. Organizację spotkania z kierownictwem Rady Nauki przy Ministrze Nauki i Szkolnictwa Wyższego dotyczącego systemu finansowania towarzystw naukowych ze środków budżetowych państwa oraz współdziałania Rady i towarzystw z Radą w dziedzinie upowszechniania i promocji innowacji naukowych i nauki w społeczeństwie, jak również w zakresie kształcenia, poprzez szerzenie i upowszechnianie wiedzy, dokumentowane działalnością wydawniczą;
5. Organizację II Kongresu Towarzystw Naukowych „Rola towarzystw naukowych w upowszechnianiu nauki i wiedzy oraz w rozwoju świadomości narodowej, obywatelskiej i kulturowej” – wrzesień 2017
6. Organizację corocznie 1-2 zebrań plenarnych Rady w siedzibach towarzystw ogólnych i regionalnych m. innymi na tematy:
   a) Działalność towarzystw naukowych w regionie, współpraca ich z samorządami, oddziałami PAN i PAU oraz terenowymi oddziałami FSNT-NOT. Rola działalności towarzystw naukowych w podnoszeniu poziomu intelektualnego i edukacyjnego społeczeństwa oraz wzrostu prestiżu nauki w społeczeństwie i społecznego zrozumienia roli nauki w rozwoju ekonomicznym i gospodarczym kraju,
   b) Nowe formy upowszechniania nauki (festiwale nauki, pikniki naukowe), formy oddziaływania towarzystw na młodzież, współdziałanie towarzystw naukowych i towarzystw społeczno-kulturalnych w zakresie upowszechniania nauki,
   c) Współdziałanie Rady Towarzystw Naukowych z istniejącymi strukturami koordynacji działalności poszczególnych kategorii społecznego ruchu naukowego (Federacja Stowarzyszeń Naukowo-Technicznych NOT, Federacja Polskich Towarzystw Medycznych), z rozważeniem utworzenia ogólnego związku towarzystw naukowych lub federacji poszczególnych grup towarzystw (np. Federacja Towarzystw Ogólnych i Regionalnych),
   d) Współdziałanie regionalnych towarzystw naukowych z regionalnymi towarzystwami kulturalnymi i społecznymi (wspólne posiedzenie z Radą Krajową Ruchu Stowarzyszeń Regionalnych RP);
7. Organizację konferencji nt. „Upowszechnianie i promocja nauki w Polsce, ze szczególnym uwzględnieniem roli społecznego ruchu naukowego w upowszechnianiu innowacji naukowych” (ewentualnie wspólnie z Radą Upowszechniania Nauki przy Prezydium PAN);
8. Organizację, wspólnie z Radą Upowszechniania Nauki przy Prezydium PAN oraz z Radą Krajową Ruchu Stowarzyszeń Regionalnych RP, wspólnej konferencji naukowej poświęconej podjęciu współdziałania w zakresie wypracowania metod działalności mających na celu podnoszenie poziomu kulturalnego i naukowego społeczeństwa;
9. Podjęcie analizy działalności wydawniczej towarzystw naukowych, w tym ustalenie liczby towarzystw posiadających własne pismo naukowe (od kiedy, kto jest wydawcą itp.) wraz z określeniem perspektyw rozwoju działalności wydawniczej towarzystw;
10. Społeczny ruch naukowy w Polsce na tle społecznego ruchu naukowego w Unii Europejskiej (rozpoznanie organizacji społecznego ruchu naukowego w krajach Unii Europejskiej);
11. Przygotowanie memoriału dla kierownictwa państwowego i kierownictwa Akademii, zawierającego ocenę i postulaty w zakresie polityki naukowej państwa w stosunku do społecznego ruchu naukowego;
12. Przygotowywanie opinii w sprawie przygotowywanych aktów prawnych dot. społecznego ruchu naukowego oraz materiałów do wystąpień i na spotkania Kierownictwa Polskiej Akademii Nauk z przedstawicielami władz państwowych w sprawach społecznego ruchu naukowego;
13. Przygotowanie i aktualizacja wersji elektronicznej publikacji „Słownik Towarzystw Naukowych – Towarzystwa aktualnie działające w Polsce” i prowadzenie strony internetowej Rady Towarzystw Naukowych;
14. Rozważenie uruchomienia newslettera o działaniach Rady Towarzystw Naukowych, który można by prowadzić wspólnie z wyspecjalizowanymi towarzystwami naukowymi lub nawet powierzyć jego prowadzenie jednemu z towarzystw.

W wyniku dyskusji ustalono, że zgłoszone uwagi zostaną przez Prezydium Rady uwzględnione przy opracowywaniu programu prac Rady na poszczególne lata, po określeniu realiów działalności Rady, do czasu przeprowadzenia wyborów nowych władz Akademii i określenia zasad finansowania nauki przez nowy rząd.

W okresie sprawozdawczym zrealizowane zostały następujące prace, wynikające z przyjętego programu działań Rady w kadencji 2015-2018:

1. Organizacja wspólnie z Towarzystwem Naukowym Płockim konferencji nt. „Perspektywy regionalnych towarzystw naukowych w Polsce” – Płock, 12-13 czerwca 2015 r.

Zorganizowana w siedzibie Towarzystwa Naukowego Płockiego, przez Radę Towarzystw Naukowych, wspólnie z Towarzystwem Naukowym Płockim i Szkołą Wyższą Pawła Włodkowica w Płocku, konferencja „Perspektywy regionalnych towarzystw naukowych w Polsce” w dniach 12-13 czerwca 2015 r. W czasie konferencji wygłoszonych zostało, przez wybitnych pracowników nauki i działaczy regionalnych towarzystw naukowych, 16 referatów przedstawiających aktualny stan i perspektywy regionalnych towarzystw naukowych w Polsce, rolę i znaczenie regionalnych towarzystw naukowych w społeczeństwie obywatelskim, w rozwoju regionów i kształtowaniu lokalnej przestrzeni kulturowo-cywilizacyjnej. W referatach przedstawiono także krótki rys historyczny regionalnych towarzystw naukowych (konferencja stanowiła inaugurację obchodów 195-lecia Towarzystwa Naukowego Płockiego) i ich działalność na rzecz kształtowania świadomości obywatelskiej, upowszechniania wiedzy i nauki w lokalnych społecznościach oraz rolę tych towarzystw jako stymulatorów życia naukowego w regionach, w rozwoju badań regionalnych, regionalizmu i społecznego ruchu naukowego w Polsce, a także formy współpracy tych towarzystw z innymi towarzystwami, z archiwami państwowymi, jak również udział różnych grup społeczeństwa, w tym duchowieństwa w powstawaniu i rozwijaniu działalności towarzystw regionalnych. W referatach przedstawiono również rolę ogólnych i regionalnych towarzystw naukowych w tworzeniu i rozwijaniu uczelni wyższych w regionach, nie mających tradycji akademickich oraz w ośrodkach o dobrze rozwiniętym potencjale uczelni wyższych. Wygłoszone w czasie konferencji referaty przedstawiają działalność i znaczenie oraz perspektywy jednej z trzech grup towarzystw naukowych działających w Polsce (towarzystwa ogólne i regionalne, towarzystwa specjalistyczne w poszczególnych grupach nauk, stowarzyszenia naukowo-techniczne zrzeszone w Naczelnej Organizacji Technicznej), odgrywającej szczególną rolę w upowszechnianiu nauki i rozwoju nauki oraz kształtowaniu lokalnej przestrzeni kulturowo-cywilizacyjnej, świadomości obywatelskiej, pełniących rolę stymulatorów życia naukowego w regionach, gdzie brak jest lub dopiero tworzą się uczelnie wyższe.

2. Wygłoszenie referatu „Znaczenie regionalnych towarzystw naukowych dla nauki polskiej” (autorzy: Z. Kruszewski, T. Majsterkiewicz) na konferencji „Genealogie sławnych rodzin z Mazowsza i Podlasia”, zorganizowanej przez Łomżyńskie Towarzystwo Naukowe im. Wagów z okazji 40-lecia Towarzystwa – Łomża, 8-10 października 2015 r.

W konferencji zorganizowanej, przez Łożyńskie Towarzystwo Naukowe im. Wagów z okazji 40-lecia Towarzystwa w wygłoszonym referacie przedstawiono wkład towarzystw naukowych w rozwijanie i popularyzowanie nauki, upowszechnianie wyników prac badawczych, ich rolę i funkcję w nauce polskiej. Skoncentrowano się na roli towarzystw naukowych ogólnych i regionalnych, grupujących w swoich szeregach pracowników naukowych reprezentujących wszystkie grupy nauk, ale także miłośników nauki, ludzi niezwiązanych zawodowo z nauką – przyjaciół nauki, przedstawicieli życia społecznego, gospodarczego, oświatowego i kulturalnego. Podkreślono rolę i znaczenie towarzystw naukowych ogólnych i regionalnych dla rozwoju polskiej nauki, i rolę tej grupy towarzystw w rozwoju regionów i współpracy z samorządami terytorialnymi, rolę i znaczenie regionalnych towarzystw naukowych w społeczeństwie obywatelskim, w rozwoju regionów i kształtowaniu lokalnej przestrzeni kulturowo-cywilizacyjnej, ich działalność na rzecz kształtowania świadomości obywatelskiej, upowszechniania wiedzy i nauki w lokalnych społecznościach oraz rolę tych towarzystw, jako stymulatorów życia naukowego w regionach, w rozwoju badań regionalnych, regionalizmu i społecznego ruchu naukowego w Polsce oraz rolę w tworzeniu i rozwijaniu uczelni wyższych w regionach, niemających tradycji akademickich i w ośrodkach o dobrze rozwiniętym potencjale uczelni wyższych.

Przedstawiono także zmieniającą się rolę towarzystw naukowych w ujęciu historycznym, ich doniosłą rolę w dziejach państwowości polskiej, rolę jaką społeczny ruch naukowy odegrał na ziemiach polskich w okresie rozbiorów 1795-1918 w obronie utraconej państwowości, jej spuścizny dziejowej, języka i kultury, przyczyniając się do obrony języka polskiego, kultury polskiej oraz tożsamości narodowej w okresie rozbiorów, a także podczas I i II wojny światowej. Przedstawiono także rolę towarzystw naukowych, o charakterze ogólnym i regionalnym, w tworzeniu zalążków wielu dziedzin i dyscyplin naukowych, które z czasem dały początek przyszłym uczelniom państwowym i instytucjom publicznym, zarówno w okresie II Rzeczypospolitej, jak również i po 1945 roku.
Podkreślono wyjątkowy wkład towarzystw naukowych w rozwój nauki polskiej w okresie PRL-u, kiedy towarzystwa naukowe stały się ostoją merytorycznych dyskusji dotyczących organizacji i rozwoju nauki polskiej, aktywizacji lokalnych społeczności wokół istotnych problemów związanych z historią naszego narodu, popularyzacji tych dziedzin nauki, które wpływały na rozwój poszczególnych gałęzi przemysłu, gospodarki, kultury, oświaty itp. W Uchwale II Kongresu Nauki Polskiej podkreślono, że towarzystwa naukowe wniosły poważny wkład, zarówno w rozwój badań naukowych, szczególnie kompleksowych badań regionalnych jak i w podnoszenie kultury naukowej społeczeństwa.

Przedstawiono także warunki działania i rolę społecznego ruchu naukowego, szczególnie towarzystw ogólnych i regionalnych, po przemianach w 1989 roku, które obecnie stanowią przykład aktywności społeczeństwa obywatelskiego, dzięki której wyzwalana jest energia setek tysięcy obywateli co przyczynia się do kształtowania świadomości społecznej, artykułowanej na różny sposób, ale zawsze na rzecz dobra wspólnego całego społeczeństwa.

3. Przygotowanie wniosku o dofinansowanie ze środków na działalność upowszechniającą naukę wydania publikacji „Perspektywy regionalnych towarzystw naukowych w Polsce”

Przygotowano i przesłano władzom PAN wniosek o dofinansowanie ze środków na działalność upowszechniającą naukę wydania publikacji „Perspektywy regionalnych towarzystw naukowych w Polsce”. Przygotowana przez Radę Towarzystw Naukowych publikacja „Perspektywy regionalnych towarzystw naukowych w Polsce” zawiera opracowania przedstawione na konferencji pod tym samym tytułem, zorganizowanej przez Radę, Towarzystwo Naukowe Płockie i Szkołę Wyższą Pawła Włodkowica w Płocku. Konferencja odbyła się w dniach 12-13 czerwca 2015 r. w siedzibie Towarzystwa Naukowego Płockiego. Publikacja zawiera 20 opracowań, przedstawiających aktualny stan i perspektywy regionalnych towarzystw naukowych w Polsce, rolę i znaczenie regionalnych towarzystw naukowych w społeczeństwie obywatelskim, w rozwoju regionów i kształtowaniu lokalnej przestrzeni kulturowo-cywilizacyjnej. Opracowania przedstawiają również rolę ogólnych i regionalnych towarzystw naukowych w tworzeniu i rozwijaniu uczelni wyższych w regionach, nie mających tradycji akademickich oraz w ośrodkach o dobrze rozwiniętym potencjale uczelni wyższych. Wydanie publikacji i jej przesłanie do wszystkich towarzystw naukowych działających w Polsce, do najwyższych władz państwowych odpowiedzialnych za finansowanie nauki, komisji Sejmu i Senatu RP, marszałków i wojewodów, pozwoliłoby na upowszechnienie informacji o stanie i dorobku regionalnych towarzystw naukowych, na temat ich wkładu w upowszechnianie nauki, kształtowanie wiedzy i świadomości w społeczeństwie obywatelskim, a także przekazanie informacji o roli i znaczeniu regionalnych towarzystw naukowych w rozwoju regionów i kształtowaniu lokalnej przestrzeni kulturowo-cywilizacyjnej. Przekazanie publikacji powinno przyczynić się także do uświadomienia władzom państwowym i lokalnym informacji na temat stanu tego ruchu, jego warunków działania i wykorzystania potencjału regionalnego ruchu społecznego dla rozwiązywania problemów lokalnych i regionalnych.

Komisja Polskiej Akademii Nauk ds. finansowania zadań ze środków na działalność upowszechniającą naukę nie przyznała dofinansowania uznając, że publikacja dotyczy w dużej części spraw omówionych w publikacji dofinansowanej przez PAN po I Kongresie Towarzystw Naukowych w 2013 roku.

4. Przygotowanie dla Ministerstwa Nauki i Szkolnictw Wyższego opinii na temat wydawnictw towarzystw naukowych

Zgłoszeni przez przewodniczącego Rady Towarzystw Naukowych, na prośbę Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego,  eksperci zaopiniowali kilkadziesiąt wydawnictw, o których zaopiniowanie zwróciła się Komisja oceny wydawnictw działająca w ramach Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego.

Zaplanowane w programie prac Rady na 2015 rok spotkania z Ministerstwem Nauki i Szkolnictwa Wyższego przełożono na następny rok, z uwagi na zmiany władz po wyborach i ukonstytuowanie się nowego rządu, również z uwagi na konstytuowanie się nowych władz Akademii nie odbyło się spotkanie przewodniczącego Rady z Wiceprezes PAN czł. koresp. PAN Elżbietą Frąckowiak, nadzorującą prace komitetów naukowych i problemowych PAN. Będą kontynuowane starania o takie spotkanie w grudniu lub styczniu 2016 r.

Zebranie plenarne Rady w dniu 19 listopada 2015 r. zostało poświęcone przedstawieniu członkom Rady informacji o pracach Rady w 2015 roku oraz przedyskutowaniu „Propozycji do programu pracy Rady Towarzystw Naukowych w roku 2016”. W wyniku dyskusji postanowiono w programie prac Rady na rok 2016 uwzględnić zadania ujęte w wyżej przytoczonym programie prac Rady na kadencję 2015-2018 w punktach 1, 2, 3, 9, 11, 12 i 14, doprecyzowano 2 zadania ujęte w punktach 5 („przygotowanie założeń programowych”) i 7 (organizacja konferencji „wspólnie z Łódzkim Towarzystwem Naukowym”) i dodano 2 nowe zadania:

• Rozważenie podjęcia prac nad przygotowaniem i aktualizacją wersji elektronicznej publikacji „Słownik Towarzystw Naukowych – Towarzystwa aktualnie działające w Polsce” i prowadzenie strony internetowej Rady Towarzystw Naukowych;
• Podjęcie prac nad przygotowaniem ekspertyzy na temat zasobności bibliotek regionalnych towarzystw naukowych (TN Płockie, Poznańskie TPN, TPN w Przemyślu), uwzględniającej tradycje gromadzenia księgozbiorów i ich znaczenie dla zachowania dziedzictwa narodowego.

Ustalono, że przy opracowywaniu ostatecznego programu prac Rady na 2016 rok i podejmowaniu działań związanych z realizacją poszczególnych zadań, zostaną przez Prezydium Rady uwzględnione realia działalności Rady w 2016 roku, szczególnie dot. możliwości finansowania zadań ujętych w programie prac Rady, jakie wynikną ze spotkania przewodniczącego Rady z wiceprezes Polskiej Akademii Nauk prof. dr hab. E. Frąckowiak i przeprowadzenia rozeznania w sprawie zasad finansowania nauki przez nowy rząd.

W okresie sprawozdawczym odbyły się 2 zebrania plenarne Rady (w dniach 26 marca i 19 listopada 2015 r.) oraz 1 posiedzenie Prezydium Rady (w dniu 2 lutego 2015 r.).

Przygotował:
Sekretarz Rady
Tadeusz Majsterkiewicz
31 stycznia 2016 r.