Płk prof. dr hab. Jerzy Majkowski, ps. „Czarny” przez całe - bogate w wydarzenia - życie wykazywał aktywność w wielu obszarach.

Jego młodzieńcze lata przypadły na ciemny okres wojny. W 1942 roku wstąpił do Związku Harcerstwa Polskiego – Szarych Szeregów. Najbardziej dramatyczne wydarzenia miały miejsce w czasie Powstania Warszawskiego w trakcie walk na Starym Mieście. W wyniku wybuchu czołgu pułapki (Goliat) został ranny. Umieszczono go w szpitalu na ul. Miodowej. Gdy odzyskał siły, opuścił szpital, który wkrótce zajęli Niemcy, mordując wszystkich pacjentów. Po Powstaniu znalazł się w obozie jenieckim. Świadectwo dojrzałości uzyskał w 1947 roku w Liceum im. Słowackiego w Hohenwepel (Niemcy) i wtedy zdecydował się na powrót do Polski.

Prof. Jerzy Majkowski do końca zachował żywy związek ze środowiskiem kombatantów. Był awansowany do stopnia podpułkownika, został Prezesem Okręgu Warszawa Światowego Zawiązku Żołnierzy Armii Krajowej i Prezesem Środowiska Żołnierzy Batalionów AK „Gustaw” i „Harnaś”.

W 2019 roku otrzymał tytuł Honorowego Obywatela m. st. Warszawy. Jego pogrzeb miał charakter państwowy, a w ostatniej drodze towarzyszyła mu Kompania Honorowa Wojska Polskiego i liczne poczty sztandarowe.

Prof. Jerzy Majkowski był wybitnym uczonym, autorem około 500 publikacji w czasopismach naukowych oraz autorem lub redaktorem 11 wydawnictw książkowych. Głównym tematem jego zainteresowań badawczych była padaczka: przyczyny jej powstawania, rozpoznanie, leczenie, skutki społeczne oraz skutki ekonomiczne. Oczywiście tematami publikacji były także zagadnienia pokrewne, takie jak elektroencefalografia i neurofizjologia. Jerzy Majkowski pomógł szczególnie osobom chorym na padaczkę, zarówno jako uczony, jak też jako lekarz.

Moja znajomość z Profesorem również zaczęła się od kwestii naukowych. Profesor, będąc organizatorem dużego europejskiego zjazdu poświęconego padaczce, poprosił mnie o wygłoszenie referatu o rozwoju ogniska padaczkowego po urazie czaszkowo-mózgowym. Od tego czasu regularnie kontaktowałem się z Profesorem przede wszystkim w związku z jego działalnością w różnych instytucjach naukowych, organizowanych sympozjach i konferencjach.

Droga zawodowa i naukowa profesora Majkowskiego były ściśle złączone. Studia lekarskie ukończył w Warszawie w 1952 roku. W 1958 roku uzyskał stopień doktora medycyny, w 1964 roku stopień doktora habilitowanego, w 1976 roku tytuł profesora nadzwyczajnego, a w 1993 roku tytuł profesora zwyczajnego.

Krajową działalność naukową poszerzyły liczne pobyty w czołowych ośrodkach zagranicznych. Na szczególną uwagę zasługuje pełnienie funkcji Kierownika Zakładu Neurofizjologii Klinicznej i Doświadczalnej New York State Institute For Basic Research in Developmental Disabilities (NYSI) w latach 1979-1986 oraz pełnienie obowiązków profesora wizytującego w New York University Medical Center. Inne ważne placówki naukowe, które gościły profesora Majkowskiego, znajdowały się w Londynie, Pradze, Freiburgu, Montrealu. Współpracował z wieloma znakomitymi uczonymi, prowadząc wspólne badania w Pasadenie w Kalifornii, Ankonie we Włoszech i w Leningradzie w Związku Radzieckim.

Badania naukowe Jerzego Majkowskiego dotyczyły: elektrofizjologicznych mechanizmów uczenia się i pamięci (badania doświadczalne), padaczki doświadczalnej i jej leczenia oraz wpływu czasu trwania padaczki i wzorców wyładowań padaczkowych na pamięć i wzory uczenia. Profesor zauważył, że glej pełni rolę ochronną w epileptogenezie po urazie czaszkowo-mózgowym. Bardzo interesujące było też stwierdzenie, że w układzie siatkowatym pnia mózgu istnieją drogi wpływające na proces uczenia się.

Prof. Jerzy Majkowski był doskonałym organizatorem zarówno odnośnie do tworzenia ośrodków akademickich, jak również opieki nad chorymi na padaczkę w polskich placówkach medycznych. Wykazał się również dużą aktywnością, pracując w organizacjach zajmujących się szerokim obszarem nauki.

Największe osiągnięcia Profesora to przygotowanie warunków utworzenia II Wydziału Lekarskiego, którego został pierwszym Dziekanem (1975-1978). Po powrocie ze Stanów Zjednoczonych w 1987 roku Profesor zorganizował Klinikę Neurologii i Epileptologii w Centrum Medycznym Kształcenia Podyplomowego, którą kierował do 1998 roku.

Profesor Jerzy Majkowski bardzo aktywnie działał w towarzystwach naukowych, szczególnie w kręgu towarzystw neurologicznych i epileptologicznych w Polsce i za granicą. Profesor stworzył też nowe towarzystwa: Polskie Towarzystwo Elektroencefalografii i Neurologii Klinicznej, Polska Liga Przeciwpadaczkowa – przekształcona w Polskie Towarzystwo Epileptologii. W wielu polskich i międzynarodowych towarzystwach Profesor pełnił ważne stanowiska.

Profesor działał również w organizacjach zajmujących się problemami szeroko pojętej nauki. Od roku 2000 był członkiem Towarzystwa Naukowego Warszawskiego (TNW), a od 2005 roku do śmierci był Przewodniczącym Wydziału Nauk Medycznych TNW. W czasie ostatnich wyborów Profesor zgodził się kandydować dopiero po dłuższym przekonywaniu i namowach. Pomimo zaawansowanego wieku wykazywał się tak dużą aktywnością, że nie widzieliśmy bardziej odpowiedniego kandydata – wybrany został jednomyślnie.

W 2007 roku Profesor zorganizował Federację Polskich Towarzystw Medycznych. Został pierwszym Prezesem Federacji w 2008 roku.

Obecne wspomnienie ma na celu przybliżenie sylwetki Profesora członkom Rady Towarzystw Naukowych (RTN). Pragnę zatem zwrócić uwagę na jego działalność jako członka RTN. Prof. Jerzy Majkowski był członkiem RTN od 1987 roku, to jest przez 32 lata, w tym od 1999 roku, przez pięć pełnych kadencji był członkiem Prezydium Rady. Zmarł w czasie szóstej kadencji, która rozpoczęła się w bieżącym roku, kiedy po raz kolejny został wybrany na członka Prezydium Rady.

W latach 2003-2010 Profesor był zastępcą Przewodniczącego RTN. W czasie działania w RTN prof. Jerzy Majkowski był autorem i współautorem czterech opracowań. Opracowanie z 2001 roku nosi tytuł „Społeczny Ruch Naukowy. Medyczne Towarzystwa w Polsce w latach 1945-1998”. Dwa opracowania, przygotowane z prof. L. Dietrichem i prof. A. Grzywaczem oraz z prof. A. Massalskim zaproponowały kryteria ilościowo-jakościowe klasyfikacji specjalistycznych towarzystw naukowych i regionalnych towarzystw naukowych. Natomiast opracowanie z 2010 roku, przygotowane wspólnie z prof. Z. Sadowskim i prof. M. Piekarskim, przedstawiło strategię działania Rady Towarzystw Naukowych i Polskiej Akademii Nauk na rzecz poprawy warunków ekonomiczno-finansowych i propozycje wytyczenia celów i form działania towarzystw naukowych.

Profesor Jerzy Majkowski działał aktywnie na rzecz Rady Towarzystw Naukowych. Przedstawiając w olbrzymim skrócie Jego wielokierunkową, niezwykle aktywną działalność, należy stwierdzić, że polskie środowisko naukowe poniosło wielką stratę. Profesora trudno będzie zastąpić.

Prof. dr hab. n. med. Zbigniew Czernicki
Zastępca przewodniczącego Rady
Polskie Towarzystwo Neurochirurgów
5 października 2019 r.